Δράττομαι της τελευταίας αυτής δήλωσης του -κατά τ'άλλα συμπαθούς και άψογου επαγγελματία- Σάκη Ρουβά προς κυρία του ακροατηρίου που τον ρώτησε με ποιά προσόντα βραβεύτηκε με "βραβείο αρχαίου δράματος" για τον ρόλο του Διονύσου στις "Βάκχες".
Ομολογώ μάλιστα ότι την κλέβω ανερυθρίαστα αφού αποδίδει ακριβώς αυτό που θέλουμε να ακούσουμε σε παραπάνω από μία περίπτωση. Από την πολιτική, την ιστορία, την αισθητική, την τέχνη, την κοινωνία, ως τον απλό κοινωνικό σχολιασμό, η κυριαρχία του θυμικού πάνω στο λογικό είναι ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο ο Έλληνας ιδιαίτερα μοιάζει να στηρίζει την αυτοεκτίμησή του και την ίδια του την κοσμοθεωρία. Είναι ο Μεσόγειος, ο συναισθηματικός, ο αλληλέγγυος με της απανταχού της γης του κατατρεγμένους, ο υπερασπιστής του outsider, αυτός που θα σκίσει το πουκάμισό του για να αποδείξει κάτι. Ένας αιώνιος Δαβίδ ενάντια στον "μηχανιστικό" Γολιάθ των λαών που σκέφτονται με τετράγωνη λογική. Ο ιδεολογικός αυτός προμαχώνας, η μυθολογία αυτή έχουν ενδεχομένως μια ευγενή ικμάδα, όμως πέρα από την επιφανειακή πρώτη ανάγνωση διακρίνονται για έναν θηριώδη ναρκισσισμό ο οποίος εν πολλοίς θεωρώ ότι μας βλάπτει.
Πίσω από τις ευγενείς αιτιάσεις, την θώπευση των αυτιών και των καρδιών λιγότερο ευγενή κίνητρα συχνά κρύβονται. Ευειδείς μεσήλικες με νεανικό φυζίκ κερδίζουν "με το σπαθί τους" (?) το δίκαιωμα να "κυνηγήσουν τα όνειρά τους" έναντι της ηλικιωμένης φωνής που με τονικά "σπασίματα" αναρωτιέται πώς η ισοπέδωση των στάνταρντς και της επαγγελματικής ιδιότητας βαφτίζεται ισότητα και δικαίωμα στην τέχνη. Ευπαρουσίαστος νεαρός που αυτοδοκιμάζεται σκληρά και συμβολικά εις όνομα μιας αξίας που κατά βάθος ιδεολογικά απορρίπτει δρέπει τελικά (τι ειρωνία!) πλήθος θηλυκών θαυμαστριών που κατά βάσιν αναζητούν το επόμενο είδωλο μύχιας ονείρωξης. Συνθήματα και γραμμές γράφονται με στόχο το θυμικό, την εκμετάλλευση του συναισθηματισμού, την κεκτημένη ταχύτητα αντίδρασης απέναντι σε όσα αποτελούν τα τοτέμ μας. "Η Μακεδονία είναι ελληνική" γιατί δεν μπορούμε να καθήσουμε να αναλύσουμε για ποιούς λόγους ο όρος Σλαβομακεδονία (ή ακόμα Βόρεια Μακεδονία) είναι πιο αποτελεσματικός. "Ελευθερία στους πρόσφυγες" γιατί δεν μας κοστίζει προσωπική φιλοξενία αλλά τα λόγια είναι για τους περισσότερους δωρεάν κι ας είναι αυταπόδεικτο ότι λύσεις δεν δίνονται σε τέτοια θέματα με τσουβαλιάσματα.
Το φοβερό δεν είναι τίποτα από αυτά αν αυτά συνέβαιναν σε επίπεδο ατομικό, προσωπικό, μεμονωμένο. Το φοβερό είναι ότι η γιγάντωση των μέσων και της τεχνολογίας οδηγούν σε μια εντέχνως ενορχηστρωμένη μαζική παράκρουση, όπου μια άναρθρη κραυγή "για το δίκιο ρε γαμώτο!" ~για να παραφράσω μια ρήση τοτέμ που χαρακτήρισε μια ολόκληρη εποχή~ ξεσηκώνει με παλμό ποδοσφαιρικού γηπέδου την ώρα που κάνουμε το "κύμα" έναν ολόκληρο πληθυσμό υποτίθεται ενημερωμένο και σκεπτόμενο. Η βροχή των Like, ο ορυμαγδός του διαδικτυακού σχολιασμού, η αρένα των δρόμων και των εργασιακών χώρων, ο πανεπιστημιακός χώρος ανταλλαγής ιδεών, η ίδια η πνευματική πόλωση που δονεί την χώρα αφήνει έναν πραγματικά σκεπτόμενο/προβληματισμένο άνθρωπο συχνά πυκνά άναυδο, να αναρωτιέται για την ισορροπία του.
"Αν το άτομο χαρακτηρίζεται από την κριτική ικανότητα, τη συνείδηση και τη λογική, αν μπορεί να σκεφτεί και να αξιολογήσει τις καταστάσεις και την θέση του μέσα σε αυτές, στη μάζα όλα τα άτομα εξισώνονται προς τα κάτω". Σχεδόν ενάμιση αιώνα πριν ο ψυχολόγος κι εθνολόγος Gustave Le Bon θεμελίωσε με την 'Ψυχολογία των Μαζών' την Κοινωνική Ψυχολογία και έδωσε υλικό σκέψης και πρακτική χρήσης στην φασιστική προπαγάνδα.
"Η δύναμη των λέξεων βρίσκεται στις εικόνες που ανακαλούν, και είναι απολύτως ανεξάρτητη από την πραγματική τους σημασία. Αυτές των οποίων το νόημα είναι το πιο άσχημα καθορισμένο, έχουν ενίοτε την μεγαλύτερη επίδραση. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, με τους όρους Δημοκρατία, Σοσιαλισμός, Ελευθερία, Ισότητα κλπ. το νόημα των οποίων είναι τόσο αόριστο που ογκώδεις τόμοι δεν αρκούν για να το ορίσουν ακριβώς. [...] Με μια μικρή παρακαταθήκη από τύπους και κοινούς τόπους που έχουν μαθευτεί στα χρόνια της νεότητας, διαθέτουμε όλα όσα πρέπει για να διασχίσουμε την ζωή δίχως την κουραστική ανάγκη να πρέπει να στοχαστούμε."*
Δικαίωμα στο θυμικό, δικαίωμα στο όνειρο, στο να είμαστε "συναισθηματικοί" και "Μεσόγειοι", στο να ξεσπαθώνουμε με την αδικία ενόσω κρυφοί ενορχηστρωτές σαν χειριστές νευρόσπαστων μας χειραγωγούν με την σιγουρότερη μέθοδο δημαγωγίας: την ανάγκη να φανούμε "καλοί". Με την ψυχή μας, ρε γαμώτο!
*Η περικοπή σε μετάφραση Ι.Σ Χριστοδούλου