Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει βρεθεί αντιμέτωπη με μία πρωτοφανή κατάσταση. Χιλιάδες πρόσφυγες βρίσκονται εγκλωβισμένοι, έχοντας αφήσει πίσω τους ό,τι ήταν σημαντικότερο για εκείνους –σπίτι, οικογένεια, φίλους. Δίχως να ξέρουν τι τους επιφυλάσσει το μέλλον, παραμένουν καθηλωμένοι στη χώρα μας, παλεύοντας για μία καλύτερη ζωή.
Πώς μπορεί κάποιος να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους να νιώσουν ξανά αξιοπρεπείς, να πιστέψουν ότι μπορούν να αποφασίσουν για τη ζωή τους, να σχεδιάσουν τη δική τους πορεία; Και την ίδια στιγμή, πώς μπορούν οι κάτοικοι να σταματήσουν να τους βλέπουν ως απειλή;
Σε αυτά τα δύσκολα ερωτήματα δίνει λύση η διεθνής οργάνωση MercyCorps, η οποία προσφέρει τις υπηρεσίες της σε πάνω από 40 χώρες, έχοντας δεσμευθεί να βοηθάει να χτιστούν ασφαλείς, παραγωγικές και δίκαιες κοινότητες. Με την παρουσία της στην Ελλάδα από το 2015 έχει προσφέρει βοήθεια σε πάνω από 50.000 πρόσφυγες που έφτασαν στη χώρα μας, παλεύοντας να ξεφύγουν από τη βία του πολέμου στη Συρία, το Αφγανιστάν, τη Νιγηρία και το Ιράκ. Η οργάνωση λειτουργεί σε 22 σημεία στην Αττική, τη Βοιωτία, την Ήπειρο, τη Λέσβο, την Κω και τη Ρόδο με περισσότερους από 50 εργαζόμενους.
Αυτό που κάνει τη διαφορά στο έργο της Mercy Corps είναι η χρηματική βοήθεια που προσφέρει, προμηθεύοντας με χρεωστικές κάρτες τους πρόσφυγες. Μέχρι σήμερα, έχει δώσει πάνω από 5 εκατομμύρια σε όσους φτάνουν στην Ελλάδα, τα οποία ξοδεύτηκαν σε φαγητό, ρούχα, μεταφορές, επικοινωνία και ιατρικά έξοδα.
Η Lifo μίλησε με τον Alan Glasgow, Διευθυντή του τμήματος Ευρωπαϊκής Μετανάστευσης της Mercy Corps, για τη σημασία της χρηματικής βοήθειας, τόσο για τους πρόσφυγες όσο και για την ελληνική οικονομία, για τη συνεργασία με τις ελληνικές οργανώσεις, αλλά και τον τρόπο που αντιμετώπισε η Ευρώπη την προσφυγική κρίση.
— Μιλήστε μου για το «πρόγραμμα χρηματικής βοήθειας» που έχει εδραιώσει η MercyCorps.
Προσπαθούμε να προσφέρουμε στους πρόσφυγες όσο το δυνατόν συντομότερα ένα είδος οικονομικής λύσης. Πιστεύουμε ότι έχουμε πλέον προχωρήσει πέραν του μοντέλου «έχω κάτι, εσύ δεν έχεις τίποτα, επομένως θα στο δώσω», ειδικά σε μία χώρα όπως η Ελλάδα που έχει μια ζωντανή οικονομία. Ο στόχος μας λοιπόν ήταν να πάμε από τα πράγματα στα μετρητά όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Θέλαμε να βρεθούμε άμεσα σε μία κατάσταση όπου μπορούμε να παρέχουμε λεφτά στους ανθρώπους. Υπάρχει αξία στο γεγονός ότι οι άνθρωποι αυτοί θα έχουν την αξιοπρέπεια της επιλογής. Το ότι κάποιος υπομένει μία ανθρωπιστική κρίση δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί πλέον να κάνει σωστές επιλογές για την οικογένειά του. Θέλαμε, επίσης, να «ρίξουμε» λεφτά στην ελληνική οικονομία, όσο το δυνατόν γρηγορότερα, στα μαγαζιά της Λέσβου, στις κοινότητες. Χρειάστηκε αρκετή δουλειά βέβαια για να μεταφερθούμε από το ένα μοντέλο στο άλλο.
— Πώς λειτουργεί;
Σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τη MasterCard δώσαμε χρεωστικές κάρτες στους πρόσφυγες. Στην ουσία, «φορτώνουμε» λεφτά στις κάρτες και εκείνοι μπορούν να τα ξοδέψουν στα μαγαζιά, όπως όλοι οι άλλοι.
Η ελληνική κυβέρνηση κάνει πρώτα τους ελέγχους για να διαπιστώσει ποιος δικαιούται χρηματική βοήθεια και ποιος όχι. Στη συνέχεια, έρχονται στα γραφεία μας, αποδεικνύουν ότι δικαιούνται τη βοήθεια και εμείς διαπιστώνουμε τι χρειάζονται. Καταγράφουμε σε έγγραφα από πόσα άτομα αποτελείται η οικογένεια, πόσα παιδιά υπάρχουν, ποιος χρειάζεται τι. Στη συνέχεια τους δίνουμε την κάρτα και τους δείχνουμε πώς να τη χρησιμοποιήσουν. Κάθε οικογένεια μπορεί να ξοδέψει τα χρήματα όπως επιθυμεί. Η όλη διαδικασία παίρνει μία ή δύο ημέρες.
— Επομένως όταν έρχονται σε σας, έχει ήδη ελεγχθεί η ταυτότητά τους.
Η ελληνική κυβέρνηση και ο ΟΗΕ είναι υποχρεωμένοι να κατοχυρώσουν ποιος δικαιούται τη χρηματική βοήθεια. Όσοι έρχονται σε μας είτε έχουν ένα χαρτί από την ελληνική αστυνομία είτε έχουν έγγραφα από τον ΟΗΕ ή από μία ανάλογη διοικητική υπηρεσία. Επομένως, μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι τα έγγραφα είναι νόμιμα, εφόσον έχουν εγκριθεί από το ελληνικό κράτος. Δεν αποφασίζουμε εμείς ποιος θα πάρει λεφτά και ποιος όχι. Αυτό είναι το νομικό πλαίσιο στο οποίο έχουν συμμορφωθεί το κράτος και ο ΟΗΕ. Δική μας δουλειά είναι να βεβαιώσουμε ότι λαμβάνουν το σωστό ποσό ανάλογα με το μέγεθος της οικογένειάς τους και ότι γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν την κάρτα. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται κάθε μήνα.
— Ποιο είναι το ακριβές ποσό;
Για τις οικογένειες που μπορούν να μαγειρέψουν είναι 150 ευρώ για το πρώτο μέλος και 60 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος. Για όσους δεν μπορούν να μαγειρέψουν, βρίσκονται σε κέντρο υποδοχής και τρώνε από τον ελληνικό στρατό, είναι 90 ευρώ για το πρώτο μέλος κάθε οικογένειας και 60 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος.
— Μέσα από το πρόγραμμα αυτό επωφελούνται επομένως τόσο οι πρόσφυγες όσο και οι τοπικές κοινότητες;
Ξέρω ότι το όλο ζήτημα είναι σημαντικό για την Ελλάδα, η κυβέρνηση της χώρας και οι άνθρωποί της υπέμειναν πολλά. Όλο αυτό ήρθε σε μία δύσκολη στιγμή για την Ελλάδα. Πρέπει επομένως να αναγνωρίσουμε ότι είναι μία ιδιαίτερα δύσκολη στιγμή για την κοινωνία, να αντιμετωπίσει δηλαδή εκατομμύρια ανθρώπους που περνάνε από τη χώρα. Αν και δεν συμφωνώ με αυτό, καταλαβαίνω γιατί υπήρξε ανησυχία για τους πρόσφυγες. Για αυτόν τον λόγο νιώσαμε την ανάγκη να δοθούν χρήματα τα οποία θα ξοδευτούν τοπικά στις κοινότητες που διαταράχθηκαν. Έτσι μία επιχείρηση, ένα εστιατόριο στη Λέσβο για παράδειγμα, βλέπει τους πρόσφυγες ως πελάτες και όχι ως «μπελά». Πιστεύω ότι το πρόγραμμα με τα μετρητά έχει βοηθήσει στο να βλέπουν οι κάτοικοι ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν έρθει για να κλέψουν, αλλά έχουν λεφτά για να αγοράσουν όσα χρειάζονται.
— Μιλήστε μου για τη συνεργασία σας με τις ελληνικές οργανώσεις που βοηθούν πρόσφυγες.
Η συνεργασία με τις τοπικές οργανώσεις αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς μας σε κάθε σημείο του κόσμου που δουλεύουμε. Μερικές δουλεύουν απευθείας με πρόσφυγες, μερικές είναι ιστορικές ελληνικές οργανώσεις που έχουν μακροχρόνια σχέση με τη μετανάστευση.
Η συνεργασία με την ελληνική πλευρά είναι εξαιρετική, τόσο στην Αθήνα όσο και στα νησιά. Εμείς ουσιαστικά τους προσφέρουμε δύο πράγματα. Αρχικά, χρήματα. Παρέχουμε οικονομικούς πόρους στις οργανώσεις, έτσι ώστε να προσεγγίσουμε μαζί βαθύτερα την κοινότητα. Στη συνέχεια, τεχνικές γνώσεις και εκπαίδευση. Υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν, όπως οι προκλήσεις του να δέχεσαι δωρεές από θεσμούς, είτε είναι η ελληνική κυβέρνηση, είτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ή τις προκλήσεις που δέχονται οι γυναίκες που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
— Είναι κάτι που λειτουργεί αμφίδρομα; Πώς σας βοηθάνε οι ελληνικές οργανώσεις με τη σειρά τους;
Φυσικά, μαθαίνουμε από αυτές περισσότερα για την Ελλάδα, είναι μία νέα χώρα για μας. Είναι υπέροχη, αλλά έχει τις δικές της προκλήσεις και ρυθμούς και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το μάθουμε. Οι οργανώσεις που έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική κοινωνία είναι πολύ καλές και για αυτό συνεργαζόμαστε μαζί τους. Δεν είμαστε απλώς μία μεγάλη αμερικανική οργάνωση, η οποία τους δίνει τα λεφτά και τους λέει τι να κάνουν. Πρόκειται για μία συνεργασία όπου συνεισφέρουν και οι δύο πλευρές.
— Πώς είναι η κατάσταση τώρα; Πόσοι πρόσφυγες και μετανάστες παραμένουν στην Ελλάδα;
Η επίσημη κυβερνητική θέση είναι ότι 60.000 μετανάστες παραμένουν στην Ελλάδα. Εμείς αυτή τη στιγμή δίνουμε λεφτά σε 34.000 ανθρώπους. Ίσως οι υπόλοιποι έχουν αρχίσει να δουλεύουν στη χώρα ή δεν δικαιούνται να λάβουν τα χρήματα.
— Εκτός από τα χρήματα, με ποιούς άλλους τρόπους προσφέρετε βοήθεια στους ανθρώπους που έρχονται στην Ελλάδα;
Ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για την ψυχολογική υποστήριξη των νέων προσφύγων και αυτό κάνουμε μαζί με τους Έλληνες συνεργάτες μας. Πιστεύουμε, ότι η ηλικία ανάμεσα στα 15 και τα 22 είναι μία κρίσιμη περίοδος στη ζωή κάποιου: είτε θα γίνεις χρήσιμος για την κοινωνία, είτε όχι. Με τις κατάλληλες δεξιότητες και τα κατάλληλα εργαλεία, οι νέοι σε αυτή την ηλικία μπορούν να φέρουν την αλλαγή. Πρόκειται για μια ομάδα ανθρώπων που έχει ζήσει τραυματικές εμπειρίες, έχει ξεφύγει από τον πόλεμο, έχει αντιμετωπίσει λαθρέμπορους. Επομένως, προσφέρουμε ψυχολογική βοήθεια, θεραπεία μέσω της τέχνης ή και περισσότερο πρακτικά πράγματα, όπως για παράδειγμα εκμάθηση Αγγλικών και Ελληνικών, πώς να γράψουν ένα βιογραφικό, πώς να χρησιμοποιήσουν έναν υπολογιστή.
— Αυτή τη στιγμή, ποιο είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η αβεβαιότητα. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι θα συμβεί. Η ελληνική κυβέρνηση θέλει να επανεγκατασταθούν σε μία άλλη χώρα, επειδή νιώθει δικαιωματικά ότι έχει σηκώσει το περισσότερο βάρος μόνη της. Αναρωτιέται τι έχουν κάνει τα υπόλοιπα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το ζήτημα. Επομένως, οι πρόσφυγες που παραμένουν στην Ελλάδα δεν γνωρίζουν τι θα συμβεί, εάν θα τα καταφέρουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους ή όχι. Αυτό επηρεάζει σίγουρα την ψυχολογική τους κατάσταση.
— Πιστεύετε ότι η Ευρώπη έχει αποτύχει στην αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος;
Η ανταπόκριση από τις χώρες της Ευρώπης στην προσφυγική κρίση ήταν ανεπαρκής και οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να το νιώσουν αυτό. Η Ελλάδα έχει την ατυχία να βρίσκεται σε αυτή τη γεωγραφική θέση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να δεχθεί βοήθεια. Είναι τραγικό ότι έχουν χωριστεί οικογένειες με αυτόν τον τρόπο και δεν πρέπει να κατηγορείται η ελληνική κυβέρνηση. Το προσφυγικό ήταν μια ευκαιρία να ενωθεί η Ευρώπη, αλλά η πολιτική αντιμετώπιση του ζητήματος υπήρξε απογοητευτική.
σχόλια