Για τον Αντρέι Ζουλάφσκι, τον απαξιωμένο σπουδαίο των καιρών μας

Για τον Αντρέι Ζουλάφσκι, τον απαξιωμένο σπουδαίο των καιρών μας Facebook Twitter
Ο Ζουλάφσκι με τη Ρόμυ Σνάϊντερ στα γυρίσματα του "Σημασία έχει ν' αγαπάς'
1

 

Στην περιγραφή του ενός και μοναδικού (όπως αυτοδιαφημίζεται με πολύ καμάρι) site που είναι αφιερωμένο στον Αντρέι Ζουλάφσκι, χρησιμοποιείται η λέξη ξεχασμένος πριν από το όνομά του. Κάτι τέτοιο μπορεί να μοιάζει υπερβολικό, αλλά είναι μάλλον αλήθεια. Παρά τη μεγάλη δράση του στις δεκαετίες του 70 και του 80, άρχισε λίγο πριν την αλλαγή του αιώνα να τρώει πόρτες από παντού. Δεν έβρισκε χρήματα για χρηματοδότηση, η αφήγησή του έμοιαζε ακατανόητη ακόμη και μέσα στο art house κύκλωμα, ενώ με τα χρόνια τα δεκάδες φεστιβάλ του κόσμου που χαίρονταν να ανασταίνουν καριέρες και να χρησιμοποιούν συχνά τον χαρακτηρισμό overlooked πίσω από ταινίες και ανθρώπους, δεν του έκαναν αφιερώματα. Είναι μάλιστα ειρωνικό πως αν και η επιστροφή του πίσω από την κάμερα την προηγούμενη χρονιά με το Cosmos, μετά από απουσία 15 ετών, παίχτηκε στο στιβαρό μεν, όχι πρωταγωνιστικό δε, φεστιβάλ του Λοκάρνο, πιθανώς τώρα να ζητηθεί περισσότερο παγκοσμίως λόγω του θανάτου του. 

 



 

Ίσως αυτή η απαξίωση είναι ένα σημείο των καιρών μας. Η πολύ απαιτητική σημειολογία του έργου του απορρίπτεται ως χαώδης και δυσνόητη, έστω και αν βοήθησε λίγο και ο ίδιος με κάποιες από τις τελευταίες ταινίες του (La Note Bleue το 1991 και Chamanka το 1996, σίγουρα δεν συμπεριλαμβάνονται στα δυνατά του). Υπάρχει όμως μια 20ετία περίπου που το σινεμά του συζητιέται αρκετά και φθάνει και στη χώρα μας υποστηριζόμενο από σημαντική μερίδα της κριτικής, προεξέχοντος του Βασίλη Ραφαηλίδη, που ειδικότερα για το Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη (1980) γράφει ύμνους. 

 

Ο Ζουλάφσκι γεννήθηκε στην Πολωνία το 1940 και από τα πρώτα χρόνια της ζωής του έχει να θυμάται μόνο κυνηγητά από τους Γερμανούς μέχρι τελικά η οικογένειά του να εγκαταλείψει τη χώρα. Έμαθε στην πράξη σινεμά από έναν άλλο μεγάλο Πολωνό, τον Αντρέι Βάιντα, του οποίου υπήρξε βοηθός σε 3 ταινίες μέχρι να πάρει τον δικό του δρόμο. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, Το Τρίτο Μέρος της Νύχτας (1971) μοιάζει βγαλμένο από τους πρώιμους εφιάλτες της ζωής του, ξεκινάει με τη σφαγή της συζύγου και του παιδιού του κεντρικού ήρωα, συνεχίζει με μια γέννα, περιφέρεται με τρέλα στα βουνά όπου αυτός κυνηγιέται από τους Γερμανούς και καταλήγει σε ανθρώπους που μεγαλώνουν ψείρες μέσα τους για τους σκοπούς ενός απάνθρωπου πειράματος. Κάτι όχι και τόσο συνηθισμένο μόλις είχε γεννηθεί.

 

 Ο Ζουλάφσκι όμως έναν χρόνο αργότερα κάνει το Devils (1972) που είναι αρκετό για να εκδιωχθεί από τη χώρα του καθώς η ιστορία του αν και αναφέρεται σε συμβάντα που έγιναν 200 χρόνια πριν, μοιάζει επικίνδυνα με τις εξεγέρσεις που έγιναν (και) στην Πολωνία από φοιτητές το 1968. Πηγαίνει στη Γαλλία και η μετακόμιση αυτή είναι ευεργετική. Κάνει το Σημασία Έχει Ν’ Αγαπάς (1975) και έχει την μεγάλη τύχη να έχει πλάι του την ωριμότερη Ρόμι Σνάιντερ. Η ζωή ως ένα ατέλειωτο θέατρο και το θέατρο ως το υποκατάστατο της ζωής, ένα ασυγκράτητο, καταιγιστικό θέαμα για την σχέση 2 κόσμων (του αληθινού και του θεάματος) και την τοποθέτηση μέσα σε αυτούς, της αγάπης, της λέξης που δεν μπορεί να ειπωθεί στο ξεκίνημα του φιλμ όταν πρέπει να ειπωθεί για τα γυρίσματα μιας ταινίας, αλλά θα ειπωθεί στο τέλος όπου δεν υπάρχει πλέον μυθοπλασία. 

 

Η επιτυχία του Σημασία Έχει Ν’ Αγαπάς θα έδινε φτερά σε οποιονδήποτε άλλο σκηνοθέτη, αλλά ο Ζουλάφσκι γύρισε στην Πολωνία για να μεταφέρει στον κινηματογράφο μια ιστορία που έγραψε ο θείος του στις αρχές του αιώνα, το Lunar Trilogy. Ξόδεψε 2 χρόνια για να μετατρέψει την ιστορία σε σενάριο, ξόδεψε και επιπρόσθετο χρόνο ψάχνοντας για ιδανικές τοποθεσίες για γύρισμα και πριν το ολοκληρώσει, το κράτος έκλεισε την παραγωγή, υποψιασμένο πως ετοιμάζεται να γυρίσει ένα κατηγορώ πάνω στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Δέκα χρόνια αργότερα, βρήκε το υλικό, πρόσθεσε μπόλικο voice over, η κριτική πλέον έψαχνε αφορμές για κράξιμο και το φιλμ αν και προβλήθηκε πανηγυρικά στις Κάννες το 1988 με τον τίτλο On the Silver Globe απαξιώθηκε πλήρως. Η διελκυστίνδα όμως ανάμεσα στις αποτυχίες και τα μεγάλα έργα συνεχίστηκε. 1981 και το Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη (1980) δίνει στην Ιζαμπέλ Αντζανί βραβείο ερμηνείας στις Κάννες (τότε οι Κάννες κυνηγούσαν τα νέα φιλμ του Ζουλάφσκι), το κοινό αναρωτιέται αν τρελάθηκε αυτό, η κάμερα, ή η πρωταγωνίστρια, οι δυτικοί κριτικοί το κατακρεούργησαν, σήμερα θεωρείται μάλλον η καλύτερη ταινία του – ο χρόνος ξέρει πιο καλά απ’ όλους.

 

 

Συνέχισε με ταινίες που επέβαλαν στον διεθνή καλλιτεχνικό χώρο τις πρωταγωνίστριές του. Η Βαλερί Καπρίσκι, μονίμως γυμνή στην Δημόσια Γυναίκα το 1984 και η Σοφί Μαρσό στην Ερωτική Τρέλα το 1985 μόνο κέρδη είχαν για την εικόνα τους, αν και μάλλον ταλαιπωρήθηκαν αρκετά στα γυρίσματα. Η τελευταία ξεκίνησε και μια 15ετή σχέση μαζί του, παντρεύτηκαν, απέκτησαν ένα παιδί, μάλωναν συνεχώς, σχεδόν αλληλοεξουδετερώθηκαν με τον σκηνοθέτη να γυρνά τις πιο αδύναμες ταινίες του φτάνοντας ως το La Fidélité (2000) το οποίο ακολούθησε και ο οριστικός χωρισμός. Εκεί άρχισε η περιβόητη λήθη (κοινού, φεστιβάλ, θεσμών), η πικρία του σκηνοθέτη που σε στιγμές μιλούσε τόσο άσχημα για το σινεμά και τα φεστιβάλ που σε έκανε να απορείς πως αυτός ο άνθρωπος είχε γυρίσει ως τότε 12 ταινίες μεγάλου μήκους. Στις ΗΠΑ έγινε για πρώτη φορά πλήρης ρετροσπεκτίβα του έργου του μόλις το 2012, πέρυσι έκανε το Cosmos, αλλά η είδηση της επιστροφής του αναφέρθηκε μόνο σε πολύ κλειστά και μάλλον ελιτίστικα μέσα. Σήμερα, αρκετές από τις ταινίες του θεωρούνται δυσεύρετες, ακόμη και στον πειρατικό κόσμο και η εποχή που προκαλούσε αισθητικά το κοινό και τους κριτικούς μοιάζει πολύ μακρινή. 

Οθόνες
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν στα 90: Ο βασιλιάς της τηλεόρασης ζει εδώ και χρόνια χωρίς μυστικά

Οθόνες / Ο Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν στα 90: Ο βασιλιάς της τηλεόρασης ζει εδώ και χρόνια χωρίς μυστικά

Διάσημος ανά τον πλανήτη από το «Σογκούν» και «Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας», ο Αμερικανός ηθοποιός αποφάσισε πριν από είκοσι χρόνια να αποκαλύψει την σεξουαλική του ταυτότητα και να κερδίσει την ελευθερία του
THE LIFO TEAM
Η αποδόμηση του greek dream στις ταινίες του Νίκου Παπατάκη

Οθόνες / Η αποδόμηση του greek dream στις ταινίες του Νίκου Παπατάκη

Ο εμιγκρές που κατάφερε να δει διεισδυτικά και βαθιά στην ελληνική ψυχή, ο «μοναχικός αναρχικός» με την πολύ μικρή σε μέγεθος φιλμογραφία αλλά την τεράστια σε καλλιτεχνική αξία. Από τον Παπατάκη μέχρι τον Λάνθιμο, η απόσταση είναι μικρότερη απ' όσο φανταζόμαστε.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
10 σπουδαίες κινηματογραφικές ερμηνείες του Κίλιαν Μέρφι

Οθόνες / Από τα ζόμπι του Ντάνι Μπόιλ ως τον Κεν Λόουτς: Δέκα σπουδαίες ερμηνείες του Κίλιαν Μέρφι

Ο φετινός νικητής του Όσκαρ α' ανδρικού ρόλου είναι ένας αυθεντικός καρατερίστας, αλλιώτικος και απόκοσμος, συγκινητικός στα όρια της συντριβής. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Apple πετάει τόσα πολλά χρήματα σε παραγωγές που δεν βλέπει σχεδόν κανείς;

Οθόνες / Γιατί η Apple πετάει τόσα πολλά χρήματα σε παραγωγές που δεν βλέπει σχεδόν κανείς;

Ο τεχνολογικός γίγαντας έχει την πολυτέλεια να ξοδεύει μυθικά ποσά για περιεχόμενο υψηλού κύρους αλλά χαμηλής ανταπόκρισης. Είναι αυτό μέρος μιας στρατηγικής ή απλά έχει λεφτά για πέταμα;
THE LIFO TEAM
Αλέν Ντελόν: Οι τραγικές τελευταίες σελίδες της ζωής ενός μεγάλου σταρ

Οθόνες / Αλέν Ντελόν: Οι τραγικές τελευταίες σελίδες της ζωής ενός μεγάλου σταρ

Ένα πικρό φινάλε σε μια λαμπερή ζωή, με ιστορίες μίσους μεταξύ των παιδιών του, μια περιουσία που έχει διανεμηθεί «άδικα» και κατηγορίες για χειραγώγηση και κακοποίηση.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Tα «Αδέσποτα Κορμιά» δεν είναι μόνο η πολυσυζητημένη αφίσα τους

The Review / Tα «Αδέσποτα Κορμιά» δεν είναι μόνο η πολυσυζητημένη αφίσα τους

Ο Γιάννης Βασιλείου και η Τίνα Μανδηλαρά αναλύουν την ταινία που συζητήθηκε περισσότερο από όλες στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, τα «Αδέσποτα Κορμιά» της Ελίνας Ψύκου, με αφορμή την κυκλοφορία της στις αίθουσες από 28 Μαρτίου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κέιτ Μπλάνσετ: «Οι κοινωνίες σπρώχνουν τις συλλογικές τους αποτυχίες κάτω από το χαλί»

Αποκλειστική συνέντευξη / Κέιτ Μπλάνσετ: «Οι κοινωνίες σπρώχνουν τις συλλογικές τους αποτυχίες κάτω από το χαλί»

Με αφορμή το «Νέο Αγόρι», μια ταινία του συμπατριώτη της Γουόρικ Θόρντον στην οποία ανέλαβε την παραγωγή και πρωταγωνιστεί, η σπουδαία ηθοποιός συζητά με τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο. Αποκαλύπτει ένα δύσκολο παιδικό βίωμα, μιλά για τις έννοιες του θαύματος και του σωτήρα, θυμάται πώς γνώρισε τον Χρήστο Νίκου και τι την έλκει στο σινεμά που αυτός οραματίζεται. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Πολ Σάιμον δεν ακούει καθόλου πλέον από το ένα αυτί αλλά η μουσική παραμένει βαθιά εντός του

Daily / Ο Πολ Σάιμον δεν ακούει καθόλου πλέον από το ένα αυτί αλλά η μουσική παραμένει βαθιά εντός του

Το ντοκιμαντέρ «In Restless Dreams: The Music of Paul Simon» αποτελεί μια συναρπαστική αναδρομή στη μακρά πορεία του σπουδαίου δημιουργού, από τους Simon and Garfunkel μέχρι σήμερα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η «Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού» έγινε 20 χρονών

Οθόνες / Έρωτας και μνήμη: Η «Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού» έγινε 20 χρονών

Η δημοφιλής ρομαντική ταινία με τον Τζιμ Κάρεϊ και την Κέιτ Γουίνσλετ συμπλήρωσε μια εικοσαετία από την αμερικανική της πρεμιέρα. Με αφορμή αυτή την επέτειο, την επισκεπτόμαστε ξανά και εξετάζουμε γιατί παραμένει αγαπητή μέχρι σήμερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Τρία ελληνικά ντοκιμαντέρ του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που πρέπει να δείτε οπωσδήποτε

Οθόνες / Γιατί τα ελληνικά ντοκιμαντέρ είναι στο σύνολό τους καλύτερα από τις ταινίες μυθοπλασίας - Τρία παραδείγματα

Τα πολυσυζητημένα «Αδέσποτα Κορμιά», ένα ερωτικό προσκύνημα στη Σαπφώ και ένα στοιχειωμένο σκακιστικό καφενείο στην καρδιά του αθηναϊκού κέντρου: Τρεις ταινίες που ξεχώρισαν στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Υπάρχει άνθρωπος που δεν έκλαψε με το «One Day» του Netflix;

The Review / Υπάρχει άνθρωπος που δεν έκλαψε με το «One Day» του Netflix;

Ο Γιάννης Βασιλείου και η Ναταλία Πετρίτη συζητούν για τα συν και τα πλην της παραγωγής του Netflix, για τους λόγους που δέθηκαν οι θεατές μαζί της και για άλλες πρόσφατες παραγωγές που θα έκαναν ακόμα και μια πέτρα να κλάψει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πάθη, μίση, ανταλλαγή εραστών και ατέλειωτοι καβγάδες: Το μυστικό παρασκήνιο πίσω από τις βελούδινες ταινίες του Τζέιμς Άιβορι

Οθόνες / Πάθη, μίση, ατέλειωτοι καβγάδες: Το παρασκήνιο πίσω από τις βελούδινες ταινίες του Τζέιμς Άιβορι

Ένα νέο ντοκιμαντέρ για το ντουέτο του παραγωγού Ισμαήλ Μέρτσαντ και του σκηνοθέτη Τζέιμς Άιβορι καθιστά σαφές ότι τα υποβόσκοντα πάθη στις ταινίες τους δεν ήταν τίποτα σε σύγκριση με ό,τι συνέβαινε πίσω από την κάμερα.
THE LIFO TEAM
Lee Grant: «Η εξορία μου από το Χόλιγουντ ήταν η καλύτερη εκπαίδευση που θα μπορούσα να φανταστώ»

Οθόνες / Λι Γκραντ: Μια «ακυρωμένη» ηθοποιός, μια ακόμα ενεργή και αξιόλογη σκηνοθέτιδα

To τρομερό ταλέντο που έκανε μπαμ από μακριά και το Χόλιγουντ κατέστρεψε χωρίς αιτία βρίσκεται πια στην κορυφή της λίστας με τους μεγαλύτερους (σε ηλικία) εν ζωή σκηνοθέτες. Η ιστορία της ζωής και της καριέρας του κοριτσιού με την κλεμμένη νεότητα είναι συγκλονιστική.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

1 σχόλια
Ο Zulawski μπορεί να ήταν αμφιλεγόμενος και να είχε χάσει λίγο τον δρόμο του τα τελευταία χρόνια, αλλά το "Σημασία έχει να αγαπάς" είναι απλά υπέροχο, από τις πιο συγκινητικές και γνήσια αισθηματικές ταινίες.Και η πλάκα είναι ότι η Romy Schneider και ο Fabio Testi (ίσως το ωραιότερο κινηματογραφικό ζευγάρι που έχω δει) μισούσαν απόλυτα ο ένας τον άλλον κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, σύμφωνα με το dvd commentary του ίδιου του σκηνοθέτη.Καλό του ταξίδι...