Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΜΟΥ ΗΤΑΝ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΗ, ασυνείδητη σχεδόν, όταν είδα χθες τη «δικιά μας» Αριάν Λαμπέντ να ποζάρει στο κόκκινο χαλί του Φεστιβάλ της Βενετίας με γραμμένο στο κορμί της το σλόγκαν «No more honors for abusers» («Όχι άλλες τιμές στους κακοποιητές»). Στράβωσα το στόμα μου και το ξινό μειδίαμα δεν έλεγε να φύγει. Έμοιαζε τόσο εύκολο και τόσο προβλέψιμο, «εταιρικό» σχεδόν – είτε ως μορφή διαμαρτυρίας είτε ως φλασιά προσωπικής προβολής, ένα είδος σέλφι με κοινωνικό μήνυμα.
Η κυρίαρχη αντίληψη φαίνεται να είναι ότι ΔΕΝ πρέπει να διαχωρίζεται ο δημιουργός από το έργο του. Αν εκείνος είναι κακός, είναι «μολυσμένη» και η τέχνη του, ακόμα και εκ των υστέρων – άποψη που είναι εξαιρετικά διαδεδομένη πλέον κι ας μοιάζει νηπιακή.
Το μήνυμα προφανώς αναφερόταν εμμέσως πλην σαφώς στις περιπτώσεις Ρομάν Πολάνσκι, του Γούντι Άλεν και του Λικ Μπεσόν που συμμετέχουν με τις τελευταίες ταινίες τους στο φεστιβάλ και είχε ως άμεσο αποδέκτη τον καλλιτεχνικό διευθυντή του θεσμού, Αλμπέρτο Μπαρμπέρα, ο οποίος σε προηγούμενες δηλώσεις του σημείωνε ότι ο Άλεν και ο Μπεσόν έχουν απαλλαγεί από τις κατηγορίες. Όσο για τον Πολάνσκι, είχε πει: «Ο Πολάνσκι είναι ένας από τους τελευταίους μεγάλους masters του ευρωπαϊκού σινεμά. Έκανε τεράστια σφάλματα πριν από πενήντα χρόνια. Αναγνώρισε την ενοχή του. Ζήτησε από το θύμα να τον συγχωρήσει και το θύμα τον συγχώρησε. Δεν είμαι δικαστής, είμαι κριτικός κινηματογράφου. Φυσικά είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση, είμαι όμως βέβαιος ότι σε μερικές δεκαετίες όλοι θα έχουν ξεχάσει την ιστορία του βιασμού από τον Πολάνσκι, αλλά θα εξακολουθούν να θαυμάζουν τις ταινίες του. Νομίζω ότι το να συνεχίζουμε να χτυπάμε τον [90χρονο] Πολάνσκι μοιάζει σαν να αναζητούμε εξιλαστήριο θύμα για άλλες καταστάσεις που χρειάζονται περισσότερο την προσοχή μας».
Απαντώντας σε ένα από τα επίμονα ερωτήματα των καιρών μας, ο Μπαρμπέρα έχει δηλώσει επίσης ότι διαχωρίζει σαφώς τον άνθρωπο από το καλλιτεχνικό του έργο. Προσωπικά δεν μπορώ να απαντήσω με απόλυτο τρόπο στο ερώτημα (μου είναι, λόγου χάρη, αδύνατον οργανικά να ξαναδώ τον Μπιλ Κόσμπι σε οτιδήποτε και επίσης βρίσκω τον Γούντι Άλεν εξαιρετικά αντιπαθή και ύποπτο, αν όχι ένοχο τεχνικά), φοβάμαι όμως ότι έχει ήδη απαντηθεί. Η κυρίαρχη αντίληψη φαίνεται να είναι ότι ΔΕΝ πρέπει να διαχωρίζεται ο δημιουργός από το έργο του. Αν εκείνος είναι κακός, είναι «μολυσμένη» και η τέχνη του, ακόμα και εκ των υστέρων – άποψη που είναι εξαιρετικά διαδεδομένη πλέον κι ας μοιάζει νηπιακή.
Σε μια εβδομάδα συμπληρώνεται ένας χρόνος από τον θάνατο του Γκοντάρ που ποτέ δεν είχε καιρό και υπομονή για ηθικολογίες και ολοκληρωτισμούς και μου έρχεται στο μυαλό μια σκηνή από το Χωρίς Ανάσα όπου ο χαρακτήρας που υποδύεται η Λίλιαν (Λίλιαν Ντρέιφους) ρωτάει τον Μπελμοντό αν έχει κάτι εναντίον των νέων. «Ναι, έχω», απαντά εκείνος. «Προτιμώ τους ηλικιωμένους».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LIFO.