Ζήτησα απ' την Κωνσταντίνα Αρετάκη (Εκπαιδευτικό – Καθηγήτρια Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Καΐρου και στο Πανεπιστήμιο Μπένι Σουέφ) να μας περιγράψει την κατάσταση εκεί...
Η Αίγυπτος είναι η χώρα όπου, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΟΗΕ, το 99,3% των γυναικών έχει δεχτεί κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης (από φραστική μέχρι άσκηση βίας).
Με αφορμή περιστατικό που συνέβη πρόσφατα στο Campus του Πανεπιστημίου του Καΐρου, του μεγαλύτερου Αιγυπτιακού Πανεπιστημίου, το οποίο αφορούσε στην σεξουαλική παρενόχληση (λεκτική και φυσική) φοιτήτριας από συμφοιτητές της, με έκανε για άλλη μια φορά να θορυβηθώ και να κινητοποιηθώ για το θέμα αυτό, το οποίο με έχει απασχολήσει πολλές φορές το διάστημα της εδώ παραμονής μου.
Το "αδίκημα" της κοπέλας ήταν ότι φόρεσε στενό παντελόνι και στενή ροζ μπλούζα, χωρίς όμως να αφήνει ακάλυπτο και εκτεθειμένο σε κοινή θέα κάποιο σημείο του σώματός της, αφού φορούσε ακόμα και μαντίλα… Αυτό "προκάλεσε" τους συμφοιτητές της που έσπευσαν να της απευθύνουν χυδαία και υβριστικά σχόλια και να προσπαθήσουν να της αφαιρέσουν τα ρούχα. Η κοπέλα βρήκε καταφύγιο στις τουαλέτες, από όπου την απομάκρυνε εκτός του campus η Ασφάλεια του πανεπιστημίου.
Το ντύσιμό της θεωρήθηκε ανεπίτρεπτο και προκλητικό, όπως φάνηκε και από τη δήλωση του πρύτανη του πανεπιστημίου, που εμμέσως πλην σαφώς κατηγόρησε την κοπέλα ότι ευθύνεται για την επίθεση που της έγινε, επειδή, προκάλεσε με την εμφάνισή της, τονίζοντας μάλιστα ότι θα τιμωρηθεί τόσο η ίδια (!!!), όσο και οι δράστες του επεισοδίου. Ευτυχώς, κάτω από την κατακραυγή που δέχτηκε για την δήλωσή του αυτή, έσπευσε να αναιρέσει λέγοντας ότι πρόκειται για παρεξήγηση και ότι η κοπέλα δεν θα τιμωρηθεί.
Ιδού και το "ανεπίτρεπτο", "προκλητικό" ντύσιμο...
Την παρενόχληση την βιώνω κι εγώ η ίδια καθημερινά στους δρόμους της καϊρινής πρωτεύουσας. Προς το παρόν δεν έχουν απλώσει χέρι πάνω μου, αλλά έχω κουραστεί να με "σκανάρουν" αντρικά βλέμματα κάθε φορά που βγαίνω στο δρόμο, να σχολιάζουν διάφορα στην γλώσσα τους, που ευτυχώς δεν καταλαβαίνω, να στριγκλίζουν, να τσιρίζουν , ή ακόμα να με ακολουθούν συμμορίες νεαρών αγοριών λέγοντας διάφορα βρωμόλογα στα αγγλικά.
Όταν το περασμένο καλοκαίρι ξεκινούσα να έρθω, οι φίλοι μου δεν με απέτρεπαν μόνο λόγω της ασταθούς πολιτικής κατάστασης και των βίαιων διαδηλώσεων που μετρούσαν εκατοντάδες νεκρούς. Ήταν νωπές ακόμα οι ειδήσεις που έφταναν σε εμάς για τους βιασμούς ξένων δημοσιογράφων και για τις βίαιες σεξουαλικές κακοποιήσεις ιθαγενών γυναικών στην πλατεία Ταχρίρ, κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Γιατί απλά έχω απαυδήσει... Ήρθα σε μια χώρα που με γοήτευσε από την πρώτη στιγμή που πάτησα το πόδι μου και ήξερα ότι θα ζούσα με μεγάλη ευχαρίστηση τα τρία χρόνια που θα διαρκούσε η εδώ παραμονή μου. Κι έπειτα, άρχισα να αντιλαμβάνομαι, αυτά που στην αρχή δεν "έβλεπα" ή δεν μπορούσα να καταλάβω... Με κούρασε η συμπεριφορά των ανθρώπων. Φυσικά, δεν είναι όλοι «αγροίκοι», αλλά είναι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό δυστυχώς...
Μήπως δεν ευθύνονται όμως ούτε και οι ίδιοι για αυτήν τους την συμπεριφορά; Πού πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια που αυτό το φαινόμενο έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις στην χώρα αυτή; Δεν είμαι ειδικός για να πω με βεβαιότητα ότι είναι η θρησκεία και οι απαγορεύσεις της που εξωθούν τους άντρες σε τέτοιες συμπεριφορές, όπως συχνά συζητάμε εμείς οι «ξένοι» αναμεταξύ μας. Είναι σίγουρα όμως η καταπιεσμένη σεξουαλικότητά τους. Σύμφωνα με το Ισλάμ, απαγορεύεται οποιαδήποτε σεξουαλική επαφή εκτός γάμου, για γυναίκες και για άντρες. Ναι, καλά θα μου πείτε, σιγά να μην το τηρούνε. Κι όμως, το τηρούνε! Όταν η ζωή τους κυλάει και καθορίζεται με βάση τις επιταγές (ή προτροπές) του κορανίου, όταν ο φόβος της τιμωρίας του Αλάχ είναι συνεχώς πάνω από τα κεφάλια τους, όταν ως λαός είναι τόσο υπάκουοι προς τον Αλάχ (ίσως πάλι από το φόβο ή τον σεβασμό, πάρτε το όπως θέλετε), δεν μπορούν παρά να πειθαρχήσουν και σε αυτό. Με ποιο τρόπο λοιπόν να τιθασεύσουν την σεξουαλική ορμή τους και προς ποια κατεύθυνση να την διοχετεύσουν; Μα προς τα εύκολα θύματα, τις γυναίκες, που δεν έχουν πολλά περιθώρια να αντιδράσουν.
Θέλησα να μάθω τι πιστεύουν οι ίδιες οι γυναίκες για όλο αυτό που συμβαίνει και πώς αντιδρούν. Δεν είναι εύκολο θέμα για συζήτηση για την πλειοψηφία των γυναικών, καθώς αποτελεί θέμα ταμπού. Όταν κατά την διάρκεια του μαθήματος (διδάσκω νέα ελληνική γλώσσα στους φοιτητές του τμήματος κλασικών σπουδών του Πανεπιστημίου Καΐρου) βρήκαμε στο κείμενο τη λέξη «εραστής-ερωμένη», μου δήλωσαν ότι δεν θα μάθουν αυτήν την λέξη, δεν την χρειάζονται. Δεν είναι εύκολο λοιπόν αυτές οι κοπέλες να σου ανοιχτούν.
Γι’ αυτό επέλεξα μια φοιτήτρια «διαφορετική». Είναι μουσουλμάνα, αλλά από επιλογή, δεν θέλει να είναι πανομοιότυπη με το υπόλοιπο πλήθος. Ντύνεται δυτικότροπα, αφήνει ακάλυπτο το κεφάλι, τα μπράτσα, το λαιμό, στοιχεία που είναι αρκετά για να είσαι με βεβαιότητα θύμα παρενόχλησης, ειδικά μάλιστα όταν είσαι μουσουλμάνα και δεν ακολουθείς το αυστηρό dress code. Έτσι θεώρησα, και την ρώτησα, αν αντιμετωπίζει προβλήματα έξω στους δρόμους. Μου είπε ότι το πρόβλημα παρατηρείται κυρίως στο μετρό και στα λεωφορεία, όπου υπάρχει μεγάλος συνωστισμός. Το έχει δει πολλές φορές να γίνεται μπροστά της (άντρες να απλώνουν χέρι σε κοπέλες). Άλλες κοπέλες αντιδρούν, άλλες φωνάζουν και άλλες παραμένουν σιωπηλές. Η ίδια όμως, μόνο λεκτικά σχόλια έχει δεχτεί.
«Μα, πώς γίνεται, την ρώτησα, είσαι εύκολος στόχος». «Είναι θέμα συμπεριφοράς, μου είπε, πόσο σίγουρη και δυνατή δείχνεις όταν κινείσαι στο δρόμο, πόσο αυτοπεποίθηση έχεις. Αν δείχνεις ότι θα αντιδράσεις, θα φωνάξεις στα άπλωμα του χεριού, ο άλλος δεν θα το τολμήσει. Συνήθως τα θύματα είναι εκείνες οι κοπέλες, οι ντυμένες όπως αρμόζει σε μουσουλμάνες, που από το σπίτι τους έχουν διδαχτεί να είναι υπάκουες, να ντρέπονται να μιλήσουν. Αυτές επιλέγουν να παρενοχλήσουν, γιατί ξέρουν ότι δεν θα αντιδράσουν από ντροπή και φόβο». Δεν είναι λοιπόν το «προκλητικό» ντύσιμο που προβοκάρει τέτοιες αντιδράσεις, προκειμένου να «συνετίσουν» τα «άτακτα» κορίτσια, όπως ακούγεται στις διακιολογίες των αντρών. Αυτά μου είπε η κοπέλα, που δέχεται ως κοπλιμέντο τον χαρακτηρισμό «διαφορετική».
Τα παραπάνω είναι ως ένα βαθμό γενικεύσεις, όμως δείχνουν το τι συμβαίνει, γιατί από ό,τι φαίνεται στα ποσοστά, το φαινόμενο είναι καθολικό.
Είναι τελικά πολύ πολύ κουραστικό να είσαι γυναίκα σε μια χώρα όπου τα αρσενικά βγαίνουν με τέτοιο οίστρο στους δρόμους, με αποτέλεσμα να παρενοχλούν κάθε θηλυκό που συναντούν στο διάβα τους, αφού δεν μπορούν να κάνουν κάτι άλλο, προκειμένου να συγκρατήσουν την καταπιεσμένη τους φύση...
Πηγές:
Το περιστατικό της σεξουαλικής παρενόχλησης στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου:
http://english.ahram.org.eg/News/97016.aspx
Στοιχεία για την σεξουαλική παρενόχληση στην Αίγυπτο
http://www.unwomen.org/wp-content/uploads/2013/02/Sexual-Harassment-Study-Egypt-Final-En.pdf
http://www.thecommentator.com/article/3713/99_3_of_egyptian_women_have_been_sexually_harassed
Σεξουαλικές παρενοχλήσεις και βιασμοί στην Ταχρίρ
http://www.huffingtonpost.com/2013/02/06/egypt-sexual-assaults_n_2632035.html
http://www.huffingtonpost.com/2013/12/13/egypt-sexual-harassment-psa_n_4439259.html
http://www.bbc.com/news/world-middle-east-19440656
Καχίρα: Το κόμικ της επαγρύπνησης των Αιγύπτιων γυναικών στις σεξουαλικές παρενοχλήσεις
http://www.tvxs.gr/news/kosmos/kaxira-kartoyn-tis-aigyptiakis-seksoyalikis-epanastasis