Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Παντελής Μπουκάλας: Από το Καστελλόριζο στον αντικατοπτρισμό της Ιθάκης

Ο ποιητής, συγγραφέας, αρθρογράφος, μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων επιχειρεί μια ανασκόπηση της δεκαετίας που τελειώνει και που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε «Δεκαετία του Ταυ»: της Τρόικας, του Τσίπρα, της Ταραχής και του Τραμπ.

Παντελής Μπουκάλας: Από το Καστελλόριζο στον αντικατοπτρισμό της Ιθάκης

Τη δεκαετία του 2010 θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε και Δεκαετία του Ταυ: της Τρόικας, του Τσίπρα, της Ταραχής και –στη διεθνή σκηνή– του Τραμπ. Η Ταραχή, ως σύγχυση και ανησυχία, εκδηλώθηκε σε ατομικό και σε κοινωνικό επίπεδο, συγκλονίζοντας τις μονάδες και το σύνολο. Οι πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις που την προκάλεσαν, ημεδαπές και διεθνείς, λειτούργησαν ταυτόχρονα ως ταραξικάρδιες, εις μνήμην του Αριστοφάνη, αφού τάραξαν την καρδιά του καθενός χωριστά, και ταραξιπόλιδες, εις μνήμην του Φίλωνα του Ιουδαίου, αφού συντάραξαν την ελληνική πολιτεία, που διά του πρώτου Ταυ, του τροϊκανικού, έγινε και τυπικά νομαρχία υπό επιτήρηση. Τιμωρούμενη από το Ταμείο (άλλα ταυ εδώ), με τη συμπερίληψή της στα διαβόητα PIGS. Εκ των υστέρων, οι θεραπευτές ομολόγησαν τόσες φορές τα λάθη τους σε αλγορίθμους και μέτρα, που είναι ν' αναρωτιέται κανείς αν η θεραπεία έβλαψε περίπου όσο και η καθαυτό νόσος.


Πώς βρέθηκε η περίφημη «χώρα της ναυτοσύνης» εγκλωβισμένη ανάμεσα στις νέες συμπληγάδες, το Καστελλόριζο από τη μια, την Ιθάκη από την άλλη, είναι ένα ζήτημα που οι ιστορικοί και οι κοινωνιολόγοι του μέλλοντος (ίσως και οι γραμματολόγοι, μια και, συν τοις άλλοις, παρήχθη η «λογοτεχνία της κρίσης», που αποδείχτηκε εξαγώγιμη) θα το προσεγγίσουν πολύ πιο ψύχραιμα από μας. Εμείς, ταραγμένοι, βίαια προσγειωμένοι από τα ψευδαισθησιογόνα υψηλά της «λαμπρής Ελλάδας» του 2004 στη δεινή ανάγκη εκείνου που κουρταλεί ξένες θύρες, νιώσαμε ταπεινωμένοι ακόμα κι αν, ενάντια στο ρεύμα, δεν μας είχε δελεάσει η δοτή ευμάρεια των διακοποδανείων, εορτοδανείων, αυτοκινητοδανείων, στεγαστικών, καταναλωτικών κ.ο.κ. Ακόμα κι αν, χρηστοί πολίτες, εννοούσαμε τον πατριωτισμό ως φοροδοτική συνέπεια και όχι ως έπαρση σημαίας στο μπαλκόνι μας κάθε επέτειο.

Έσχατο ταυ, το τραμπικό: με τον πλανήτη σε οικολογικά δεινή κατάσταση, επικεφαλής του βρίσκεται ένας αμοραλιστής, ρατσιστής, σεξιστής και σοβινιστής πολιτικός που βλέπει τον κόσμο σαν χαζοριάλιτι. Οπότε, Ηράκλειτος: Εάν μη έλπηται, ανέλπιστον ουκ εξευρήσει...


Στις 23 Απριλίου 2010, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, που μισό χρόνο πριν είχε επικρατήσει του Κώστα Καραμανλή με ποσοστό 43,92% έναντι 33,48%, ανακοινώνει την προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης με φόντο το ακριτικό Καστελλόριζο: ένας ακρίτας αυτοαφοπλισμένος καλωσορίζει τον λιταυταρχισμό, όπως ονομάστηκε το μείγμα της λιτότητας και των αυταρχικών μεθόδων επιβολής της. Γρήγορα βρίσκεται αντιμέτωπος με το κίνημα των αγανακτισμένων ή κίνημα της πλατείας. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι και το 2011 και σήμερα, οι αυτοθαυμαζόμενοι ως αντιλαϊκιστές ισοπεδώνουν την πλατεία Συντάγματος, παραβλέποντας τη διάκρισή της, ευθύς εξαρχής, σε πάνω και κάτω πλατεία. Τίποτε, ούτε στα συνθήματα ούτε στη συμπεριφορά και τις πολιτικές αξιώσεις, δεν συνέδεε τους κάτω με τους πάνω. Έκτοτε ο αντιλαϊκισμός, ασαφής, σαρωτικός και ηθικολογικός, θεωρήθηκε φάρμακο διά πάσαν νόσον. Τυπικός λαϊκισμός.

Το μάθημα, πάντως, ήταν σκληρό και δεν δόθηκε μόνο στην Ελλάδα: όσο ισχυρό και μαζικό κι αν είναι ένα λαϊκό κίνημα, και μήνες αν αντέξει, ελάχιστα επηρεάζει την κρατική πολιτική. Το πολύ να μεταφραστεί σε τιμωρητική ψήφο στις επόμενες εκλογές. Δεύτερο μάθημα, εξίσου σκληρό: ούτε και η ψήφος παράγει πολιτικά αποτελέσματα ικανά να συγκινήσουν τους διεθνείς «πιστωτές». Το αποδεικνύει η ευκολία με την οποία περιφρόνησαν τα δημοκρατικά στοιχειώδη, υποχρεώνοντας εκλεγμένες κυβερνήσεις να παραιτηθούν, για να συγκροτηθούν τεχνοκρατικές, ναυαγοσωστικές υποτίθεται.


Από το Καστελλόριζο στην Ιθάκη, μια οδύσσεια δρόμος. Μόνο που ο Αλέξης Τσίπρας-Οδυσσέας διάβασε λάθος, όπως και πολλά άλλα, τον καπνό που ανέβαινε από τα σπίτια της Ιθάκης. Τα σήματα δεν μηνούσαν ότι «τελείωσαν τα μνημόνια της λιτότητας, της ύφεσης και της κοινωνικής ερήμωσης», όπως διαβεβαίωνε στο διάγγελμά του από το νησί του Ιονίου στις 21 Αυγούστου 2018. Πειστήριο και οι εκλογές του Ιουνίου 2019, με νικητή τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που αγιοποιήθηκε (πάνω-κάτω από τους αγιογράφους του Κ. Σημίτη και του Γ.Α. Παπανδρέου) πριν καν ασκηθεί. Αλλά «ντύνεται ωραία», το 'πε ο Διονύσης Σαββόπουλος.


Έσχατο ταυ, το τραμπικό: με τον πλανήτη σε οικολογικά δεινή κατάσταση, επικεφαλής του βρίσκεται ένας αμοραλιστής, ρατσιστής, σεξιστής και σοβινιστής πολιτικός που βλέπει τον κόσμο σαν χαζοριάλιτι. Οπότε, Ηράκλειτος: Εάν μη έλπηται, ανέλπιστον ουκ εξευρήσει...

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. Επιμέλεια: Μερόπη Κοκκίνη