Δεμένη ελληνική οικογένεια, αυτή η μάστιγα

Κάθε φορά που ακούω νέους ανθρώπους, εικοσάρηδες και τριαντάρηδες, να κάνουν σαν τρελοί να επισκεφτούν το πατρικό τους ή να ξεστομίζουν φράσεις όπως: “οικογένεια μόνο, σαν τη φροντίδα της μάνας δεν υπάρχει!”, συγχύζομαι.

Σκέφτομαι ότι ή αυτοί είναι μαμόθρεφτα ή εγώ έχω το πρόβλημα. Μετά από χρόνια ματαιώσεων, στενοχώριας και θυμού κατέληξα πως το αφήγημα της δεμένης ελληνικής οικογένειας είναι βρόχος που πνίγει ΟΛΑ τα μέλη της, ιδίως τις γυναίκες.

Μεγάλωσα σε επαρχία, σε κλειστό και συντηρητικό περιβάλλον. Οι γονείς μου από φτωχές οικογένειες, παντρεύτηκαν νέοι, επειδή έτσι κάνει όλος ο κόσμος ή επειδή πίστεψαν πως ήρθε η ώρα τους να κάνουν οικογένεια. Μεγάλωσαν εμένα και τον αδερφό μου με στερήσεις, σκληρή δουλειά, για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην, να μας δώσουν την εκπαίδευση που θεωρούσαν σωστή και να σπουδάσουμε, μιας και οι ίδιοι δεν κατάφεραν να σπουδάσουν.

Γι’ αυτό όχι απλώς μας έστειλαν να μάθουμε γλώσσες, μουσική κλπ αλλά συμμετείχαν ενεργά στη μελέτη μας, ώστε να παίρνουμε πάντα τους καλύτερους βαθμούς. Το τι σφαλιάρα και τι μαλλιοτράβηγμα έχω φάει από τον πατέρα μου, επειδή δεν έλυσα σωστά το πρόβλημα στην αριθμητική, δεν λέγεται.

Και φυσικά οι συγκρίσεις με συμμαθητές και συμμαθήτριες ήταν στην ημερήσια διάταξη: 19 πήρες; Η τάδε τι πήρε, 20; Εεε, κρίμα, σε πέρασε! Όλη η μαθητική μου ζωή ένας αγώνας δρόμου: να πρωτεύσω, να βγάλω 20, να “φάω” τους άλλους. Έγινα ανταγωνιστική, κάτι μ’ έτρωγε όταν άλλοι τα κατάφερναν καλύτερα από μένα κι από πάνω οι γονείς να ρίχνουν λάδι στη φωτιά υποδαυλίζοντας το άγχος, τη ζήλια και το αίσθημα μειονεξίας που θέριευε μέσα μου.

Πάντα φοβόμουν να τους πω ότι κάποιος άλλος πήρε καλύτερο βαθμό, γιατί θα ακολουθούσε κατσάδιασμα. Γενικώς τους φοβόμουν σε όλη την παιδική και εφηβική μου ηλικία, γιατί είχαν εύκολες τις φωνές και τη χειροδικία. Θυμάμαι να με μαλώνουν, ο πατέρας να φωνάζει και να με χτυπάει κι ο μικρός μου αδερφός να μπαίνει στο δωμάτιό του και να κλείνει τα αυτιά του (ακόμη και σήμερα ξυπνά μέσα του εκείνος ο φόβος, κάθε φορά που ακούει φωνές και τσακωμούς).

Μας αγκάλιαζαν και μας φιλούσαν, μας έλεγαν πως μας αγαπούν πολύ, αλλά με την ίδια ευκολία σήκωναν χέρι και ύψωναν φωνή. Στο σχολείο ούτε λόγος για παρέες. Είχα κάποιες αλλά ένιωθα σαν να μην τις είχα. Και πώς να τις έχω, όταν πίσω απ’ την πλάτη μου έλεγαν διάφορα; Για όλους ήμουν το “φυτό”. Οι φίλες ήταν ντυμένες σαν έφηβες της ηλικίας τους κι εγώ σαν δωδεκάχρονο.

Μονίμως να μου μετρούν το μήκος της φούστας σε γυμνάσιο και λύκειο (δεν ζούσα στα 90ς, στην εποχή του Πάγκαλου ζούσα), μην τυχόν και δει ο κόσμος ότι η κόρη τους είναι ντυμένη σαν π@@@@α.

Τα φλερτ απαγορευμένα: είσαι μικρή για έρωτες, αυτά φέρνουν εγκυμοσύνες από τα 16, θα παρατήσεις το διάβασμα, όποιον και να βρεις θα σε εκμεταλλευτεί και μετά θα σε παρατήσει. Για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ούτε κουβέντα, δεν ήξεραν τι να πουν, ήταν υπερβολικά πουριτανοί.

Μόνον η μάνα μου στα 12 μου είπε πέντε κουβέντες για την περίοδο και τέλος. Το σεξ ήταν άρρηκτα δεμένο με την αναπαραγωγή. Ακόμη και σήμερα αλλάζουν κανάλι όταν πετυχαίνουν ερωτικές σκηνές, είτε είναι μόνοι τους είτε είμαστε εμείς μπροστά. Γενικότερα η ιδέα ότι η κόρη θα κάνει σεξ κάποτε τους έφερνε τρόμο. Γι’ αυτούς ήμουν μια ασεξουαλική παιδούλα, που θα έκανε σεξ όταν θα έβρισκε τον έναν που θα την παντρευόταν.

Μία φορά κρυφάκουσαν τηλεφωνική συνδιάλεξή μου με συμμαθήτρια κι έμαθαν πως με φλέρταρε ένα αγόρι. Με πιέσεις και συναισθηματικούς εκβιασμούς με ανάγκασαν να τους τα πω όλα και να τους διαβεβαιώσω πως δεν θα έκανα κάτι μαζί του (που ούτως ή άλλως δεν θα έκανα, γιατί δεν μου άρεσε).

Η μάνα δεν δίστασε να με απειλήσει: αν μάθει ο πατέρας σου ότι έχεις κάνει κάτι με κανέναν, θα πάρει την καραμπίνα και θα σε καθαρίσει.

Παρενοχλήθηκα δύο φορές από συμμαθητές και μέχρι σήμερα δεν τους το έχω πει. Και γιατί να τους το πω, για να μου επιρρίψουν ευθύνες; Γι’ αυτούς το “καλό κορίτσι” και η “σεμνή γυναίκα” δεν παρενοχλούνται, γιατί δεν προκαλούν. Με τον αδερφό θα ήθελαν να είναι πιο ανεκτικοί αλλά δεν ήταν, μόνο και μόνο για να μην τους καταλογίσω άνιση μεταχείριση. Φλέρταρε κι αυτός με κανα δυο κορίτσια στο λύκειο και του απαγόρευσαν τα πάντα.

Πάλι η μάνα: με όλες τις βρωμιάρες πας και μπλέκεις! Ο πατέρας: θα σε τυλίξει καμία και θα μπλέξεις από τόσο μικρός!

Δεν φταίνε ποτέ οι άνδρες, πάντα οι “βρωμιάρες” φταίνε που τους κολλάνε αρρώστιες ή μένουν έγκυες επίτηδες.

Σπούδασα αυτό που ήθελα, αφού έκλαψα πολύ και χτυπήθηκα. Εσύ, μια άριστη μαθήτρια και να μην μπεις Νομική ή Ιατρική; Κι όταν έφυγα για σπουδές ανησυχούσαν, μην τυχόν και βρω κανέναν εκεί μακριά και με ξεγελάσει, έτσι άβγαλτο κι αθώο πράμα όπως ήμουν, ή παντρευτώ και φύγω μακριά τους. Είχαν πλάνο για μένα: σπουδές, επιστροφή, εύρεση δουλίτσας, εύρεση γαμπρού, μου δίνουν το σπίτι για προίκα, τους κάνω εγγόνια.

Φυσικά τους το κατέστρεψα με τις επιλογές μου, κάτι που μου καταλογίζουν μέχρι σήμερα. Με τους άνδρες ήμουν πάντα φοβισμένη, με ένα σωρό ταμπού γύρω από το σεξ. Έφτασα 21 για να κάνω σχέση, την οποία φυσικά δεν αποκάλυψα ποτέ στους γονείς–γενικότερα δεν τους μίλησα ποτέ για την προσωπική μου ζωή.

Γύρω στα 26 άρχισαν ν’ ανησυχούν, γιατί δεν τους έχω φέρει κάποιον, τι δεν πήγε καλά με εμένα. Μέχρι και γαμπρό προσπάθησαν να μου επιβάλουν, έναν άξεστο από τα μέρη μας που με φλέρταρε αλλά εγώ τον απέρριπτα επανειλημμένα.

Ομηρικοί καυγάδες με τον πατέρα μου, ο οποίος τον θεωρούσε ιδανική περίπτωση για μένα: καλό παιδί (σεξιστής και μισογύνης του κερατά), εργατικός (του πλένει τα σώβρακα η μανούλα), από οικογένεια γνωστή μας, ήσυχοι και νοικοκυραίοι (ρατσιστές, με φιλοχουντικές τάσεις, σεξιστές, ομοφοβικοί) με οικονομική άνεση, θα ζήσεις μια χαρά!

Να τον παντρευτώ δηλαδή και να έχω δύο κέντρα εξουσίας να με ελέγχουν: το σπίτι των γονιών μου και το σπίτι των πεθερικών. Και θα ήταν κάπως έτσι η ζωή μου, αν στη διάρκεια των σπουδών μου δεν παρεξέκλινα από την προδιαγεγραμμένη πορεία.

Άρχισα να διαβάζω και να πολιτικοποιούμαι. Γνώρισα τον φεμινισμό, εντάχθηκα σε συγκεκριμένο πολιτικό χώρο (όχι απόλυτα με τη στενή “κομματική” έννοια αλλά συμμετείχα ενεργά σε εκδηλώσεις, συζητήσεις κλπ) και γενικώς δεν άφηνα βιβλίο σε βιβλιοθήκη, διάλεξη στο πανεπιστήμιο, θεατρική παράσταση, ταινία σε κινηματογράφο που να μην διαβάσω/παρακολουθήσω. Ακούω σήμερα ανθρώπους να λένε πως οι σπουδές και τα πτυχία δεν σε κάνουν μορφωμένο και θέλω να τους βρίσω.

Οι σπουδές μου σε τομείς ανθρωπιστικών-κοινωνικών επιστημών με βοήθησαν να οραματιστώ για μένα έναν δρόμο που οι γονείς μου δεν μπορούσαν να διανοηθούν. Καθηγητές στο πανεπιστήμιο με παρότρυναν να συνεχίσω με μεταπτυχιακές σπουδές και το έκανα, επειδή δεν μπορούσα να διανοηθώ τον εαυτό μου να ζει μακριά από την έρευνα και τη μελέτη. Οι γονείς σε πανικό: τι τα θες αυτά, τα χρόνια περνάνε! Δεν το συνέχιζαν αλλά υπονοούσαν πως τα χρόνια περνάνε και θα μείνω στο ράφι.

Τελικά έμεινα στο ράφι, γιατί δεν ήθελα ούτε γάμο ούτε παιδιά. Από μικρή δεν οραματιζόμουν τον εαυτό μου ως σύζυγο και μητέρα (τζάμπα το παιχνίδι με κούκλες και κουζινικά) παρά μόνον ως επιτυχημένη σ’ αυτό που ονειρευόμουν να γίνω. Μολονότι ερωτεύτηκα πολύ κάποτε δεν κατάφερα να μείνω τελικά με κάποιον, διότι οι περισσότεροι που γνώριζα είτε δεν μου ταίριαζαν σαν χαρακτήρες είτε ήταν αυτό που ήθελα πάντα ν’ αποφύγω: σεξιστές και ανώριμοι που έψαχναν αντικαταστάτρια της μαμάς τους και υπηρέτρια, όχι σύντροφο.

Ζω μόνη, τα βγάζω δύσκολα πέρα οικονομικά αλλά ούτε στιγμή δεν μου πέρασε από το μυαλό πως η ζωή μου θα ήταν καλύτερη αν έβρισκα τον γαμπρό με τα λεφτά και ζούσα στο ωραίο σπίτι που θα μου έφτιαχναν οι γονείς μου. Θα ζούσα σε χρυσό κλουβί και δεν θα είχα μάθει όλα αυτά τα συναρπαστικά που έμαθα και με καθόρισαν ως άνθρωπο. Κοντολογίς, θα ήμουν άλλος ένας άνθρωπος χωρίς ταυτότητα και δική του πνευματική συγκρότηση.

Οι γονείς μου ακόμη περιμένουν τον γαμπρό, έστω και αργά (ανήκω στο γκρουπ 36-40). Οι συγκρούσεις μαζί τους με διέλυσαν ψυχολογικά, έπαθα burnout, για πολύ καιρό είχα παρατήσει σπουδές, εργασίες, δεν άντεχα να κάνω τίποτα. Δεν έχω την οικονομική δυνατότητα για ψυχοθεραπεία αλλά έμαθα πολλά διαβάζοντας και κάνοντας συζητήσεις με ειδικούς.

Συνειδητοποίησα πως μεγάλωσα με δύο γονείς που φαινομενικά υπεραγαπούσαν τα παιδιά τους αλλά τα έπνιγαν με τις απαιτήσεις τους και τα κακοποιούσαν ποικιλοτρόπως.

Ανώριμοι οι ίδιοι, δεν απογαλακτίστηκαν ποτέ από τους γονείς τους και δεν έπαψαν ποτέ ν’ αποζητούν την αποδοχή τους. Έμειναν εγκλωβισμένοι σε μια αλυσίδα αλληλεξαρτήσεων και χειραγώγησης, στην οποία πρόσθεσαν κρίκους χειραγωγώντας τα παιδιά τους. Γεμάτοι συμπλέγματα, ενοχές και μισογυνισμό, διαιώνισαν όλη αυτή την παθολογία μεταλαμπαδεύοντάς τη σε μένα.

Ιδίως η μάνα, που παντρεύτηκε κι έκανε παιδιά σε πολύ νεαρή ηλικία (20), ένα κοριτσόπουλο χωρίς εμπειρίες, που από τον πατέρα του πέρασε στον σύζυγο κι έζησε για πάντα κλεισμένη στο σπίτι, υπηρετώντας άντρα, παιδιά και ηλικιωμένους. Η ίδια δηλώνει ευχαριστημένη με τη ζωή της, δεν θα άλλαζε τα παιδιά της με τίποτα στον κόσμο αλλά όταν τα παιδιά της έφυγαν για σπουδές εκείνη κλείστηκε κι άλλο στο σπίτι, έτρωγε κι έβαζε κιλά.

Σήμερα κάνει το ίδιο, προσφάτως έκανε και μια προσβολή πανικού κι ο γιατρός της είπε ότι έχει κατάθλιψη. Προσπάθησα να της εξηγήσω ότι χρειάζεται βοήθεια αλλά εκείνη μου λέει πως φταίω εγώ που δεν της δίνω λόγους για να χαίρεται (γάμο και εγγόνια). Ο πατέρας μου επίσης κατηγορεί εμένα για τη δυστυχία τους. Ντρέπονται να συναντήσουν τους φίλους τους, γιατί πιστεύουν πως όλος ο κόσμος τους κοροϊδεύει πίσω από την πλάτη τους που έχουν ανύπαντρη κόρη.

Στενοχωριέμαι να τους βλέπω σ’ αυτή την κατάσταση αλλά πρέπει να προστατεύσω τον εαυτό μου και να μην εμπλακώ σε άλλες συγκρούσεις μαζί τους, γιατί ακόμη είμαι ευάλωτη και δεν έχω συνέλθει από αυτά που με τραυμάτισαν.

Όσες φορές έκανα απόπειρες να τους μιλήσω γι’ αυτά, με αποκάλεσαν αχάριστη ή ψέλλισαν δικαιολογίες. Όταν θύμισα στη μάνα μου τη φράση με την καραμπίνα, αρχικά την αρνήθηκε, στη συνέχεια δικαιολογήθηκε πως ανησυχούσαν για μένα και προσπαθούσαν να με προστατέψουν από καταστάσεις που θα με πλήγωναν.

Η ανάμνηση ξύπνησε μέσα μου όταν πληροφορήθηκα τη γυναικοκτονία της κοπέλας στην Κέρκυρα με δράστη τον πατέρα της. Με το υπόλοιπο σόι έχω ελάχιστες επαφές, όλοι ίδιοι είναι, θρησκόληπτοι και συντηρητικοί. Δεν πέρασα γιορτές με την οικογένεια για πρώτη φορά φέτος λόγω λοκντάουν και δεν μου στοίχισε καθόλου.

Όταν ακούω νέα παιδιά να δηλώνουν πόσο δεμένα είναι με τους γονείς τους, ανησυχώ. Δεν ξέρω αν είναι υπερβολικό αυτό αλλά διαισθάνομαι ότι κάτι δεν πάει καλά. Σε περιόδους κρίσεων όπως αυτή που διανύουμε, οι άνθρωποι ανακαλούν συχνά τις παραδοσιακές αξίες και προσκολλώνται σε αυτές αλλά μου φαίνεται προβληματικό αυτό.

Ακούω για κορίτσια 20,25,30 να συζητούν τα προσωπικά τους με τη μαμά και θυμώνω. Αυτό το “η καλύτερή μου φίλη είναι η μαμά μου, μόνον αυτή θέλει το καλό μου” το θεωρώ νοσηρό. Η μάνα μου το θεωρεί απόλυτα υγιές και το έχει παράπονο που ποτέ δεν της μιλούσα.

Οι γονείς δεν είναι φίλοι με τα παιδιά, δεν μπορούν να γίνουν και δεν χρειάζεται.

Ευχαριστώ τους γονείς μου για τα καλά που μου πρόσφεραν, για την οικονομική στήριξη στις σπουδές μου αλλά από κει και πέρα πρέπει να ζήσω τη ζωή μου.

Σε όσες κι όσους με ρωτούν γιατί δεν παντρεύομαι υπενθυμίζω τον μύθο του Αισώπου με τον σκύλο και τον λύκο:

Kαλύτερα ελεύθερη και νηστική, παρά χορτάτη και με κάποιον που θα συμπεριφέρεται σαν να είναι το αφεντικό μου.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News