Η λιτότητα που σκοτώνει

Τα τρία ξεχωριστά περιστατικά που έπεσαν στην αντίληψή μου τις τελευταίες μέρες οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα. Στο πρώτο από αυτά, ο μακαρίτης καθυστέρησε να μπει στο νοσοκομείο γιατί τα δημόσια αργούσαν να τον δεχτούν και για ιδιωτικό δεν είχε χρήματα. Έτσι, ένα αντιμετωπίσιμο πρόβλημα του κόστισε τη ζωή. Ο δεύτερος άτυχος ήρωας βρέθηκε σε δημόσιο νοσοκομείο, στο οποίο οι γιατροί δεν του έδωσαν την ανάλογη προσοχή λόγω της δραματικής μείωσης του προσωπικού. Έτσι, η κατάστασή του, που σε άλλες περιπτώσεις θα είχε εύκολα αντιμετωπιστεί, επιδεινώθηκε δραματικά. Η τρίτη ιστορία εξελίχθηκε σε μια εφημερία, όπου λόγω συνωστισμού οι γιατροί ήταν υποχρεωμένοι εκ των πραγμάτων να ασχοληθούν με τα περιστατικά που έμοιαζαν διαχειρίσιμα και στα οποία οι ασθενείς ήταν νέοι. Σκοτώνουν τους συνταξιούχους, όταν γεράσουν.

Ενώ όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στις δημόσιες υπηρεσίες, αυτές καταρρέουν και οι αριθμοί μιλούν πλέον μόνοι τους. Στην καταραμένη εποχή του «μαζί τα φάγαμε», ιδίως από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, οι γεννήσεις στην Ελλάδα άρχισαν να είναι περισσότερες από τους θανάτους. Το 2008 οι γεννήσεις στη χώρα μας ήταν 118.302 και οι θάνατοι 107.979, άρα ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά 10.323 κεφάλια. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2012, οι γεννήσεις έπεσαν στις 100.371, ενώ οι θάνατοι αυξήθηκαν στους 115.000.

Το 2012 πέθαναν 6.500 περισσότεροι Έλληνες απ' ό,τι το 2011. Αν στη μείωση του πληθυσμού προσθέσουμε και τους Έλληνες που μεταναστεύουν, τότε τα τελευταία πέντε χρόνια ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 300.000. Επειδή αυτοί που φεύγουν είναι κατά κανόνα νέοι και αυτοί που μένουν μεγαλύτεροι σε ηλικία, οι αριθμοί θα χειροτερέψουν δραματικά τα επόμενα χρόνια.

Πέρα από τον αριθμό των αυτοκτονιών, που επίσης αυξάνεται σε περιόδους κρίσης, παρόμοιες τάσεις έχουν παρουσιαστεί σε όλες τις χώρες που πέρασαν από θεραπεία-σοκ. Στη Ρωσία ο μέσος όρος ζωής για τους άνδρες το 1991, όταν δηλαδή κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, ήταν 63,4 έτη και 74,23 για τις γυναίκες. Ύστερα ανέλαβε ο Γέλτσιν, ιδιωτικοποιώντας τα πάντα και καταστρέφοντας όλα τα δίκτυα κοινωνικής προστασίας που κουτσά-στραβά κάπως λειτουργούσαν: μόλις τρία χρόνια αργότερα οι Ρωσίδες ζούσαν τρία και κάτι χρόνια λιγότερο (71,07) και οι Ρώσοι (57,3) 6 χρόνια λιγότερα!

Καταστροφικά είναι τα νούμερα και για τις άλλες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες που ακολούθησαν την ίδια πολιτική με τη Μόσχα, όπως π.χ. οι χώρες της Βαλτικής. Μεταξύ τους και η Λετονία, που κατά καιρούς παρουσιάζεται ως πρότυπο για την Ελλάδα. Όταν το 1990 κατέρρευσε στη Βουλγαρία το καθεστώς Ζίβκωφ, ο πληθυσμός της ήταν 9 εκατομμύρια. Σήμερα είναι μόλις 7.350.000 και το 2050,αν η τάση δεν ανατραπεί, θα έχει μειωθεί στα 4,5 εκατομμύρια, δηλαδή στο μισό!

Αντίθετα, στις πρώην κομμουνιστικές χώρες όπου εφαρμόστηκαν ηπιότερα προγράμματα προσαρμογής στην οικονομία της αγοράς, τα αποτελέσματα ήταν πολύ καλύτερα. Οι σημερινές εξελίξεις μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό με αυτές που σημειώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του '90 στην Ασία, όπου οι χώρες που ακολούθησαν τη συνταγή του ΔΝΤ γνώρισαν μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση. Μάλιστα, πέρσι το ΔΝΤ απολογήθηκε για τον τρόπο που χειρίστηκε την κρίση, καθώς είχε -και εκεί- πέσει τελείως έξω στις προβλέψεις για τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις των προγραμμάτων του.

Η λιτότητα είναι βέβαιο ότι σκοτώνει, αλλά υπάρχουν και καλά νέα. Μετά από κρίσεις και σκαμπανεβάσματα, η ρωσική οικονομία ξαναπήρε τα πάνω της και το 2011 το προσδόκιμο ζωής έφτασε στα προ θεραπείας -σοκ επίπεδα για τους άνδρες (64), ενώ αυξήθηκε κατά 1,5 χρόνο για τις γυναίκες (75,61), σε σχέση με το 1991. Στα δικά μας, με δεδομένη τη συνέχιση της κρίσης και τον Άδωνη υπουργό, το μόνο πρόβλημα είναι ποιοι θα ζουν μέχρι τότε για να απολαύσουν τους αριθμούς.