Η ΦΡΙΚΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ του καθηγητή Σαμιέλ Πατί και όσα ακολούθησαν τροφοδότησαν πολλές συζητήσεις γύρω από το ριζοσπαστικό Ισλάμ. Επειδή το τελευταίο που χρειαζόμαστε αυτή την ώρα είναι η συγκεκριμένη υπόθεση να σηματοδοτήσει έναν γενικότερο και ακήρυχτο πόλεμο μεταξύ Δύσης και Ισλάμ, ας επιχειρήσουμε να διατυπώσουμε κάποιες βασικές παραδοχές.
Παραδοχή 1η: Δεν υπάρχει ένα Ισλάμ
Αυτήν τη στιγμή ζουν στον κόσμο 1,5 δισ. μουσουλμάνοι. Αν ο εξτρεμισμός ήταν εγγενές στοιχείο όλου του Ισλάμ, ο πλανήτης θα είχε γίνει ήδη κρανίου τόπος. Μουσουλμάνοι είναι τα κτήνη του ISIS, μουσουλμάνοι είναι και οι Έλληνες της Θράκης. Οι μεν αποκεφαλίζουν ανθρώπους και καταστρέφουν αρχαιολογικούς χώρους, οι δε ζουν ειρηνικά, εντός του πλαισίου των κανόνων της ελληνικής δημοκρατίας.
Μουσουλμάνος, παιδί μεταναστών, είναι ο δήμαρχος του Λονδίνου Σαντίκ Καν, πλήρως ενσωματωμένος και αποδεκτός από τη βρετανική κοινωνία, Μουσουλμάνος, επίσης παιδί μεταναστών, είναι και ο Σαλάχ Αμπντεσλάμ, ο οποίος ήταν ο συντονιστής των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι το 2015. Πέρα από τα χαρακτηρολογικά στοιχεία του καθενός, τα οποία κακώς υποβαθμίζονται σε αυτές τις αναλύσεις, η εξέλιξή τους σχετίζεται και με το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσαν. Και αυτό περιπλέκει τα πράγματα περισσότερο απ' όσο μπορεί να αντέξει ένας εύκολος αφορισμός.
Οι μουσουλμάνοι αποτελούν ήδη το 7% του πληθυσμού της Ευρώπης και το 2050 υπολογίζεται ότι θα πλησιάζουν το 10%. Το να αποδώσουμε σε όλους αυτούς εξτρεμιστικές τάσεις, περιθωριοποιώντας τους λόγω θρησκεύματος, εκτός από αξιακά απαράδεκτο, συνιστά εγκληματική ανοησία, καθώς τους σπρώχνουμε στην αγκαλιά των πραγματικών εξτρεμιστών.
Παραδοχή 2η: Δεν φταίει η Δύση για όλα τα δεινά
Καταρχάς, η Δύση έχει κάνει πολλά για την ενσωμάτωση των μουσουλμανικών πληθυσμών. Ακόμα και στις περιπτώσεις που η πολιτική κάποιων κρατών δεν απέδωσε όσο έπρεπε, αυτό δεν συνιστούσε ούτε διάκριση ούτε ηθελημένη πολιτική περιθωριοποίησής τους. Κανείς μουσουλμάνος δεν αποκλείστηκε από την εκπαίδευση, την υγεία, την πρόνοια. Διακρίσεις βάσει θρησκείας δεν υφίστανται σε κανένα θεμελιώδες ευρωπαϊκό κείμενο. Μουσουλμάνοι έγιναν υπουργοί, βουλευτές και δήμαρχοι σε ευρωπαϊκές χώρες. Ο σεβασμός των θρησκευτικών και ατομικών ελευθεριών είναι ένα μεγάλο ουμανιστικό κεκτημένο του ευρωπαϊκού πολιτισμού, για το οποίο δικαίως είμαστε περήφανοι.
Οι ενοχικές ερμηνείες που αποδίδουν ευθύνες στη Δύση λόγω «ιμπεριαλισμού» ή «γεωπολιτικών λαθών» κ.λπ. πάσχουν αναλυτικά. Αποικίες υπήρχαν και στη Νότια Αμερική και στη νοτιοανατολική Ασία, χωρίς να εμφανιστούν εκεί φαινόμενα θρησκευτικού εξτρεμισμού. Η 11η Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, οι βομβιστικές επιθέσεις στην Τανζανία και στην Κένυα το '98 κ.ά. προηγήθηκαν της επέμβασης στο Ιράκ. Οι επιθέσεις σε Μαδρίτη και Λονδίνο προηγήθηκαν των επεμβάσεων σε Συρία και Λιβύη. Ασφαλώς υπήρξαν λάθη που πλέον με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε ότι συνέβαλαν στην ενίσχυση του ισλαμικού εξτρεμισμού. Αλλά η μεγάλη εικόνα δείχνει ότι η συσχέτιση δεν είναι νομοτελειακή.
Παραδοχή 3η: Δεν φταίει (μόνο) η φτώχεια
Ο Μπιν Λάντεν ήταν ζάπλουτος. Οι δράστες της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν μεσοαστοί, απόφοιτοι Πολυτεχνείου. Χρηματοδότες τρομοκρατικών δικτύων προέρχονται επίσης από πλούσιες χώρες. Σε χώρες της Αφρικής ή της νοτιοανατολικής Ασίας υπάρχει μεγαλύτερη φτώχεια απ' ό,τι στη Συρία ή το Ιράκ ή τα προάστια του Παρισιού, χωρίς να αναπτύσσονται εκεί ανάλογα φαινόμενα. Πάμφτωχα και περιθωριοποιημένα άτομα υπάρχουν και μεταξύ χριστιανών ή άθεων. Γιατί δεν οδηγήθηκαν στον εξτρεμισμό; Η φτώχεια, ως στοιχείο ατελούς κοινωνικής ένταξης, ασφαλώς και είναι σημαντικός παράγοντας που πρέπει να σταθμιστεί. Αλλά ο βασικός πυρήνας του προβλήματος είναι ο νοσηρός θρησκευτικός φανατισμός.
Παραδοχή 4η: Δεν υπάρχει λύση χωρίς το μετριοπαθές Ισλάμ
Η πλειονότητα των μουσουλμάνων πρέπει να είναι μέρος της μάχης ενάντια στον εξτρεμισμό. Όχι μόνο γιατί το τσουβάλιασμα δεν βοηθάει αλλά και για έναν επιπλέον λόγο: οι μουσουλμάνοι στην Ευρώπη δεν αποτελούν πλέον μόνο εισερχόμενες πληθυσμιακές ροές. Είναι ήδη εδώ.
Οι δράστες των παλαιότερων επιθέσεων σε Λονδίνο, Παρίσι και Βρυξέλλες ήταν γεννημένοι στις πόλεις στις οποίες έδρασαν. Οι μουσουλμάνοι αποτελούν ήδη το 7% του πληθυσμού της Ευρώπης και το 2050 υπολογίζεται ότι θα πλησιάζουν το 10%. Το να αποδώσουμε σε όλους αυτούς εξτρεμιστικές τάσεις, περιθωριοποιώντας τους λόγω θρησκεύματος, εκτός από αξιακά απαράδεκτο, συνιστά εγκληματική ανοησία, καθώς τους σπρώχνουμε στην αγκαλιά των πραγματικών εξτρεμιστών.
Παραδοχή 5η: Δεν υπάρχει εύκολη λύση
Μακάρι να υπήρχε, αλλά δεν υπάρχει. Υπάρχουν όμως συνδυαστικές δράσεις, επιχειρησιακές (καταστολής και πρόληψης), οικονομικές, διπλωματικές, και όλες μαζί μπορεί να μειώσουν τους κινδύνους. Όμως και πάλι η επιτυχία τους δεν είναι εγγυημένη, καθώς υπάρχουν μορφές τρομοκρατίας που είναι δυσκολο να αντιμετωπιστούν. Ένα δίκτυο τρομοκρατών συχνά είναι πιο εύκολο να εντοπιστεί απ' ό,τι ένας «μοναχικός λύκος», ένας διαταραγμένος φανατικός που λειτουργεί μόνος του, μακριά από τις κεραίες, και είναι αποφασισμένος να αυτοκτονήσει, παίρνοντας κι άλλους μαζί του.
Η μάχη είναι συνεχής. Και όσο δύσκολη κι αν φαντάζει, πρέπει να δίνεται καθημερινά. Ο εξτρεμισμός πρέπει να χτυπηθεί με κάθε δύναμη, όσοι πόροι και μέσα κι αν χρειαστούν. Για να μην ηττηθεί η φιλελεύθερη δημοκρατία, ψυχολογικά και ουσιαστικά, μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Για να μη φωλιάσει ο φόβος στο μυαλό των ανθρώπων της, κάτι που θα συνιστά αξιακό ακρωτηριασμό της. Αλλά και για να μην αποτελέσει βούτυρο στο ψωμί ακραίων δυνάμεων. Η Δύση πρέπει να προασπίσει την ταυτοτητά της και να δείξει ότι το πνεύμα που την κατέστησε δύναμη δικαίου και ελευθερίας παραμένει ζωντανό.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.