Πόνζι Λιτότητα
Πέραν των περιπτώσεων συγκεκριμένων «κομπιναδόρων» όπως ο Πόνζι ή ο Μέιντοφ, το όνομα του Πόνζι έχει αρχίσει τις τελευταίες δεκαετίες να χρησιμοποιείται γενικότερα σε μακροοικονομικό επίπεδο, σε συνδυασμό με την «ανάπτυξη» (αν και πιο σωστός όρος είναι η «μεγέθυνση») μιας ολόκληρης οικονομίας. Ας ρίξουμε μια ματιά στο νόημα του όρου αυτού, «Ανάπτυξη Πόνζι», πριν προσπαθήσω να σας πείσω ότι από μια περίοδο Ανάπτυξης Πόνζι (2000-2008) η Ελλάδα έχει πλέον μπει σε μια άλλη φάση (μετά το 2010), την οποία θα ονομάσω Λιτότητα Πόνζι.
Ανάπτυξη Πόνζι
Όλες οι Σκευωρίες Πόνζι βασίζονται σε μια «ταχυδακτυλουργική» προσπάθεια να φανεί ότι η εισροή χρημάτων σ' ένα «ταμείο» είναι πολύ μικρότερης απ' ό,τι η συσσωρευόμενη αξία του ταμείου – έτσι ώστε να εξηγείται πώς είναι δυνατόν οι διαχειριστές του ταμείου αυτού να υπόσχονται μεγάλες αποδόσεις σε όσους τοποθετήσουν τα χρήματά τους στο ταμείο αυτό. Στην πραγματικότητα, τα αποθεματικά του ταμείου συρρικνώνονται (καθώς οι διαχειριστές «τραβάνε» μέρος των εισροών για «ιδίαν» χρήση), αλλά η εντύπωση ενός υγιούς ταμείου διατηρείται, καθώς οι νέες εισροές χρησιμοποιούνται για να πληρώνονται οι μεγάλες αποδόσεις στους προηγούμενους καταθέτες – με την ελπίδα ότι η απληστία των τελευταίων θα τους εμποδίσει να ζητήσουν τα χρήματά τους, πιστεύοντας πως αυτά θα αβγατήσουν ακόμα περισσότερο, αν τα αφήσουν στο ταμείο.
Εν κατακλείδι, η εντύπωση μιας μεγέθυνσης που ουσιαστικά δεν προκύπτει αποτελεί τον μαγνήτη που τραβά νέα κεφάλαια στο ταμείο Πόνζι, έτσι ώστε να μην αποκαλύπτεται η αλήθεια. Κάπως έτσι αναπτύσσονταν οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ελλάδα, η Βρετανία και ολόκληρη η παγκόσμια οικονομία στην προ του 2008 εποχή: εισέρρεαν στις ελλειμματικές χώρες μας τα κεφάλαια πλεονασματικών χωρών, δημιουργούσαν φούσκες στις τιμές των ακινήτων, στις τιμές των ομολόγων, στις τιμές των μετοχών. Έτσι, υπό την πλάνη ότι είμαστε πλουσιότεροι, αγοράζαμε στις εξαγωγές των πλεονασματικών, βοηθώντας τους να διατηρήσουν τα πλεονάσματά τους. Επρόκειτο για ανάπτυξη τύπου Πόνζι σε πλανητικό επίπεδο, καθώς οι ελλειμματικοί βασίζονταν στη συνεχιζόμενη εισροή νέων κεφαλαίων από τις πλεονασματικές χώρες, των οποίων τα πλεονάσματα βασίζονταν στα δικά μας ελλείμματα. Κάπως έτσι για χρόνια πολλά δεν αποκαλυπτόταν η πικρή αλήθεια, ότι δηλαδή η παγκόσμια ανάπτυξη δεν ήταν παρά μια συλλογική πλάνη-δημιούργημα ενός τοξικού, διεθνούς χρηματοπιστωτικού-οικονομικού συστήματος.
Λιτότητα Πόνζι
Πρόκειται για την αντιστροφή της Ανάπτυξης Πόνζι που ακολουθεί ένα κραχ όπως εκείνο του 2008. Ενώ στις Σκευωρίες ή στην Ανάπτυξη τύπου Πόνζι ο «μαγνήτης» είναι η (ψευδής) υπόσχεση μεγέθυνσης ή ανάπτυξης, στην περίπτωση της Λιτότητας Πόνζι ο «μαγνήτης» είναι η υπόσχεση στον πολίτη ενός πτωχευμένου κράτους για μείωση του δημόσιου χρέους, γενικό νοικοκύρεμα της οικονομίας, «επιστροφή στις αγορές» (στην περίπτωση της Ελλάδας), απελευθέρωση από το άγχος της πτώχευσης. Με ποιον τρόπο; Από τη μία μεριά, μέσω του σφιξίματος της ζώνης, της λιτότητας, των περικοπών, των νέων φόρων κ.λπ. και, από την άλλη μεριά, μέσω νέων δανείων που θα αποτρέψουν τη στάση πληρωμών στο μεταξύ. Επειδή, όμως, είναι αδύνατη η απόδραση από την κατάσταση πτώχευσης μέσω του συνδυασμού νέων δανείων και μείωσης του συνολικού εισοδήματος (που επιφέρουν τα συνεχή «μέτρα» λιτότητας), η Λιτότητα Πόνζι απαιτεί, όπως όλες οι Σκευωρίες Πόνζι, μια συνεχή εισροή νέων κεφαλαίων, δηλαδή όλο και περισσότερα δανεικά από επίσημους οργανισμούς, όπως η Τρόικα (από τη στιγμή που κανείς συνετός ιδιώτης δεν θα δανείσει έναν πτωχευμένο λαό, ο οποίος βουλιάζει όλο και περισσότερο στην πτώχευσή του). Για να «ρέουν» όμως όλο και περισσότερα δάνεια στο εν λόγω πτωχευμένο κράτος, ώστε να μην αποκαλυφθεί ότι η ασκούμενη πολιτική ήταν τύπου Πόνζι, απαιτείται η συστηματική και μόνιμη παραπλάνηση τόσο του λαού του πτωχευμένου κράτους όσο και των πολιτών των κρατών των οποίων οι κυβερνήσεις προσφέρουν αυτά τα πολλαπλασιαζόμενα δανεικά. Κάπως έτσι μας προέκυψαν οι ανοησίες περί Greecovery εν Αθήναις και τα «εύσημα» για την Ελλάδα από τον κ. Σόιμπλε, τον κ. Μπαρόζο, την κ. Μέρκελ.
Παράδειγμα Λιτότητας Πόνζι
Το καλύτερο παράδειγμα Λιτότητας Πόνζι είναι οι αποπληρωμές των ελληνικών κρατικών ομολόγων που έχει στην κατοχή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Τα ομόλογα αυτά η ΕΚΤ τα αγόρασε κοψοτιμής, με μια έκπτωση τουλάχιστον 35% σε σχέση με την ονομαστική τους αξία. Αν δεν τα είχε αγοράσει, θα είχαν χάσει 90% της ονομαστικής τους αξίας. Κι όμως: η ΕΚΤ επιμένει να εισπράξει το 100% της αξίας τους και, αργότερα, να επιστρέψει στο κράτος μας ένα ποσοστό γύρω στο 20%. Όμως, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει τα χρήματα να αποπληρώσει αυτά τα ομόλογα. Οπότε, είτε δανείζεται τα ποσά αυτά από την Τρόικα, αυξάνοντας το χρέος της, είτε «πουλάει» τραπεζογραμμάτια στις πτωχευμένες «μας» τράπεζες, οι οποίες, κατόπιν, καταθέτουν αυτά τα κρατικά τραπεζογραμμάτια στην... ΕΚΤ ως «εχέγγυα» ώστε να δανειστούν χρήματα από την ΕΚΤ για να τα δώσουν στην κυβέρνηση (ως αντίτιμο για τα τραπεζογραμμάτια που έλαβαν), ώστε η κυβέρνηση να... αποπληρώσει την ΕΚΤ με τα χρήματα της ΕΚΤ! Μάλιστα, για να «επιτραπεί» στην ελληνική κυβέρνηση να προβεί σε αυτές τις κινήσεις, οι οποίες αυξάνουν εν τέλει το χρέος της, της επιβάλλεται να εφαρμόσει κι άλλη λιτότητα στην οικονομία μας. Αν όλο αυτό το αλισβερίσι δεν είναι μια κλασική περίπτωση Σκευωρίας Πόνζι, δεν γνωρίζω πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστεί.