Μικροπράγματα
Από την Αντιγόνη Φωσκίνη
Μια μέρα του 2019 γύρισα απ’ το σχολείο και βρήκα τη μαμά μου να με περιμένει στην πόρτα, μόνο και μόνο για να μου πει: «Αντιγόνη, ξέρεις τι είναι boomer»; Εγώ έσκασα στα γέλια, δεν μπόρεσα να συγκρατηθώ στο θέαμα ενός boomer να ρωτάει τι είναι boomer. Παρ’ ολ’ αυτά της εξήγησα.
Ήταν σαν crossover episode μιας σειράς, σαν να ‘χε ανοιχτεί μια πόρτα προς μια άλλη διάσταση. Το λεξιλόγιο του διαδικτύου και κυρίως του Tik Tok ήταν ένα κοινό μυστικό της Gen Z, κάτι μοναδικά δικό μας, κάτι τελείως δυσνόητο για τους Boomers, ακόμα και για τους Millennials.
Με αυτήν την αστεία απορία της μαμάς μου συνειδητοποίησα πως υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος, άγνωστος στους μεγάλους, τον οποίο έπρεπε οπωσδήποτε να της γνωρίσω. Τα τελευταία τρία χρόνια, λοιπόν, έχουμε αρχίσει να εξερευνούμε μαζί το νεολαιίστικο λεξιλόγιο και φτιάξαμε ένα αρχείο με τις πιο ενδιαφέρουσες λέξεις.
Φασαίος:
Αυτός που κάνει κάτι για τη φάση. Ο δήθεν, ο ψευτοκουλτουριάρης, αυτός που ακολουθεί τυφλά την κάθε μόδα.
Παρ’ ολ’ αυτά, η σημασία της λέξης έχει αλλάξει λίγο στην καθημερινή της χρήση. Πλέον χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων: τους σύγχρονους «χίπηδες», που φοράνε παντελόνια με ελεφαντάκια, ακούνε Χατζηφραγκέτα, trance και έντεχνο, αράζουν στα Εξάρχεια και το Θησείο, πάνε για κάμπινγκ στην Ικαρία και την Αμοργό, είναι και λίγο μπαφιάρηδες, εναλλακτικοί, αντισυμβατικοί.
Η σύνδεση της λέξης μ’ αυτούς έγινε όταν πριν 2-3 χρόνια είχαν αρχίσει να βγαίνουν στην επιφάνεια τα πιο «εναλλακτικά» και «ψαγμέ» (όπως τα λέμε πλέον) στυλ, παράλληλα με την εμφάνιση της λέξης «φασαίος» στο λεξιλόγιό μας. Η μόδα αυτή στο μεταξύ υποχώρησε, μα τους έμεινε το όνομα.
Το περίεργο είναι ότι σχεδόν κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς είναι φασαίος, μα όλοι χρησιμοποιούν τη λέξη. Ο ορισμός και η ετυμολογία της δεν έχουν σχεδόν καμία ξεκάθαρη σύνδεση με τη χρήση της και γι’ αυτό έχει γίνει μια λέξη πασπαρτού για όλες τις περιστάσεις. Είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική λέξη του λεξιλογίου μας.
Gatekeeper:
Αυτός που προσπαθεί με νύχια και με δόντια να «προστατέψει» τη γνήσια, την ψαγμένη, την εναλλακτική τέχνη των λίγων εκλεκτών απ’ τους δήθεν και τους φασαίους. Ο gatekeeper απαγορεύει σε νέους δέκτες να ανακαλύψουν τη «δική του» τέχνη, θεωρώντας τον εαυτό του σπουδαιότερο απ’ τον νεοσύλλεκτο οπαδό. Είναι αυτός που σίγουρα άκουγε Queen πριν από την ταινία Bohemian Rhapsody, δηλαδή πριν γίνουν κουλ ή mainstream (ασχέτως ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που τους ακούνε πριν καν γεννηθούμε εμείς και οι γονείς μας). Ίσως ένα κοντινό συνώνυμο είναι ο hipster.
Επέλεξα αυτή τη λέξη, όχι επειδή σαν λέξη είναι σπουδαία, αλλά διότι το «gatekeeping» στις μέρες μας είναι πολύ συχνό ανάμεσα σε εφήβους. Δεν είμαι σίγουρη γιατί, ίσως ένας λόγος είναι η αιώνια ανάγκη του ανθρώπου να διαφοροποιείται και να ξεχωρίζει.
Η λέξη «gatekeeper» στο Urban Dictationary
Femcel:
Σύμφωνα με τον καλύτερο ορισμό του Urban Dictionary, είναι «μια γυναίκα, η οποία δεν παίρνει στα σοβαρά τους άνδρες και εύκολα περνιέται για «manic pixie dream girl»*, ενώ στην πραγματικότητα είναι μίσανδρη». Χρησιμοποιείται συνήθως στους φεμινιστικούς κύκλους του διαδικτύου.
(*με λίγα λόγια, «manic pixie dream girl» είναι μια αφελής, αλλά γοητευτική γυναίκα)
Παρ’ ολ’ αυτά, έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δει κανείς τους διάφορους ορισμούς του Urban Dictionary. Βλέποντάς τους όχι μόνο μπερδεύεσαι που όλοι δίνουν άλλη σημασία στη λέξη, αλλά διαγράφονται καθαρά δύο διαφορετικοί κόσμοι: οι λάτρεις του ακραίου φεμινισμού απ’ τη μια και απ’ την άλλη οι μισογύνηδες.
Πολύ στενοχωρήθηκα όταν είδα τον πραγματικό ορισμό της λέξης αυτής. Δεν μου αρέσει η μισανδρία και όσοι την χρησιμοποιούν για να ενισχύσουν το φεμινιστικό κίνημα. Στην πραγματικότητα δεν το ενισχύουν καθόλου, αλλά ίσα-ίσα δίνουν την αφορμή σε πολλούς κακοπροαίρετους να μας πουν «αυτές είστε».
Ο λόγος που δυσαρεστήθηκα δεν είναι τόσο η ίδια η λέξη, αλλά μια γενικότερη τάση ορισμένων προς τη μισανδρία. Είναι πράγματι ένα χαρακτηριστικό του τέταρτου κύματος φεμινισμού το χιούμορ που αγγίζει τη μισανδρία, το οποίο, όμως, οφείλουμε να χρησιμοποιούμε με μέτρο. Η λέξη αυτή δεν είναι ενδυναμωτική, ούτε προοδευτική.
Η λέξη «femcel» στο Urban Dictionary
Πιο αναλυτικά το «manic pixie dream girl» στο Urban Dictionary
Pick me:
Αυτός που αλλάζει συμπεριφορά για την αποδοχή των άλλων, σαν να φωνάζει «διάλεξέ με». Συνήθως χρησιμοποιείται για την έφηβη κοπέλα που υποστηρίζει τους άνδρες σε κάθε τους κίνηση και «δεν είναι σαν τις άλλες». Είναι η κοπέλα που υιοθετεί φαλλοκρατικές απόψεις μόνο και μόνο για την εύνοια των ανδρών, πουλώντας ορισμένες φορές τον αυτοσεβασμό της.
Στους άνδρες, αν και σπάνια, ο χαρακτηρισμός «pick me» συνήθως χρησιμοποιείται για να μειώσει κάποιον που δηλώνει φεμινιστής, γιατί φυσικά το κάνει για να ρίξει καμιά φασαία (τώρα που μάθαμε τη λέξη) ή για να του δοθούν τα εύσημα που απλώς συμπεριφέρεται σαν άνθρωπος.
Προσωπικά ο όρος «pick me» μου φαίνεται λυπηρός. Έχει βγει απ’ το πλαίσιο της υγιούς χρήσης του και έχει μετεξελιχθεί σε μια εύκολη επίθεση προς τις γυναίκες. Ενώ υποτίθεται πως χρησιμοποιείται για να αποδυναμώσει τον μισογυνισμό, εν τέλει τον ενισχύει, καθώς έχει γίνει πια μια απ’ τις δεκάδες, τολμώ να πω, light βρισιές αποκλειστικά σχεδόν για γυναίκες.
Το «pick me» στο Urban Dictionary
Σ’ αυτό το σημείο δεν θέλω να ορίσω κάποια άλλη λέξη, μα να καταγγείλω μια.
Στην αγγλική γλώσσα η αντίστοιχη λέξη του πούστη, έχει γίνει η λέξη από f. Δηλαδή, όπως η λέξη από n, έχει υπό μιαν έννοια «απαγορευτεί».
Ίσως να είναι πλέον μη αποδεκτό να αποκαλέσεις έναν γκέι έτσι. Ίσως ακόμα και ο πιο μάτσο άντρακλας να νιώσει την προσβολή, να την αντιληφθεί τουλάχιστον. Το θέμα είναι ότι θα πεις «όχι ρε πούστη μου» όταν σου πέσει καφές πάνω στα χαρτιά σου. Το θέμα είναι, επίσης, πως όποιος σε προδίδει, είναι «πούστης» και σου έκανε «πουστιά». Δεν το κάνεις για να προσβάλεις κάποιον γκέι, αλλά για να μειώσεις κάποιον που ενδεχομένως δεν είναι. Ίσως το κάνεις ασυναίσθητα, ίσως να μην το σκεφτείς και πολύ, ίσως σου βγει αυθόρμητα, σαν τα μικρά παιδάκια που φωνάζουν τη μαμά μόλις χτυπήσουν στις κούνιες. Μα από κάτι τέτοια αυθόρμητα βρίσκουν πάτημα τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις για να ριζώσουν. Όταν, λοιπόν, χρησιμοποιείς μια λέξη που δηλώνει τέτοιο μίσος σε καθημερινή βάση, αυτόματα ανοίγεις τον δρόμο για άλλους, που πιθανότατα θα την χρησιμοποιήσουν αλλιώς, να εξευτελίσουν, να συκοφαντήσουν, να πληγώσουν. Μήπως ήρθε ο καιρός να την αποβάλουμε απ’ το καθημερινό (νεολαιίστικο) λεξιλόγιο;
*Μερικές αγαπημένες Gen Z λέξεις φίλων:
Kρίπουλας (=πέφτουλας, catcaller), slay (=κοπλιμέντο, σαν να λες «τα σπάει»), miss girl (=δεσποινίς, αλλά φιλικό, παιχνιδιάρικο), simp (=απελπισμένος ρομαντικούλης, ερωτευμένος χωρίς ανταπόκριση), τσάι (=κουτσομπολιό). Οι περισσότεροι φυσικά μου είπαν για τον φασαίο:)
Να, λοιπόν, μερικές λέξεις για να μπορείτε να καταλαβαίνετε τα Tik Tok που σας δείχνουν τα παιδιά σας. Μερικές είναι αστείες και ασόβαρες, ίσως ο απόλυτος εξευτελισμός της ελληνικής γλώσσας για κάποιους. Όλες, όμως, έχουν ένα ενδιαφέρον, γιατί μέσα απ’ αυτές σκιαγραφείται μια ολόκληρη γενιά μαζί με το χιούμορ, τις ανάγκες και την ιδεολογία της.
Ανήκοντας σε μια φουρνιά ανθρώπων που κατηγορείται για διάφορα αίσχη (τη μόνιμη ενασχόληση με τα μπιμπλίκια μας κυρίως), κάπως δειλά είπα κι εγώ να σας κάνω να μας καταλάβετε, έστω και λίγο, έστω και με τη χρήση λεξικού. Ίσως, αν κοιτάξουμε λίγο καλύτερα, να ανακαλύψουμε όλοι μαζί πως οι λέξεις έχουν δύναμη ανίκητη και πως οι νεωτερισμοί δεν είναι απαραίτητα απειλητικοί προς την κουλτούρα μας, αλλά μια ευκαιρία να εξερευνήσουμε το σήμερα και το αύριο.
Ορίστε και λίγο υλικό για να μορφωθείτε:
«Τι θα φορούσα αν ήμουν φασαία» στο Pinterest
Ένα podcast της LiFo για τους φασαίους και τις λοιπές φυλές
Άρθρο για τη φράση «gaslight, gatekeep, girlboss» στο Ιn the know
Άρθρο για τις femcels στο περιοδικό μόδας i-D
Συγνώμη εκ των προτέρων για την τραχύτητα των παρακάτω γραπτών. Αν τριγκάρετε, μην διαβάζετε παρακάτω. Femcel είναι η θηλυκή έκδοση του Incel που σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση “ακουσίως αγάμητος” ,”κάνει λες και θέλει να μην πηδήξει ποτέ”. Δηλαδή, είναι αντιπαθής, τοξικός και δεν έχει κοινωνικές χάρες. ΔΕΝ είναι απαραίτητα παρθένος. Στη γυναικεία έκδοση, το femcel δηλαδή θα μεταφραζόταν σε κάτι του στυλ “αγάμητη” ή “ξινομούνα”, “αυτή που δεν τη γαμάει ο άντρας της”. Καμία σχέση με MPDG. Ο “κρίπουλας” βγαίνει από το creep που σημαίνει “ανατριχιάζω”. Είναι αυτός που λέει κάτι και σε κάνει να ανατριχιάζεις. Δεν είναι κατ’ ανάγκη… Διαβάστε περισσότερα »
Μάλλον δεν καταλάβατε κάτι πολύ σημαντικό! Το άρθρο εστιάζει στον τρόπο που χρησιμοποιούνται οι λέξεις αυτές απ’ την Gen Z και όχι στον ορισμό ή την ετυμολογία τους. Παρ’ ολ’ αυτά, οι σύνδεσμοι καλύπτουν όλα όσα σπεύσατε να διορθώσετε, όπου σημειωτέον έχετε και λαθάκια.
Φαίνεται ότι δεν γνωρίζετε πώς χρησιμοποιούνται οι λέξεις αυτές πλέον, αλλά δεν σας αδικώ, γιατί δεν μπορείτε να ξέρετε ως μη Gen Z-er.
Μου κάνετε genZsplaining;
Αυτό που βλέπω είναι ότι εσείς προσωπικά χρησιμοποιείτε τις λέξεις αυτές με άλλη σημασία από αυτή που έχουν. Άλλο λέει το urban dictionary και χρησιμοποιεί το reddit και άλλο νομίζετε εσείς. Το ότι εσείς δεν ξέρετε τι σημαίνουν οι λέξεις αυτές, δεν σημαίνει ότι τις χρησιμοποιεί λάθος όλη η gen Z, ούτε ότι όλες οι προηγούμενες γενιές δεν μπορούν να τις κατανοήσουν. Ξαναδιαβάστε για να μην γίνεστε ρεζίλι. Και μάθετε να ανέχεστε κριτική όταν γράφετε δημόσια.