Πολύ εκνευρίζομαι όταν ακούω ότι "ο άνθρωπος δεν αλλάζει". Ειδικά όταν το λένε κάποιοι, ως δικαιολογία, επειδή δεν θέλουν να βελτιώσουν τη συμπεριφορά ή τη ζωή τους.
(Υπάρχει η αίσθηση ότι μπορείς να αλλάξεις μερικά επιφανειακά πράγματα, αλλά τίποτα παραπάνω.)
To "Μην προσπαθείς να με αλλάξεις", και το "ποτέ δεν θα αλλάξω" είναι συνηθισμένες ατάκες σε μια δυσλειτουργική σχέση.
Το ζήτημα, πιστεύω, δεν είναι αν μπορεί να αλλάξει κάποιος (ναι, μπορεί) αλλά αν χρειάζεται. Αν ας πούμε ο σύντροφός σου προσπαθεί να αλλάξει πχ. τον οξύθυμο ή αυτοκαταστροφικό χαρακτήρα σου, τότε έχει καλώς. Αν θέλει να σε αλλάξει απλώς και μόνο επειδή σε βρίσκει εκκεντρικό ή επειδή θέλει να γίνεις σαν αυτόν, τότε δεν έχει καθόλου δίκιο.
Κανείς πάντως δεν γεννήθηκε καταθλιπτικός, ή καβγατζής ή ψυχαναγκαστικός. Όλοι αλλάξαμε στην πορεία. Άρα μπορούμε να ξαναλλάξουμε, αν χρειαστεί.
Πριν από δέκα χρόνια η ψυχική μου κατάσταση, κι ας μην φαινόταν στους παραέξω, ήταν αρκετά δυσάρεστη: Ήμουν ακραία αρρωστοφοβικός, και κατά φαντασίαν ασθενής, με μια τάση να ελέγχω τα πάντα, και με ένα μυαλό που υπερανέλυε κάθε κατάσταση. Για κάποιο καιρό προσπάθησα να παίξω το χαρτί του "έτσι είμαι εγώ, δεν μπορώ να αλλάξω, δεν αλλάζει ο άνθρωπος" και να αγνοήσω ότι ταλαιπωριόμουν και ταλαιπωρούσα και τους πολύ κοντινούς μου ανθρώπους.
Το ότι ο άνθρωπος αλλάζει, και ξαναλλάζει κατά το δοκούν, το διαπίστωσα εύκολα: Χάρη στην ψυχοθεραπεία βρήκα τι ήταν αυτό που μου προκαλούσε τα άγχη, έμαθα πώς μπορώ να φέρομαι διαφορετικά και έγινα άλλος άνθρωπος. Όχι τελείως φυσικά: κράτησα ό,τι θεωρούσα καλό, και άλλαξα τα άσχημα.
Τα θυμήθηκα όλα αυτά όταν βρήκα σωσμένα σε ένα word document του 2004 τα αποτελέσματα ενός Τεστ Προσωπικότητας που είχα κάνει προ δεκαετίας.
Δεν είναι και πολύ επιστημονικό φυσικά, αλλά η αλήθεια είναι ότι τα αποτελέσματα που μου είχε βγάλει όταν πρωτοαπάντησα τις περίπου 100 ερωτήσεις πριν από 10 χρόνια ταίριαζαν πολύ με το πώς αισθανόμουν:
Βλέπω αρκετά κόκκινα, αρκετά "high".
Το 2004 είχα όντως σχιζοειδή στοιχεία (απόσυρση από συναισθηματικές, κοινωνικές και άλλες επαφές).
Ήμουν φουλ αντικοινωνικός.
Ήμουν ευέξαπτος, ανασφαλής, τρομαγμένος, μερικώς ψυχαναγκαστικός.
Δεν έλεγα αυτά που ένιωθα, και το κυριότερο, πίστευα συνέχεια ότι είχα κάποια θανατηφόρα ασθένεια και φοβόμουν ότι θα πεθάνω.
Το τεστ δε μου είχε πει πράγματα που δεν γνώριζα.
Δέκα χρόνια μετά, βρίσκοντας στις σημειώσεις μου αυτά τα παλιά αποτελέσματα του τεστ μου, και ψάχνοντας (και βρίσκοντας) το λινκ του τεστ, αποφάσισα να το ξανακάνω.
Απάντησα στις ίδιες ακριβώς ερωτήσεις, χωρίς να τις θυμάμαι φυσικά. Απάντησα όπως ένιωθα τώρα.
Και ιδού τα αποτελέσματα:
Κανένα κόκκινο, κανένα high. Όλα low εκτός απ' την αντικοινωνικότητα που κατέβηκε ένα σκαλί και είναι πλέον μεσαίου μεγέθους.
Δεν μου προκάλεσαν έκπληξη τα αποτελέσματα, κι ούτε είναι, ξαναλέω, ιδιαίτερα επιστημονικά - γι' αυτό υπάρχουν οι ειδικοί και όχι το ίντερνετ.
Με έκαναν όμως να χαμογελάσω και να αποφασίσω να τα βάλω σε ένα ποστ. Το οποίο ποστ το αφιερώνω σε όλους αυτούς που υποστηρίζουν πως ό,τι και να γίνει "δεν αλλάζει ο άνθρωπος".
Αλλά κυρίως σε όσους έχουν πραγματικά ψυχικά προβλήματα και νομίζουν ότι δεν αξίζει καν να προσπαθήσουν να τα νικήσουν.