Στην πολιτική και επικοινωνιακή διαχείριση, προκειμένου να περιοριστεί η ζημιά από τις αντιδράσεις για τη μεταναστευτική πολιτική, ρίχνει το βάρος της η κυβέρνηση, καθώς το θέμα του προσφυγικού - μεταναστευτικού πιέζει αφόρητα και απαιτεί άμεση λύση. Αυτή που έχει προκρίνει η κυβέρνηση, όμως, συναντά την έντονη λαϊκή αντίδραση αυτές τις μέρες, ειδικά στα νησιά, φέρνοντάς τη σε πολύ δύσκολη θέση.
Οι κάτοικοι στα νησιά της Λέσβου, της Χίου και της Σάμου, που έχουν σηκώσει το μεγαλύτερο βάρος του προσφυγικού - μεταναστευτικού, διαδηλώνουν υποστηρίζοντας ότι δεν αντέχουν άλλο και διαφωνούν με τα σχέδια της κυβέρνησης και τις νέες δομές που θέλει να φτιάξει. «Καμία νέα δομή και κλείσιμο αυτών που υπάρχουν» είναι το αίτημά τους, όπως αυτό μεταφέρεται και διά του εκπροσώπου τους, αντιπεριφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, Κώστα Μουτζούρη.
Ο κ. Μουτζούρης, ο οποίος πολιτικά προέρχεται από την παράταξη της ΝΔ, δήλωνε όλες τις προηγούμενες μέρες ότι είναι έτοιμος για διάλογο, «αρκεί η κυβέρνηση να δεσμευτεί ότι δεν θα γίνει καμία νέα δομή». «Να μεταφερθούν στην ενδοχώρα, να επιστραφούν στην Τουρκία και να φυλάξουν καλύτερα τα σύνορα» αντιπρότεινε, προειδοποιώντας για πρόκληση μεγάλων επεισοδίων αν η κυβέρνηση προσπαθούσε τη Δευτέρα να κατασκευάσει τις νέες δομές.
Πράγματι, τα επεισόδια στη Λέσβο ήταν πρωτοφανή, όπως και οι αντιδράσεις των ντόπιων, με τις καμπάνες να χτυπούν στα χωριά, τον κόσμο να βγαίνει μαζικά στους δρόμους και τις αστυνομικές δυνάμεις να χρησιμοποιούν δακρυγόνα εναντίον τους.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ακολουθεί, πάνω-κάτω, την ίδια πολιτική που ακολουθούσε και η προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά ο κόσμος στα νησιά μοιάζει να έχει φτάσει στα όριά του. Άλλωστε, οι πρώτοι που αντιδρούν είναι οι ψηφοφόροι της ΝΔ, πλην κάποιων κομματικών παραγόντων.
Στη ΝΔ υπάρχουν δύο γραμμές για το μεταναστευτικό: η αυστηρή, που ακολουθούσε ο Αντώνης Σαμαράς, ορθώνοντας τείχος στον Έβρο και επιβάλλοντας αυστηρή φύλαξη χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων, και η πιο φιλελεύθερη, που δεν διαφέρει πολύ από εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ.
Στη ΝΔ υπάρχουν δύο γραμμές για το μεταναστευτικό: η αυστηρή, που ακολουθούσε ο Αντώνης Σαμαράς, ορθώνοντας τείχος στον Έβρο και επιβάλλοντας αυστηρή φύλαξη χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων, και η πιο φιλελεύθερη, που δεν διαφέρει πολύ από εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ.
Το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ των ανοιχτών συνόρων και της ελεύθερης εισόδου των μεταναστών. Στη ΝΔ η πλειονότητα είναι κατά των ανοιχτών συνόρων και υπέρ της ελεγχόμενης μετανάστευσης. Πολλοί θεωρούν ότι το θέμα έχει και εθνικές διαστάσεις, καθώς οι ροές των προσφύγων και των μεταναστών έχουν εργαλειοποιηθεί από τον Ταγίπ Ερντογάν, ενώ δεν κρύβουν ότι ανησυχούν για την αύξηση του μουσουλμανικού πληθυσμού στη χώρα και φοβούνται την ύπαρξη ισλαμιστών και ακραίων στοιχείων.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θεωρεί υπερβολικούς τους φόβους αυτούς και δεν συμμερίζεται τα περί «αλλοίωσης πληθυσμού». Αντιθέτως, όπως πολλοί ηγέτες στη Δύση, θεωρεί ότι οι μετανάστες θα ενισχύσουν την οικονομία και θα αιμοδοτήσουν τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας. Πιστεύει ότι η χώρα χρειάζεται «εργατικά χέρια», ειδικά στη γεωργία και στον τουρισμό, και εκτιμά ότι αρκετοί από αυτούς θα απορροφηθούν από την αγορά και θα συμβάλουν στην ανάπτυξη.
Έτσι, τα δύο μεγάλα κόμματα, ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, εκκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, καταλήγουν να συμφωνούν πάνω-κάτω στην πολιτική που θα ακολουθήσει η χώρα. Δεν είναι τυχαίο ότι και οι δύο κατηγορούν και στέκονται απέναντι στον Βίκτορ Όρμπαν, που δεν δέχεται μουσουλμάνους μετανάστες στη χώρα του.
Η οργή και η αντίδραση σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ωστόσο, αρχίζει να θυμίζει αντιδράσεις αντιμνημονιακής εποχής, η οποία είναι πολιτικά οριζόντια. Για την ώρα, πολιτικός φορέας που να καθοδηγεί και να ωφελείται δεν υπάρχει. Πρόκειται κυρίως για αυθόρμητες λαϊκές αντιδράσεις τις περισσότερες φορές, άλλο αν κάποιοι πολιτικοί παράγοντες επιχειρούν να καπελώσουν ή να παίξουν τον ρόλο του αναχώματος. Εξάλλου, κάποιοι θεωρούν ότι και ο κ. Μουτζούρης παίζει τέτοιον ρόλο «αναχώματος», ο οποίος μάλλον βολεύει την κυβέρνηση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί επίσης να εκμεταλλευτεί ελαφρώς την εξεγερσιακή συγκυρία για να μη δείξει ότι είναι μακριά από τον λαό, μιλώντας ωστόσο με θολές γενικότητες και καταδικάζοντας τη βία, αφού επί της ουσίας δεν διαφωνεί με αυτά που κάνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη σήμερα, εφόσον ήταν και τα δικά του σχέδια.
Για όποιον μπορεί να διακρίνει τι συμβαίνει πίσω από τις γραμμές, ο Αλέξης Τσίπρας το είπε με αρκετή σαφήνεια στην ομιλία του στην ανοιχτή πολιτική εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ στο Tae Kwon Do πριν από λίγες μέρες, αναφερόμενος στο θέμα: «... η μόνη λύση είναι αυτή που η ΝΔ εμπόδιζε με κάθε μέσο επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Η άμεση αποσυμφόρηση των νησιών. Η μεταφορά των ευάλωτων πληθυσμών στην ηπειρωτική χώρα. Ναι, η ελληνική κοινωνία μπορεί και πρέπει να κερδίσει το στοίχημα της φιλοξενίας και της ένταξης... Αυτή την πολιτική εμείς θα τη στηρίξουμε, χωρίς να προτάσσουμε το κομματικό μας συμφέρον».
Είναι αλήθεια ότι η ΝΔ, όσο ήταν στην αντιπολίτευση, αντιδρούσε στις μεταφορές προσφύγων και μεταναστών στην ενδοχώρα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έλεγε ότι λύση δεν είναι η μεταφορά τους στην ενδοχώρα αλλά οι μαζικές επιστροφές στην Τουρκία. Μετά την ανάληψη της εξουσίας, όμως, είδαμε την κυβέρνησή του να μεταφέρει πρόσφυγες και μετανάστες στην ενδοχώρα (με τεράστιες αντιδράσεις από τους ντόπιους πληθυσμούς) και να σχεδιάζει νέες δομές στα νησιά, όπως και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
Ο πρώην πρωθυπουργός της ΝΔ αφιέρωσε –και μάλλον όχι τυχαία– το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του στο πρόβλημα του μεταναστευτικού, αφού προηγουμένως είχε πει ότι ο λαός επιδοκιμάζει την πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη σε όλα, εκτός από το μεταναστευτικό.
«Σε ένα μόνο κυριαρχεί μια γενική δυσαρέσκεια. Πρόκειται για το λαθρομεταναστευτικό» είχε πει χαρακτηριστικά, επιλέγοντας σκόπιμα τον συγκεκριμένο όρο. «Εγώ έτσι το λέω, γιατί αυτό είναι» είχε πει, παγώνοντας κάποιους από τους προεδρικούς, οι οποίοι ήταν σε συναγερμό μέχρι να ολοκληρώσει την ομιλία του.
«Σε ό,τι αφορά τους πρόσφυγες, τους οφείλουμε φιλοξενία, σεβασμό και προστασία. Όμως, αληθινοί πρόσφυγες, όπως ορίζονται από τη Συνθήκη της Γενεύης, είναι πια ελάχιστοι» υποστήριξε, αναφέροντας ότι «οι Μικρασιάτες Έλληνες που ήρθαν το '22 δεν έκαναν εισβολή στην Ελλάδα... Και οι Έλληνες που πήγαν τις επόμενες δεκαετίες μετανάστες δεν μπήκαν παράνομα, ως εισβολείς, στις υπερπόντιες χώρες που τους υποδέχτηκαν».
Αναφερόμενος με νόημα στη δική του διακυβέρνηση, τόνισε ότι και τότε υπήρχαν ροές, «αλλά τότε ελέγχαμε πλήρως τα σύνορα, χερσαία και θαλάσσια. Έμπαιναν ελάχιστοι. Και έβγαιναν, για επαναπατρισμό, πολύ περισσότεροι. Παρά το γεγονός ότι τότε μαινόταν ο πόλεμος στη Συρία... Σας θυμίζω ότι μετά το 2013 οι ροές δεν πέρναγαν κυρίως από τα μικρασιατικά παράλια στα ελληνικά νησιά, που ήταν "δυο βήματα". Πήγαιναν στην Ευρώπη, από τη Λιβύη – σε Μάλτα και Ιταλία. Γιατί; Γιατί από μας, τότε, δεν μπορούσαν να περάσουν!».
Αναφερόμενος με νόημα στη δική του διακυβέρνηση, ο Αντώνης Σαμαράς τόνισε ότι και τότε υπήρχαν ροές, «αλλά τότε ελέγχαμε πλήρως τα σύνορα, χερσαία και θαλάσσια. Έμπαιναν ελάχιστοι. Και έβγαιναν, για επαναπατρισμό, πολύ περισσότεροι. Παρά το γεγονός ότι τότε μαινόταν ο πόλεμος στη Συρία... Σας θυμίζω ότι μετά το 2013 οι ροές δεν πέρναγαν κυρίως από τα μικρασιατικά παράλια στα ελληνικά νησιά, που ήταν "δυο βήματα". Πήγαιναν στην Ευρώπη, από τη Λιβύη – σε Μάλτα και Ιταλία. Γιατί; Γιατί από μας, τότε, δεν μπορούσαν να περάσουν!».
Ο κ. Σαμαράς ανέφερε επίσης ότι «όσοι βρίσκονταν ήδη εδώ και παρανομούσαν πήγαιναν κατευθείαν στην Αμυγδαλέζα» και ότι αυτοί δεν είχαν αφήσει «διάφορες ανεξέλεγκτες ΜΚΟ να κάνουν κουμάντο». Διατύπωσε, μάλιστα, και προτάσεις σαφώς σε άλλη, πολύ πιο σκληρή γραμμή από την πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση: «Όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις της Συνθήκης της Γενεύης, δεν δικαιούνται άσυλο. Όσοι παρανόμησαν, έδωσαν ψευδή στοιχεία ή διπλά και τριπλά ονόματα, δεν δικαιούνται άσυλο. Όσοι βιαιοπράγησαν, δεν δικαιούνται άσυλο. Κλειστά κέντρα, και πίσω στις χώρες τους...».
Ισχυρίστηκε, επίσης, ότι αυτή η πολιτική εφαρμόστηκε και απέδωσε, άρα μπορεί να αποδώσει ξανά και άλλη δεν υπάρχει... Και για να μην εκληφθεί ως κριτική στον Κυριάκο Μητσοτάκη, ισχυρίστηκε ότι αυτή την πολιτική θα ακολουθήσει και η σημερινή κυβέρνηση, κατηγορώντας μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ. «Η Τουρκία απέκτησε επί ΣΥΡΙΖΑ ένα όπλο πίεσης και εκβιασμού της Ελλάδας που πριν δεν είχε» υποστήριξε.
Ίσως τον Αντώνη Σαμαρά να είχε κατά νου ο Αλέξης Τσίπρας όταν δήλωνε ότι θα στηρίξει τη σημερινή πολιτική της κυβέρνησης στο μεταναστευτικό και ότι έτσι θα κρατηθούν μακριά οι ακραίοι, καθώς είναι γνωστό ότι χαρακτηρίζει ακραία τη μεταναστευτική πολιτική Σαμαρά. Το είπε και ο ίδιος ο Αντώνης Σαμαράς, λέγοντας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τον αποκαλεί ακροδεξιό, επειδή μιλάει για «λαθρομεταναστευτικό», αλλά «η κοινωνία βράζει και πρέπει να την αφουγκραστούμε»!
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχειρεί να υιοθετήσει μια πιο σκληρή ρητορική, ώστε να κατευνάσει όσους αντιδρούν, αλλά η πολιτική της κινείται στην ευρωπαϊκή γραμμή. Δηλαδή εντός του πλαισίου και του ρόλου που επιφυλάσσει η Ε.Ε. στην Ελλάδα μετά τις συμφωνίες του 2015.
«Είναι απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην υλοποίηση των κλειστών δομών, που αποτελούν ένα μέρος του σχεδίου μας για την αντιμετώπιση του προσφυγικού - μεταναστευτικού. Ζητούμε από τις τοπικές κοινωνίες να αντιληφθούν ότι είναι προς όφελος της χώρας» είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, επικαλούμενος ακόμα και τον... κορονοϊό για να πειστούν οι τοπικές κοινωνίες: «... Σήμερα, που βλέπουμε ότι είναι σε έξαρση θέματα δημόσιας υγείας, καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ προτιμότερο να υπάρχουν οι κλειστές δομές, όπου θέματα, όπως ο κορονοϊός, μπορούν να αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικότητα, παρά οι άναρχες δομές που αποτελούν μια υγειονομική βόμβα και στις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματικός έλεγχος».
Συνεργάτες του πρωθυπουργού δηλώνουν ότι αντιλαμβάνονται πως υπάρχει «ένα έλλειμμα εμπιστοσύνης προς την πολιτεία», αλλά θεωρούν ότι γι' αυτό φταίει η προηγούμενη κυβέρνηση και σύντομα θα αποκατασταθεί: «Θα γίνουν οι κλειστές δομές και θα κλείσουν οι ανοιχτές. Αυτή είναι η δέσμευση της κυβέρνησης» λένε. Εν τω μεταξύ, στις τοπικές κοινωνίες όπου ζουν πρόσφυγες και μετανάστες, άλλοι είναι υπέρ των κλειστών και άλλοι υπέρ των ανοιχτών κέντρων, ενώ η πλειονότητα στις περισσότερες περιπτώσεις δεν θέλει καθόλου δομές.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Λέσβος (το πρώην «κόκκινο νησί» που εδώ και δύο δεκαετίες έχει γίνει «γαλάζιο»). Εκεί οι τοπικοί κομματικοί παράγοντες της ΝΔ είναι σχεδόν μοιρασμένοι. Αυτοί που έχουν οικονομικά οφέλη από το προσφυγικό - μεταναστευτικό είναι υπέρ των δομών, και μάλιστα των ανοιχτών. Αυτοί που δεν έχουν οικονομικά οφέλη δεν θέλουν καθόλου δομές στο νησί τους και η πλειονότητα είναι με αυτή την πλευρά.
Έτσι, η κυβέρνηση, επιχειρώντας να συμβιβάσει κάπως τα πράγματα, προχωρά στην κατασκευή νέων –και μεγαλύτερων– δομών, τις οποίες χαρακτηρίζει «κλειστές». Όμως, σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιώργο Κουμουτσάκο, τα κέντρα αυτά δεν πρόκειται να είναι κλειστά τύπου Αμυγδαλέζας, αλλά οι πρόσφυγες και μετανάστες θα μπορούν να μπαίνουν και να βγαίνουν σε αυτά με κάρτα.
Όσα είδαμε αυτή την εβδομάδα ήταν μόνο η αρχή. Όσο ο καιρός βελτιώνεται, οι ροές θα αυξάνονται και ο κόσμος στα νησιά θα αντιδρά όλο και πιο έντονα, γιατί το πρόβλημα δεν θα αντιμετωπίζεται και τα μέτρα θα μοιάζουν ανεπαρκή. Το πρόβλημα του μεταναστευτικού - προσφυγικού είναι πολύ μεγάλο για να το λύσει μόνη της μια μικρή και πτωχευμένη χώρα σαν την Ελλάδα, με αδύναμες διοικητικές δομές και καταπονημένο πληθυσμό, μετά από δέκα χρόνια κρίσης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.