Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Οι μεγάλες κρίσεις των ελληνοτουρκικών σχέσεων

Πέντε στιγμές στην Ιστορία που η σχέση μας με τη γειτονική χώρα κλονίστηκε

Οι μεγάλες κρίσεις των ελληνοτουρκικών σχέσεων

Σεπτεμβριανά, 1955

Ήταν 6 Σεπτέμβρη του 1955 όταν ένας καθοδηγούμενος τουρκικός όχλος προκάλεσε πογκρόμ σε βάρος του ελληνικού πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης.

Μια βόμβα, που στην αρχή χρεώθηκε σε Έλληνες, στο σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη αποδείχτηκε τελικά προβοκάτσια, ότι την είχε τοποθετήσει Τούρκος πράκτορας.

Έτσι, μέσα σε περίπου εννέα ώρες καταστράφηκαν ολοσχερώς 1.004 σπίτια, ενώ άλλα περίπου 2.500 υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές.

Καταστράφηκαν επίσης πάνω από 4.000 καταστήματα, 27 φαρμακεία, 26 σχολεία, πολιτιστικοί σύλλογοι, γραφεία εφημερίδων, ξενοδοχεία, κλινικές, εργοστάσια, ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια και εκκλησίες, ενώ συλήθηκαν πάρα πολλοί τάφοι πολιτών, καθώς και οι τάφοι των πατριαρχών στη Μονή Βαλουκλή.


Χόρα, 1976

Το 1973 συνέβη η μεγάλη πετρελαϊκή κρίση. Τρία χρόνια μετά η ένταση για τον «μαύρο χρυσό» επεκτάθηκε στο Αιγαίο. «Το Χόρα παίζει πάλι με την φωτιά» έγραφαν τα πρωτοσέλιδα τον Αύγουστο του 1976.

Η αναστάτωση προκλήθηκε από τις ενέργειες του τουρκικού ωκεανογραφικού σκάφους «Xόρα», το οποίο διενεργούσε έρευνες στο Αιγαίο για υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου και αμφισβητούσε ευθέως την ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Ο Τούρκος πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ σε δηλώσεις του επισήμανε: «Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να εμποδίσει τις έρευνές μας έξω από τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Η Τουρκία ουδέποτε θα συναινέσει σε κατάσταση που εμφανίζει την Ελλάδα να διεκδικεί ολόκληρο το Αιγαίο ως δική της λίμνη. Σε περίπτωση επεμβάσεως στην αποστολή του Χόρα στο Αιγαίο, η Τουρκία θα ανταποδώσει την επέμβαση».

Στις 9 Αυγούστου ο Ανδρέας Παπανδρέου λέει την ιστορική φράση «βυθίσατε το Χόρα», που ποτέ δεν εξακριβώθηκε αν έγινε σε συνεννόηση με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή ή όχι.

Η κυβέρνηση διαμαρτύρεται έντονα στην Τουρκία και ζητά την άμεση σύγκλιση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, τονίζοντας ότι «κατ' επανάληψη κατάφωροι παραβιάσεις εκ μέρους της Τουρκίας των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος επί της υφαλοκριπίδας του Αιγαίου δημιούργησαν επικίνδυνον κατάστασιν απειλούσαν την διεθνή ειρήνην και ασφάλειαν».

 


Σισμίκ, 1987

Ήταν Μάρτιος του '87 όταν το πλοίο «Χόρα», που είχε πλέον μετονομαστεί σε Σισμίκ και ήταν πολύ πιο εξελιγμένο, προκάλεσε και πάλι.

Η αιτιολογία ήταν ίδια όπως και το 1976 και η ένταση κορυφωνόταν, με τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης να παρουσιάζουν χάρτες με τη διαδρομή που θα ακολουθούσε το πλοίο, η οποία περιλάμβανε νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου.

Ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου δηλώνει αποφασισμένος και δίνει εντολή για πολεμική ετοιμότητα, ενώ στα νησιά και τη Θράκη κηρύσσεται γενική επιστράτευση.

Η κρίση εκτονώνεται κατά τη διάρκεια των συνομιλιών μεταξύ των πρωθυπουργών των δύο χωρών και λίγους μήνες αργότερα υπογράφεται η Συμφωνία του Νταβός από τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Τουργκούτ Οζάλ.


Ίμια, 1996

Μια μικρή βραχονησίδα με το όνομα Ίμια ήταν η αιτία για να έρθουν πολύ κοντά στην πολεμική σύρραξη Ελλάδα και Τουρκία.

Πρωθυπουργός είχε αναλάβει ο Κώστας Σημίτης, αφού ο Ανδρέας Παπανδρέου αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας.

Ο τότε δήμαρχος της Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης υψώνει την ελληνική σημαία στη Μικρή Ίμια στις 25 Ιανουαρίου 1996, έχοντας μαζί του τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου και δύο κατοίκους του νησιού, ενώ την επόμενη μέρα υψώθηκε η σημαία και στην άλλη βραχονησίδα.

Την ίδια στιγμή, τα τουρκικά τηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης μετέδιδαν εικόνες με την ελληνική σημαία υψωμένη στα Ίμια, γεγονός που προκάλεσε σάλο στην Τουρκία.

Έτσι, δύο δημοσιογράφοι του γραφείου της εφημερίδας «Χουριέτ» στη Σμύρνη μετέβησαν με ελικόπτερο στις 27 Ιανουαρίου στη Μικρή Ίμια, υπέστειλαν την ελληνική σημαία και ύψωσαν την τουρκική. Η όλη επιχείρηση των δημοσιογράφων βιντεοσκοπήθηκε και προβλήθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι που ανήκει στη «Χουριέτ».

Το γεγονός αυτό πήρε μεγάλες διαστάσεις. Στις 31 Ιανουαρίου τρεις Έλληνες αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας της πτώσης του ελικοπτέρου τους στη θάλασσα.

Με την παρέμβαση των ΗΠΑ η ένταση εκτονώνεται ‒ εκεί οφείλεται και το δημόσιο «ευχαριστώ» του Κώστα Σημίτη στη Βουλή που είχε προκαλέσει αντιδράσεις, χωρίς όμως καμία από τις δύο χώρες να θεωρείται κερδισμένη. Αντιθέτως, αυτό που έμεινε πολύ έντονα από τη συγκεκριμένη κρίση ήταν το διαρκές θέμα των Γκρίζων Ζωνών.

Ίμια, 2018

Τα μεσάνυχτα της 13ης Φεβρουαρίου σκάφος του Λιμενικού Σώματος εμβολίστηκε από τουρκική ακταιωρό στη θαλάσσια περιοχή των Ιμίων.

Όπως διαβάζουμε από τα πρακτορεία ειδήσεων: «Η τουρκική ακταιωρός χτύπησε με την πλώρη το πλοίο ανοιχτής θαλάσσης του Λιμενικού Σώματος "Γαύδος", προκαλώντας υλικές ζημιές, χωρίς όμως να αναφερθεί κάποιος τραυματισμός». Όπως σημείωσαν κυβερνητικές πηγές, ήταν μια επιθετική ενέργεια που αποσκοπούσε στη βύθιση του ελληνικού πλοίου.

Παρόμοιο επεισόδιο είχε συμβεί και μερικές μέρες πριν, όταν τουρκικό σκάφος «ακούμπησε» την κανονιοφόρο του Πολεμικού Ναυτικού «Νικηφόρος», η οποία έκανε προγραμματισμένη περιπολία στην περιοχή των Ιμίων.

Η ένταση στο Αιγαίο κλιμακώνεται και σε συνδυασμό με τις δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν η ισορροπία κρίνεται άκρως επικίνδυνη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO