Ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων έχει καταργήσει το σαπούνι και εμπιστεύεται τα βακτήρια για να κάνουν τη δουλειά αντ' αυτού - και ένας ολόκληρος κλάδος έχει δημιουργηθεί για να τους στηρίξει. Ο Guardian αποφάσισε να κάνει ένα αφιέρωμα στην τάση αυτή, που για τους περισσότερους ίσως ακούγεται εντελώς αδιανόητη.
Ο David Whitlock δεν έχει κάνει ντους ή μπάνιο με σαμπουάν ή σαπούνι εδώ και 15 χρόνια, αλλά δεν έχει οσμή σώματος. «Ήταν κάπως παράξενο για τους πρώτους μήνες, αλλά μετά έπαψε να μου λείπει», λέει. «Αν ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματός μου βρώμικο, τότε θα πλύνω αυτό το συγκεκριμένο κομμάτι - αλλά ποτέ με σαπούνι». Εκτός από τα μικρόβια, το σαπούνι απομακρύνει τα προστατευτικά έλαια του δέρματος και μεταβάλλει το επίπεδο του pH. Παρόλο που ο Whitlock εκτιμά ότι κέρδισε επιπλέον 15 λεπτά την ημέρα από την αποφυγή των σαπουνιών, το κύριο κίνητρό του ήταν να ενθαρρύνει τα φιλικά μικρόβια να ζουν μαζί του σε συμβιωτική αρμονία.
Ο Guardian γράφει πως ακριβώς όπως η συνειδητοποίηση της σημασίας του μικροβιακού εντέρου έχει οδηγήσει σε έκρηξη σε προβιοτικά και ζυμωμένα τρόφιμα και συμπληρώματα, αυξάνεται και το ενδιαφέρον για τα βακτήρια του δέρματός μας: τα τρισεκατομμύρια μικροβίων που μας προστατεύουν από τους παθογόνους παράγοντες και μας κρατούν υγιή παρασκευάζοντας βιταμίνες και άλλα χρήσιμες χημικές ουσίες. Σε αυτήν την πρωτοφανώς αποστειρωμένη εποχή, στην οποία το έκζεμα, η ακμή και τα προβλήματα που σχετίζονται με το ξηρό δέρμα είναι πολλά, οι καταναλωτές ψάχνουν διακαώς για λύσεις. Ακόμη και γνωστές εταιρίες αναφέρουν - αν και κάπως αόριστα - ότι τα προϊόντα τους είναι «microbiome-gentle».
Η Sarah Ballantyne, βιοφυσικός, έγινε συγγραφέας και γκουρού του τρόπου ζωής γνωστός ως η μαμά του Παλαιού, υποστηρίζει ότι ζει σε μια πρωτόγονη εποχή από τότε που έφτασε σε υγιές βάρος μετά την υιοθέτηση της δίαιτας Paleo. Επίσης, χρησιμοποιεί μόνο νερό για να πλυθεί. «Χρησιμοποιώ λάδι καρύδας για να ξυριστώ και αυτό είναι όλο», λέει. «Με την πάροδο του χρόνου, το δέρμα μου έχει προσαρμοστεί. Δεν μυρίζει», υποστηρίζει ενώ είναι βέβαιη ότι οι άοσμες μασχάλες της είναι ένα σημάδι ότι το «μικροβίωμα» του δέρματός της είναι υγιές.
Η Jackie Hong, δημοσιογράφος στον Καναδά, αποφεύγει το σαπούνι στο ντους για εννέα χρόνια. «Χρησιμοποιώ τα χέρια μου για να καθαρίσω τον εαυτό μου και να απομακρύνω τη βρωμιά, αλλά συνήθως είμαι στο γραφείο μου τις περισσότερες μέρες, έτσι δεν είναι ότι βομβαρδίζομαι με βρωμιά». Αποφάσισε να πειραματιστεί όταν ένας καλλιτέχνης της είπε ότι δεν είχε πλυθεί με σαπούνι εδώ και 20 χρόνια και πως έτσι εξοικονομεί χρόνο και χρήμα
«Δεν υπάρχει τίποτα κακό με το να ξεπλένεστε απλά με νερό», λέει η Sandy Skotnicki, μια δερματολόγος στο Τορόντο και η συγγραφέας του βιβλίου Beyond Soap 2018. «Έχω μιλήσει με ανθρώπους που δεν έχουν χρησιμοποιήσει κανένα είδος σαπουνιού ή καθαριστικού για χρόνια και είναι απόλυτα ωραία». Λέει ότι από το 1950, έχουμε περάσει από το μπάνιο σε μία φορά την εβδομάδα, στο μπάνιο σε κάθε μέρα. «Αυτό έχει αλλάξει το μικροβιακό μας δέρμα; Νομίζω ότι η απάντηση είναι ναι. Και αυτό έχει προκαλέσει αύξηση των φλεγμονωδών δερματικών παθήσεων; Νομίζω ότι η απάντηση είναι ναι, αλλά δεν το γνωρίζουμε».
Αναπτύσσοντας τα βακτήρια σε φάρμα
Για τον Whitlock, έναν πρώην χημικό μηχανικό στη Μασαχουσέτης, το πλύσιμο χωρίς σαπούνι ήταν ένα σοβαρό πείραμα επιστήμης, η επιτυχία του οποίου τον οδήγησε να γίνει οδηγός σε μια επανάσταση στην περιποίηση της επιδερμίδας χωρίς σαπούνια. Η έμπνευσή του, ήρθε από την έρευνα σχετικά με τα άλογα που κυλούν σε βρωμιά. Το συμπέρασμά του; Για να συμπληρώσουν τα βακτηρίδια στο δέρμα τους που θα το καθιστούσε λιγότερο ευαίσθητο σε λοίμωξη.
Ο Whitlock ήλπιζε πως θα ανέπτυσσε αυτά τα βακτήρια με φυσικό τρόπο αν σταματούσε να πλένεται. Δεν το κατάφερε και έτσι τα καλλιέργησε σε μία τοπική φάρμα ταΐζοντάς τα με αμμωνία και μεταλλικά στοιχεία. Μετά από μια επιπλέον επεξεργασία τα χρησιμοποίησε και σταμάτησε να μυρίζει. Το 2013 ίδρυσε την εταιρεία AOBiome, λάνσαρε το προϊόν Mother Dirt AO+ Mist λέγοντας πως περιέχει αμμωνία και οξειδωτικά βακτήρια (AOB) και πρόκειται για έναν «ειρηνοποιό που κάποτε υπήρχε στο δέρμα μας αλλά εξαφανίστηκε από τη σύγχρονη υγιεινή και τον τρόπο ζωής». Πλέον η εταιρεία παράγει μία ολόκληρη σειρά σχετικών προϊόντων.
Αυξανόμενο μερίδιο στην αγορά - Επέκταση των δοκιμών
Σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς που επικαλείται ο Guardian, τα προβιοτικά περιποίησης της επιδερμίδας εξακολουθούν να έχουν μικρό μερίδιο στις πωλήσεις, ωστόσο σημείωσαν αύξηση κατά 300% ανάμεσα στο 2015 και το 2019. Σημειώνεται πως δεν υπάρχει νομοθεσία για τέτοιου είδους προϊόντα όπως επίσης η επιστημονική έρευνα είναι μικρή. Δεν υπάρχει κάποια μελέτη που να αποδεικνύει ότι το πλύσιμο με σαπούνι έχει αρνητικές συνέπειες.
Παρότι η Mother Dirt, ασχολείται μόνο με τα καλλυντικά, η μητρική της εταιρεία, AOBiome, είναι μια φαρμακευτική που πραγματοποιεί κλινικές δοκιμές σε ένα μεγάλο εύρος θεραπειών: όχι μόνο για την ακμή, το έκζεμα και τη ροδόχρο ακμή, αλλά επίσης την αλλεργική ρινίτιδα, την υπέρταση και την ημικρανία. O Whitlock ανέφερε πως μετά τη χρήση AOB σταμάτησε να λαμβάνει φάρμακο για την αρτηριακή πίεση.
Παράλληλα, ο Jim Hoffman, ένας από τους διευθυντές της επιχείρησης ανέφερε ότι η πίεση των ανθρώπων έπεσε αλλά όχι επικίνδυνα. «Ξαφνικά, βλέπεις εκατοντάδες ανθρώπους και ανακαλύπτεις πως κάτι υπάρχει εκεί». Οι δοκιμές συνεχίζονται. Από την πλευρά της, η Jasmina Aganovic, βιοχημικός και CEO της Mother Dirt αναφέρει ότι
τα σαπούνια με λαουρυλοθειικό νάτριο και δωδεκυλοθειικό νάτριο πρέπει να αποφεύγονται, έτσι ώστε να προστατεύεται το ευαίσθητο ΑΟΒ. Ακόμα και τα αιθέρια έλαια, όπως η λεβάντα και το τσάι, έχουν αντιμικροβιακές δυνατότητες.
Υπάρχει ωστόσο μια περιοχή όπου οι περισσότεροι συμφωνούν ότι το σαπούνι εξακολουθεί να είναι απαραίτητο: το πλύσιμο των χεριών. Η Sarah Ballantyne εξακολουθεί να το χρησιμοποιεί, προτιμώντας αυτό με χαμηλότερο pH. «Το να πλένεις τα μαλλιά σου και το σώμα σου λίγο έχουν να κάνουν με την υγιεινή. Αλλά το να πλένεις τα χέρια σου είναι πρωταρχικό», υπογραμμίζει η Skotnicki.
Με πληροφορίες από Guardian