Πριν από 3.000 χρόνια μια γυναίκα από την Κρήτη «έσπασε το καλούπι» και έγινε η μόνη γνωστή- γένους θηλυκού- κεραμοποιός στην αρχαιότητα. Το πόρισμα, βασισμένο σε μια μακροσκελή βιομηχανική ανάλυση των σκελετικών υπολειμμάτων της, φωτίζει την αυξημένη συμμετοχή και τους πολυδιάστατους ρόλους που διαδραμάτιζαν οι γυναίκες σε ορισμένα μέρη του κλασσικού κόσμου.
Η αγγειοπλάστης, που έζησε γύρω στα 50 χρόνια όπως υπολογίζεται, θάφτηκε στην αρχαία Ελεύθερνα, στις πλαγιές του Ψηλορείτη, τη θρυλική γενέτειρα του Δία. Η περίτεχνη αγγειοπλαστική στους τάφους εκεί, υποδηλώνει ότι έζησε μεταξύ 900 π.Χ και 650 π.Χ, μετά την πτώση των Μινωικών και Μυκηναϊκών πολιτισμών (που απεικονίζονται παραπάνω) και προς το τέλος των λεγόμενων ελληνικών «Σκοτεινών Αιώνων».
Κατά την εξονυχιστική εξέταση των οστών της, οι αρχαιολόγοι παρατήρησαν μερικές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες: Σε σύγκριση με άλλες γυναίκες που ήταν θαμμένες εκεί, ήταν ασυνήθιστα μυώδης, ειδικά στη δεξιά πλευρά του σώματος της. Επίσης ο χόνδρος του γονάτου και οι σύνδεσμοι του ισχίου ήταν φθαρμένα, καθώς και πολλά κόκαλα θρυμματισμένα.
Αναλογιζόμενοι ως προς το ποιες επαναλαμβανόμενες δια βίου μετακινήσεις μπορούσαν να προκαλέσουν τέτοια φθορά, οι ερευνητές άρχισαν να αναλύουν την βιομηχανική πίσω από τα διάφορα επαγγέλματα των γυναικών στην Αρχαία Ελλάδα. Χρησιμοποιώντας ανθρώπινους σκελετούς ως μοντέλα αναπαρήγαγαν τις κινήσεις σαν παντομίμα, παρατηρώντας έτσι τους μυς που εμπλέκονταν. Δοκίμασαν πλύσιμο ρούχων, ψήσιμο ψωμιού, ύφανση αργαλειού, συγκομιδή τροφής. Τίποτα από αυτά δεν έδωσε δείγματα έντονης φθοράς. Επεκτείνοντας την αναζήτηση πέρα από τους παραδοσιακούς θηλυκούς ρόλους, δοκίμασαν την κεραμική.
Από τύχη, η κόρη ενός σύγχρονου κεραμοποιού- κεραμοποιός και η ίδια- βρισκόταν κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Ελεύθερνας, προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει στην έρευνα. Αναλύοντας τους μυς της καθώς δούλευε, πείστηκαν πως το επάγγελμα αυτό ταίριαζε απόλυτα στην αρχαία τεχνίτρια. Οι ερευνητές ανέφεραν στο συνέδριο του Μαΐου στη Κρήτη πως: κάμπτοντας συνεχώς το πόδι της για να γυρίσει το τροχό οι αρθρώσεις της προφανώς θα είχαν φθαρεί. Η επανειλημμένη κλίση προς τη μία πλευρά του περιστρεφόμενου πηλού ώστε να τον σχηματοποιήσει θα είχε αναπτύξει τους μυς από την μία πλευρά του σώματος της.
Η ισόβια αφοσίωση της στη τέχνη πιθανότατα σήμαινε πως πρόκειται για μετρ του είδους, λένε οι ερευνητές, που άνοιξε το μονοπάτι για τις γυναίκες κεραμοποιούς που συνεχίζουν στο νησί σήμερα.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
(α) Το επάγγελμα δεν ήταν “ανδροκρατούμενο” αλλά ανδρικό. Λόγω απαιτούμενης μυϊκής μάζας.
(β) Δεν μιλάμε για τον κλασικό κόσμο όταν αναφερόμαστε στην Κρήτη του 800 πΧ.
(γ) Το μονοπάτι για τις γυναίκες κεραμοποιούς δεν “άνοιξε” από την συγκεκριμένη διότι δεν έκλεισε ποτέ από κανένα. Όποια γυναίκα ήθελε και άντεχε μπορούσε να γίνει κεραμοποιός.
Κανείς δεν έχει κλείσει σήμερα κάποιο μονοπάτι προκειμένου οι γυναίκες να μην είναι εναερίτισσες της ΔΕΗ σήμερα. Δεν το επιλέγουν γιατί είναι δύσκολο κι επικίνδυνο.
Τόση ώστε η παραμόρφωση στο σώμα της δεν θύμιζε καμία τυπικά γυναικεία δουλειά.
Το άρθρο το διάβασες;
Πολύ ενδιαφέρον, όπως πάντοτε τα αρχαιολογικά βέβαια. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί πως οι γυναίκες είχαν μεγάλη παράδοση, έως και την πρωτοκαθεδρία στην κεραμοποιία στους προϊστορικούς χρόνους (βλ.http://www.jayneshatzpottery.com/WOMEN.html) για κάποια χιλιάδες χρόνια δηλαδή. Εικάζεται δε πως η κεραμοποιία ήταν, αρχικώς, “γυναικεία υπόθεση”. Φυσικά, οι εξελίξεις στην τεχνολογία, στον συγκεκριμένο τομέα, αλλά και την δομή των κοινωνιών και συνεπώς των ανάλογων εργαστηρίων -και όχι μόνο η υποδεέστερη μυϊκή δύναμη- οδήγησε την ανδρική παραγωγή κυρίαρχη στους “προηγμένους” πολιτισμούς. Εκτός από το νεότερο notion των arts n’ crafts, από τον 19ο αι και μετά με τις πολλές “μοντέρνες” κεραμίστριες, υπάρχουν ακόμη κοινωνίες στις οποίες… Διαβάστε περισσότερα »
Προφανώς ελλείψει αρρένων, ο πατέρας, ή αργότερα ο άντρας της, την πήρε στο οικογενειακό εργαστήριο. Έκπληξη το ότι δεν υπήρχαν περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις.
Προφανώς;; Ελλείψει αρρένων;! Ώπα παιδιά. Η θέση της γυναίκας στη Μινωική Κρήτη ήταν τεκμηριωμένα αξιοσέβαστη, καμία σχέση με οποιονδήποτε πολιτισμό της ευρύτερης περιοχής (ούτε καν της Αιγύπτου) και σίγουρα καμία σχέση με τους κατοπινούς αθηναϊκούς κλπ. Συμμετείχαν σε όλες τις κοινωνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, ντύνονταν βάφονταν όπως ήθελαν, πρωτοστατούσαν στα ταυροκαθάψια κοκ. Επίσης, την έκπληξη μπορώ να την καταλάβω για το ότι δεν εχουν «βρεθεί» περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις, το δεν υπήρχαν ειναι κάπως απόλυτο εφόσον μιλάμε για αρχαιολογία εκείνης της εποχής.
Δεν πρόκειται για μινωική Κρήτη αλλά για ελληνικούς σκοτεινούς αιώνες, πολυ μεταγενέστερη εποχή. Βέβαια και αλλα ευρήματα , απ ό.τι έχω δει, μαρτυρούν ότι η γυναίκα στην Ελεύθερνα είχε αρκετά σημαντική θέση ακόμη και εκείνη την περίοδο.
Δηλαδή το ότι δεν υπάρχουν γυναίκες νταλικέρισσες σήμερα (αν το εκφέρω ορθώς φεμινιστικά) σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ίδιες ευκαιρίες;
Εσύ θα γινόσουν οδηγός νταλίκας από επιλογή;
Ας αφήσουμε κατά μέρους τα ευφυολογήματα – άλλοθι.
Be my guest. Γίνε νταλικερισσα, μεταλλορύχος, γενική χειρουργός, ελαιοχρωματίστρια, ηλεκτρολόγος, υδραυλικός, τυλιχτρια σε σουβλατζίδικο, εναριτισσα της ΔΕΗ, υλοτόμος.
Να δουλειές που πρέπει να μπούνε ποσοστώσεις. Να δουλειές που μπορούν να αποδείξουν οι φεμινίστριες ότι ζητάνε ισότητα. Να μειωθεί η γυναικεία ανεργία. Να πεδίο δόξης λαμπρό.