Γάτες της αρχαιότητας: Με τι έμοιαζαν; Αρχαιολογικά ευρήματα στη Δανία δίνουν μια εικόνα

Γάτες της αρχαιότητας: Με τι έμοιαζαν; Αρχαιολογικά ευρήματα στη Δανία δίνουν μια εικόνα Facebook Twitter
Με καταγωγή πάντα από την Αίγυπτο, η γάτα βρέθηκε στην Ευρώπη μέσω Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, εξημερώθηκε και έγινε οικόσιτη
0

Επιστημονικές έρευνες ετών αποδεικνύουν το μακρύ συντροφικό ταξίδι του σκύλου με τον άνθρωπο, όμως, πλέον η αρχαιολογική σκαπάνη αποδεικνύει ότι και οι γάτες δεν πάνε πίσω. Πριν από λίγο καιρό Δανοί αρχαιολόγοι ανακάλυψαν οστά τριών αρχαίων οικόσιτων αιλουροειδών στο Άαλμποργκ της βόρειας Γιουτλάνδης και τα ευρήματα έχουν πολλά να αφηγηθούν για την παρέα που τα πανέξυπνα τετράποδα έκαναν με τους ανθρώπους μιας εποχής 2000 χρόνια μακριά από το σήμερα. 

Τα σκελετικά υπολείμματα ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια ερευνών στην περιοχή και πριν την ανέγερση πανεπιστημιακού νοσοκομείου στο σημείο. Σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά, τα οστά των δύο από τις τρεις αρχαίες γάτες φτάνουν στο σήμερα από τον μακρινό 1ο. Η περιοχή, κατά τη διάρκεια της Εποχής του Σιδήρου, ήταν αμιγώς γεωργική με πλούσια κτηνοτροφική δραστηριότητα, γεγονός που δικαιολογεί την ύπαρξη οικόσιτων ζώων. 

Oι γάτες στην πρώτη φάση πέρασαν στην Ευρώπη και ειδικά στη Δανία, ως ζώα - βοηθοί των ψαράδων και των ναυτικών, με αποκορύφωμα την εποχή των Βίκινγκ.

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές εκεί ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια του 2014 και ολοκληρώθηκαν προς το τέλος του 2015, ωστόσο, το υλικό που συνέλεξαν οι αρχαιολόγοι -από καλοδιατηρημένα δάπεδα και επιτοίχιες εικόνες, μέχρι -και κυρίως- οστά ζώων ήταν τόσο ετερόκλητο, που χρειάστηκαν περίπου έναν χρόνο για την ταξινόμηση του και την εξαγωγή συμπερασμάτων. Βρέθηκαν επίσης οστά αιγοπροβάτων, καθώς και απομεινάρια γεωργικών εργαλείων, ωστόσο μέχρι στιγμής, το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι τα οστά των γάτων, ακριβώς λόγω της παλαιότητας τους. 

Γάτες της αρχαιότητας: Με τι έμοιαζαν; Αρχαιολογικά ευρήματα στη Δανία δίνουν μια εικόνα Facebook Twitter
Απομεινάρια από τους σκελετούς των τριών αιλουροειδών που ήδη βρίσκονται στο Μουσείο Ιστορίας του Άλμποργκ

Οι πρώτες εικασίες αρχαιολόγων και επιστημόνων ήταν ότι οι γάτες βρέθηκαν στο συγκεκριμένο σημείο αυτού που γνωρίζουμε σήμερα ως Ευρώπη, μέσω της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενώ σύμφωνα με γενετική μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature νωρίτερα τον Σεπτέμβρη, υπάρχει μια ενδιαφέρουσα θεωρία για την εξάπλωση του είδους στην Ευρώπη. Βάσει αυτής, οι γάτες βρέθηκαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο σε δύο φάσεις: θεωρώντας ως δεδομένο ότι όλες προέρχονται από την Αίγυπτο, και εν συνεχεία πέρασαν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, στην πρώτη φάση πέρασαν στην Ευρώπη και ειδικά στη Δανία, ως ζώα - βοηθοί των ψαράδων και των ναυτικών, με αποκορύφωμα την εποχή των Βίκινγκ. 

Στη δεύτερη φάση εξάπλωσης του είδους, οι άγριες γάτες της Μέσης Ανατολής, είδος συγκεκριμένης μιτοχονδριακής γενεαλογίας, επεκτάθηκαν στην ανατολική Μεσόγειο, όπου και φιλοξενήθηκαν -και τελικώς εξημερώθηκαν- από ναυτικές και αγροτικές οικογένειες. Κατά τη μελέτη, οι φυτείες με σιτηρά προσέλκυαν τρωκτικά, τα τρωκτικά προσέλκυαν γάτες και πολύ σύντομα ο άνθρωπος αντιλήφθηκε το μέσο εξολόθρευσης των εισβολέων στις σοδειές του.

Γάτες της αρχαιότητας: Με τι έμοιαζαν; Αρχαιολογικά ευρήματα στη Δανία δίνουν μια εικόνα Facebook Twitter

Χιλιάδες χρόνια αργότερα, το είδος κατεβαίνει και κυκλώνει Ευρασία και Αφρική. Η μιτοχονδριακή ομοιότητα των γάτων της Αιγύπτου -μουμιοποιημένων και γι' αυτό σε άριστη κατάσταση, προκειμένου να μελετηθούν χρόνια πίσω από τους επιστήμονες- συναντάται τόσες σε γάτες του 4ου αιώνα π.Χ, όσο και σε μεταγενέστερες γάτες στη Βουλγαρία, στην Τουρκία και την υποσαχάρια Αφρική. Από τις ίδιες έλκει καταγωγή και το DNA γάτων του 8ου και του 11ου αιώνα, που εντοπίστηκαν σε ανασκαφές της Βόρειας Γερμανίας. 

Σε κάθε περίπτωση, οι σκελετοί των τριών αιλουροειδών θεωρούνται ήδη σπουδαίο εύρημα, όχι μόνο αναφορικά με την εξέλιξη του είδους και το μακρύ ταξίδι του ανά τον κόσμο, αλλά και για τον τρόπο που αναμένεται να φωτίσει συνήθειες των αγροτικών πληθυσμών πριν από 2000 χρόνια. 

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Ιστορία μιας πόλης / Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Στη μέση των Κυκλάδων, σ’ ένα νησί χωρίς μόνιμους κατοίκους, η γη κρύβει ακόμη φωνές. Αν ξέρεις πού να κοιτάξεις, η Δήλος αρχίζει να σου μιλά για θεούς που λατρεύτηκαν, εμπορικές αυτοκρατορίες που γεννήθηκαν, λαούς που ήρθαν και έφυγαν, και τελετές που παραμένουν μυστήριο. Το νησί αυτό υπήρξε κάποτε το κέντρο του κόσμου – και ακόμη κρατά μυστικά. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Τι το ιδιαίτερο συμβαίνει στο Βαθύ της Αστυπάλαιας και τι συνεχίζει να αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«ΒΙΑΣ»: Τα αρχαιολογικά τοπία ως ζωντανά οικοσυστήματα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καμπανούλες στους Δελφούς, Πέρδικες στο Σούνιο. Ό,τι φυτρώνει και ζει στους αρχαιολογικούς χώρους

Μια πρωτοποριακή επιστημονική προσέγγιση του πολιτιστικού τοπίου αποκαλύπτει έναν άγνωστο κόσμο χιλιάδων ζώων και φυτών σε είκοσι εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Οι Αθηναίοι / Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Ιστορία μιας πόλης / Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Από το Ωδείο Αθηνών έως τη Σουηδία της εξορίας, ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος δεν υπήρξε μόνο ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας, αλλά και ένας διανοούμενος που οραματίστηκε μια πιο δημοκρατική, λειτουργική και πολιτισμένη πόλη. Ποια είναι η παρακαταθήκη του στη σύγχρονη Ελλάδα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Λουκά Μπαρτατίλα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;

Πώς κατανοούσαν οι αρχαίοι Έλληνες την ψυχική ασθένεια; Ήταν θεϊκή τιμωρία, παθολογία του σώματος ή ένα υπαρξιακό βάρος που αποτυπωνόταν στη λογοτεχνία και στο θέατρο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Γιώργο Καζαντζίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή Λατινικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, για τον τρόπο με τον οποίο η αρχαιοελληνική κοινωνία εξηγούσε, απεικόνιζε και αντιμετώπιζε τις ψυχικές διαταραχές.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ