Τι κάνατε στο Ριβιέρα;
Μια έκθεση που λειτουργεί όπως ένα όνειρο κατά τη διάρκεια του ύπνου. Σε ένα όνειρο ένα οικείο μέρος μπορεί να φαίνεται διαφορετικό ή ένα άγνωστο μέρος να δίνει την αίσθηση του γνώριμου ή κι εμείς οι ίδιοι να μοιάζουμε αλλιώς, να είμαστε άλλοι. Τα όνειρα είναι σαν μια παράλληλη ζωή την οποία ζούμε και στην οποία χάνεται η αίσθηση του χώρου και του χρόνου όπως τη βιώνουμε σε στιγμές εγρήγορσης. Όταν ξυπνάμε, αυτό που μας μένει είναι η ανάμνηση. Η έκθεση «Πυροτεχνήματα εκτός εποχής – Ριβιέρα» εξερευνά μια παράλληλη ζωή της Ριβιέρας.
Τα πυροτεχνήματα παραπέμπουν σε κάτι απολύτως εφήμερο και όλη η έκθεση έχει να κάνει με όψεις του χρόνου, με το πώς τον βιώνουμε και πώς λειτουργεί η ανάμνηση.
Γιατί «Πυροτεχνήματα εκτός εποχής»;
Ο τίτλος της έκθεσης είναι κυριολεκτικός, παρόλη την παραδοξότητά του. Τα πυροτεχνήματα παραπέμπουν σε κάτι απολύτως εφήμερο και όλη η έκθεση έχει να κάνει με όψεις του χρόνου, με το πώς τον βιώνουμε και πώς λειτουργεί η ανάμνηση. Τα πυροτεχνήματα έχουν κάτι μαγικό και γιορτινό, είναι όμως και μια έκρηξη. Κάθε χρόνο στις Κάννες, στη γαλλική Ριβιέρα, γίνεται ένα φεστιβάλ πυροτεχνικής τέχνης. Συχνά στα Εξάρχεια κάτι σκάει, που δεν είναι πυροτέχνημα. Τα πυροτεχνήματα στην καθομιλουμένη συνδέονται επίσης με την έννοια της διάψευσης και της ματαίωσης, με κάτι πολλά υποσχόμενο που δεν κρατάει. Αυτό είναι κάτι αρκετά κοινό ως συλλογική εμπειρία. Η ίδια η έκθεση είναι ένα πυροτέχνημα. Κρατάει μόνο τρεις μέρες, εστιάζοντας στη μοναδικότητα της στιγμής, στο τι μπορεί να συμβεί ανεξαρτήτως της διάρκειας. Έχει να κάνει με το πού στρέφουμε το βλέμμα και πού κοιτάμε, με τον τρόπο που ο καιρός, οι μετεωρολογικές και κοινωνικές συνθήκες επιδρούν στην εμπειρία μας.
Γιατί διάλεξες τον συγκεκριμένο χώρο;
Ο ίδιος ο χώρος με οδήγησε στην έκθεση και είναι αναπόσπαστο κομμάτι της: πρόκειται για μια έκθεση φτιαγμένη για τη Ριβιέρα. Με ενδιέφερε η χειμερινή της όψη, πώς είναι και πώς λειτουργεί την περίοδο που δεν φιλοξενεί την κινηματογραφική δραστηριότητα. Όταν είναι κλειστή και χωρίς την παρουσία του κόσμου, μοιάζει με απροσπέλαστο κήπο που αφήνεται σε μια πιο φυσική κατάσταση, που μεγαλώνει μόνος του. Με ενδιέφερε αυτό που συμβαίνει μέσα στη Ριβιέρα αλλά και έξω από αυτήν, η θέση της στα Εξάρχεια και στο συγκεκριμένο σημείο. Τα τελευταία χρόνια η Βαλτετσίου έχει γίνει ένας πολυσύχναστος πεζόδρομος, σημείο συνάντησης και συνάθροισης, δημόσιος χώρος που έχει «καταληφθεί» κυρίως από ανθρώπους και όχι τόσο από τραπέζια και καρέκλες καφέ, εστιατορίων και μπαρ. Με ενδιέφερε, επίσης, το όνομα του σινεμά. Ενώ βρίσκεται στα Εξάρχεια, παραπέμπει σε έναν άλλο τόπο, ο οποίος είναι συνδεδεμένος με την πολυτέλεια, τους καλλιτέχνες και τους συγγραφείς που έζησαν εκεί, με τον κινηματογράφο και το Φεστιβάλ των Καννών, με το καλοκαίρι.
Η γαλλική Ριβιέρα στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν κυρίως τόπος χειμερινών διακοπών λόγω του ήπιου κλίματός της, ενώ αργότερα μετατράπηκε σε πολυσύχναστο θέρετρο λόγω αλλαγής των κοινωνικών συνθηκών. Η Ριβιέρα φαντάζει «εξωτικός» τόπος αλλά και τα Εξάρχεια, με τις δικές του συνδηλώσεις, επίσης «εξωτικοποιούνται» με άλλον τρόπο. Αυτή η εικόνα τους είναι αποσπασματική και δεν λαμβάνει υπόψη της την πραγματικότητα της γειτονιάς. Η ιδέα της έκθεσης δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς τη θετική ανταπόκριση της ιδιοκτήτριας του σινεμά, της Πέγκυ Ρίγκα, η οποία, όταν τη βρήκα και της μίλησα, αμέσως δέχτηκε και κατά μία έννοια συγχρονίστηκαν οι επιθυμίες μας για τον χώρο. Ακόμα, δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη συνεργασία των καλλιτεχνών που συμμετείχαν και μπήκαν στη διαδικασία να παραγάγουν έργα ειδικά για την έκθεση ή να μεταφράσουν ήδη υπάρχοντα σε αυτήν τη συνθήκη.
Άλλαξες τελείως χρήση και λειτουργία του κινηματογράφου «Ριβιέρα». Τι γνώμη έχεις για τις αλλαγές σε άλλους γνωστούς χώρους;
Αν και αυτή η έκθεση ξεκίνησε ως ιδέα από τη Ριβιέρα και επικεντρώθηκε σε μια άλλη, αθέατη όψη της, σε μια διαφορετική χρήση, δεν μπορώ να πω ότι αυτό ήταν αυτοσκοπός. Για μένα η έκθεση λειτουργεί ως όνειρο στη χειμερία νάρκη της Ριβιέρας και ως τέτοιο είχε νόημα. Η Ριβιέρα είναι ένας απολύτως λειτουργικός χώρος, με μεγάλη επισκεψιμότητα τους καλοκαιρινούς μήνες. Για πολλούς Αθηναίους είναι ένα οικείο μέρος, συνδεδεμένο με το καλοκαίρι και ταινίες που έχουν δει εκεί. Είναι πολύ όμορφο που έχει τον δικό της εποχικό κύκλο λειτουργίας και μη λειτουργίας. Η συνεχής λειτουργία και διαθεσιμότητα συνδέεται με κάτι μηχανιστικό που δεν με ενδιαφέρει. Όμως υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι χώροι στην Αθήνα που δεν αξιοποιούνται και πιστεύω ότι θα ήταν σημαντικό να λειτουργήσουν, εφόσον υπάρχουν ανάγκες τις οποίες θα μπορούσαν να καλύψουν. Η εκθεσιακή πρόταση που κατέθεσα για το βραβείο επιμελητή του οργανισμού Νέον πραγματοποιούνταν στον πρώην Σταθμό Επιβατών του ΟΛΠ στον Πειραιά, ένα υπέροχο κτίριο του Γιάννη Λιάπη και του Ηλία Σκρουμπέλου, το οποίο βρίσκεται σε κακή κατάσταση και το σχέδιο για τη χρήση του παραμένει ασαφές. Όμως και η επιλογή αυτού του χώρου προέκυψε με βάση το θέμα της έκθεσης, που αφορούσε το ταξίδι.