Είναι κάποιες λέξεις, όπως η εξέγερση, που επειδή φέρουν ένα ιστορικό/πολιτικό/συγκρουσιακό βάρος ή επειδή συχνά έχουν χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά, κάνουν «τζιζ» σαν ηλεκτρικό φορτίο όταν τις ακουμπάμε. Ή απλώς κάποιοι επιθυμούν να τους προσδίδουν αποκλειστικά θετικό και ηρωικό πρόσημο, σύμφωνα με τη δική τους ατζέντα πάντα, αρνούμενοι να δεχτούν ότι δεν αποτελεί «καπηλεία» ή «παρεξήγηση» το να περιγράφεις γεγονότα ευρείας κλίμακας με το όνομά τους, χωρίς φόβο και πάθος.
Υπήρχαν πολλοί τότε, θυμάμαι, που ξίνιζαν και αντιδρούσαν έντονα όταν άκουγαν να γίνεται λόγος για εξέγερση αναφορικά με το «κάψιμο της Αθήνας» που ακολούθησε την εν ψυχρώ και δι' ασήμαντον αφορμή δολοφονία του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου, Σάββατο βράδυ, στο λούνα παρκ αντιεξουσιαστικής ψυχαγωγίας των Εξαρχείων από αστυνομικό όργανο. «Δεν είναι εξέγερση, είναι ... [ακολουθούσε πανσπερμία υποτιμητικών χαρακτηρισμών για τα κίνητρα και την υπόσταση των διαδηλωτών]».
Και οι αρνητές της εξέγερσης εκπροσωπούσαν ένα ευρύτατο φάσμα που απλωνόταν από τη (νέο)δεξιά ως το τιμημένο ΚΚΕ. Ήταν μία από τις «πρωτιές», μία μόνο από τις πολλές δυσοίωνες «προφητείες» εκείνων των ημερών η σύσταση τέτοιων ανίερων συμμαχιών που έκτοτε έχουν γίνει καθεστώς σχεδόν στα πολιτικά πράγματα. Υπήρχαν, βέβαια, και οι υστερόβουλοι υμνητές και επίδοξοι νταβατζήδες της εξέγερσης, όπως σύσσωμος σχεδόν ο ΣΥΡΙΖΑ του τότε.
Και σήμερα όλα είναι χειρότερα. Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, η βίαιη συμπεριφορά της αστυνομίας έναντι «περιθωριακών» και αδυνάτων και πιο πολύ απ' όλα ίσως το χυδαίο επίπεδο, ο μεσαιωνικός συντηρητισμός και η χειραγώγηση της «κοινής γνώμης» που ξερνάνε καθημερινά τα τηλεοπτικά κανάλια, τα οποία, ενώ δεν έχουν σοβαρές παραγωγές ή στοιχειώδες πρόγραμμα, απομυζούν ακόμα το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι της διαφημιστικής αγοράς.
Σαφώς και ήταν εξέγερση. Δεν ήταν λαϊκή εξέγερση, ούτε διαδήλωση του ΠΑΜΕ, ούτε συλλαλητήριο για τη Μακεδονία. Ήταν νεανική εξέγερση και μάλιστα μαζικού τύπου, στην οποία πήραν μέρος μαθητές, φοιτητές, συνειδητοποιημένοι/ριζοσπαστικοποιημένοι και μη, ενταγμένοι, ανένταχτοι, φλώροι, χουλιγκάνια, χίπστερ κι ένα σωρό άλλες φυλές και υβρίδια.
Ήταν εξέγερση κατά πάντων και όχι απλώς το σημείο τήξης στο el clasico ντέρμπι ανάμεσα σε μπάτσους και μπάχαλα που πήρε φωτιά επειδή ένας λεβεντοψυχάκιας εκτέλεσε ένα παιδί που στα μάτια του εκπροσωπούσε όλα τα «προνομιούχα τσογλάνια» και τα «βολεμένα πουστράκια» που του τσιγκλούσαν καθημερινά τα πιο χαμερπή και φασιστικά του ένστικτα.
Πολλά γράφτηκαν εκείνες τις μέρες και ακόμα περισσότερα εκ των υστέρων και υπό το βάρος της κρίσης, το άγριο πρόσωπο της οποίας θα εμφανιζόταν αρκετά μετά τον Δεκέμβρη του 2008. Σίγουρα, όμως, μπορούν να εκληφθούν τα βίαια και πρωτοφανούς κλίμακας γεγονότα (η παραχώρηση «ζώνης εκτόνωσης του πλήθους» από τις Αρχές έστειλε τις φωτιές μέχρι το βαθύ Κολωνάκι, που ως τότε θεωρούνταν εξίσου «άβατο» με τα Εξάρχεια, αλλά με την αντίστροφη έννοια) ως προειδοποιητικές βολές ή ως επαναλαμβανόμενες κλήσεις αφύπνισης μιας κοινωνίας που ακόμα ζούσε τη νιρβάνα της «επίπλαστης ευδαιμονίας».
Οι νεαροί εξεγερμένοι που έσπαγαν και έκαιγαν με οργή και χαρακτηριστική της ηλικίας τους μηδενιστική μέθεξη ήταν σαν να διαισθάνονταν αυτό που ερχόταν και που εμείς, οι πιο μεγάλοι, δεν βλέπαμε ή δεν θέλαμε να δούμε. Σαν να ήξεραν ότι εφεξής κάθε γενιά ‒με τη δική τους πρώτη και καλύτερη‒ θα είναι όλο και πιο πολύ στην απ' έξω απ' ό,τι η προηγούμενη και ότι θα εξαναγκαστεί να λειτουργεί και να επιβιώνει με όλο και πιο εξευτελιστικούς όρους. Τότε ήταν που βάθυνε απότομα το χάσμα γενεών, που εξακολουθεί φυσικά να μοιάζει δυσθεώρητο.
Και σήμερα όλα είναι χειρότερα. Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, η βίαιη συμπεριφορά της αστυνομίας έναντι «περιθωριακών» και αδυνάτων και πιο πολύ απ' όλα ίσως το χυδαίο επίπεδο, ο μεσαιωνικός συντηρητισμός και η χειραγώγηση της «κοινής γνώμης» που ξερνάνε καθημερινά τα τηλεοπτικά κανάλια, τα οποία, ενώ δεν έχουν σοβαρές παραγωγές ή στοιχειώδες πρόγραμμα, απομυζούν ακόμα το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι της διαφημιστικής αγοράς.
Μέσα σε δύο μέρες είχε αλλάξει τότε είδος το «επίσημο» αφήγημα: από το μελόδραμα του «δολοφονήθηκε μικρό παιδί» στο έπος καταστροφής και ανομίας του «καίνε οι βάνδαλοι την Αθήνα, άχρηστο το κράτος». Και κατόπιν, πλήρης απελευθέρωση όλου του μικροαστικού συμπλέγματος, με συζητήσεις στα κανάλια για το εάν και πόσο ευθύνεται το μονογονεϊκό περιβάλλον του 15χρονου και η χωρισμένη μάνα του που είχε την ευθύνη και άφηνε τον μικρό να βολοδέρνει νυχτιάτικα σε «επικίνδυνες» γειτονιές.
Σχεδόν «light» μοιάζουν αυτά, πάντως, συγκριτικά με τον οχετό που παρακολουθούμε μουδιασμένοι σήμερα να μας κατακλύζει. Τα απόνερα της βαθιά συντηρητικής κουλτούρας μας έχουν ξεχειλίσει πια από παντού και κοντεύουν να μας πνίξουν.