Ποιος είναι ο στόχος των καλοκαιρινών εκστρατειών; Τι επιδιώκετε;
Να έρθουν τα παιδιά στις βιβλιοθήκες και να μπορέσουν να απασχοληθούν δημιουργικά κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών τους. Να γνωρίσουν μέσα από διαφορετικούς και μη αναμενόμενους τρόπους τα βιβλία της βιβλιοθήκης και να αγαπήσουν την ανάγνωση. Θέλουμε τα παιδιά να αποκτήσουν θετικές αναμνήσεις από τη βιβλιοθήκη αλλά και μια προσωπική και ενεργητική σχέση με αυτή.
Βλέποντας τα χαρούμενα πρόσωπα των παιδιών που συμμετέχουν στις δράσεις τις καλοκαιρινής εκστρατείας στις βιβλιοθήκες του δικτύου, πιστεύω ότι ένα παιδί που θα συμμετέχει έστω και σε μία εκδήλωση της καλοκαιρινής εκστρατείας θα θυμάται ότι πέρασε ωραία στη βιβλιοθήκη, ότι μοιράστηκε όμορφες στιγμές με τους φίλους του, ότι η βιβλιοθήκη, μικρή ή μεγάλη, με πολλά ή λίγα βιβλία, είναι ένα μέρος που κρύβει εκπλήξεις και πως, ακόμη και αν δεν γίνει τακτικός επισκέπτης της, κάποια στιγμή θα επιστρέψει.
Ο τίτλος της φετινής εκστρατείας είναι «Ό,τι σκέφτεσαι, σκέψου το αντίθετο! - Οι αντίθετοι κόσμοι συναντιούνται στις βιβλιοθήκες». Φαντάζομαι πως η θεματική των δράσεων προκύπτει από τις αντιθέσεις που μας περιβάλλουν. Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο θέμα;
Για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι με την πρόταση «Ό,τι κι αν σκέφτεσαι, σκέψου το αντίθετο» προσκαλούμε τον καθένα να σκεφτεί διαφορετικά ό,τι σκέφτεται, και στην περίπτωση των βιβλιοθηκών καλούμε τον κόσμο να αναθεωρήσει τις σκέψεις του γι' αυτές. Αυτό που λέμε, δηλαδή, είναι πως αν σκέφτεται κάποιος ότι η βιβλιοθήκη είναι βαρετή τώρα, πρέπει να τη δει ως μία πηγή ερεθισμάτων. Ένα μέρος όπου μπορείς να συναντήσεις τους φίλους σου, να οργανώσεις ή να συμμετέχεις σε μια δράση, να μοιραστείς το χόμπι σου, να χορέψεις, να παίξεις, να αναζητήσεις εργασία. Όλες αυτές οι νέες σκέψεις διαμορφώνουν τη Βιβλιοθήκη του Μέλλοντος.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον γεμάτο αντιθέσεις. Οι αντιθέσεις αυτές γίνονται θέμα των δράσεων της φετινής καλοκαιρινής εκστρατείας και συναντιούνται στις βιβλιοθήκες. Έτσι, έχουμε δράσεις για τα γέλια και τα κλάματα, το καθαρό και το βρόμικο, το γυμνό και το ντυμένο, το ράβε και το ξήλωνε, την ομορφιά και την ασχήμια και για πολλά άλλα ζεύγη αντιθέτων. Διαβάζουμε σχετική βιβλιογραφία και προσεγγίζουμε τις αντιθέσεις μέσα από διαφορετικά είδη δράσεων. Για παράδειγμα, για το ζεύγος κρύο-ζεστό κάνουμε πειράματα Φυσικής, για το ζεύγος ράβε-ξήλωνε διαβάζουμε την ιστορία της Πηνελόπης και του Οδυσσέα και υφαίνουμε σε αυτοσχέδιο εργαλείο, για το ζεύγος παιδιά-ηλικιωμένοι, οι παππούδες και οι γιαγιάδες αφηγούνται ιστορίες στα παιδιά και παίζουν μαζί τους παιχνίδια της παιδικής τους ηλικίας.
Πόσες και τι είδους δράσεις περιλαμβάνει το φετινό πρόγραμμα;
Συνολικά έχουν προγραμματιστεί 3.480 δράσεις σε 140 βιβλιοθήκες όλης της Ελλάδας. Υπάρχει μια ποικιλία δράσεων. Μπορεί κανείς να βρει δράσεις ανάγνωσης, μουσικής, παιχνιδιού, πειραμάτων Φυσικής, εικαστικών, θεατρικού παιχνιδιού, φιλοσοφικών συζητήσεων, μέχρι και δράσεις που περιλαμβάνουν διανυκτέρευση στις βιβλιοθήκες.
Πώς αντιμετωπίζουν την καλοκαιρινή εκστρατεία οι κάτοικοι; Τα παιδιά δανείζονται βιβλία; Γιατί νομίζω πως η εικόνα ενός παιδιού που περνάει τις διακοπές του στην εκδήλωση μιας βιβλιοθήκης ή με κάποιο βιβλίο στο χέρι μάλλον δεν είναι η τυπική, καλοκαιρινή εικόνα που έχουμε συνηθίσει.
Η ανταπόκριση του κόσμου είναι πολύ θετική στην καλοκαιρινή εκστρατεία και αυτό φαίνεται από τη μεγάλη συμμετοχή των παιδιών αλλά και των εθελοντών που την υποστηρίζουν. Υπάρχουν βιβλιοθήκες που δεν έχουν προσωπικό και αυτές που τυχόν έχουν, μπορεί να απασχολούν έναν μόνο υπάλληλο. Όπως αντιλαμβάνεστε, δεν θα μπορούσαν να ανοίξουν προς το κοινό και να προσφέρουν την καλοκαιρινή εκστρατεία χωρίς την υποστήριξη και τη συμμετοχή των κατοίκων κάθε περιοχής.
Τα παιδιά δανείζονται βιβλία. Πέρσι καταγράψαμε ότι 28.000 παιδιά δανείστηκαν τουλάχιστον ένα βιβλίο. Μπορεί, σε πολλές πόλεις, μέχρι πριν από τρία χρονιά να μην ήταν σύνηθες τόσο πολλά παιδιά να επισκέπτονται το καλοκαίρι τη βιβλιοθήκη και να δανείζονται βιβλία, αλλά, σιγά-σιγά, μέσα από την οργάνωση της καλοκαιρινής εκστρατείας, αυτό ανατρέπεται, καθώς δίνουμε στα παιδιά πολλούς λόγους για να επισκεφθούν τη βιβλιοθήκη της πόλης τους.
Αυτή είναι η τρίτη συνεχόμενη καλοκαιρινή εκστρατεία του Future Library. Την πρώτη χρονιά συμμετείχαν 68 βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα, πέρσι 103 και φέτος 140, ενώ μόνο την περσινή χρονιά πέρασαν τις πόρτες των βιβλιοθηκών 67.200 παιδιά και 16.400 ενήλικες. Αυτοί οι αριθμοί αποτελούν και μια δικαίωση για τη δουλειά που κάνετε όλο τον χρόνο;
Σίγουρα οι αριθμοί είναι πολύ ικανοποιητικοί. Αλλά θα έλεγα ότι αυτό που δικαιώνει περισσότερο τη δουλειά μας είναι το γεγονός πως από τη μία ότι τα παιδιά αγαπούν τη βιβλιοθήκη τους και συμμετέχουν στην καλοκαιρινή εκστρατεία, αλλά, από την άλλη, το προσωπικό των βιβλιοθηκών νιώθει ολοένα και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για τη διοργάνωση της καλοκαιρινής εκστρατείας στη βιβλιοθήκη του και, μάλιστα, αντλεί ευχαρίστηση από αυτή. Η προσπάθεια του προσωπικού των βιβλιοθηκών σε συνδυασμό με την ανταπόκριση του κοινού μάς επιτρέπει να ελπίζουμε ότι η καλοκαιρινή εκστρατεία αποκτά σιγά-σιγά τη δυναμική για να γίνει μια υπηρεσία που θα προσφέρεται σταθερά κάθε καλοκαίρι. Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι βιβλιοθήκες είναι πολλές, ειδικά όσον αφορά την οικονομική βιωσιμότητα της καλοκαιρινής εκστρατείας, αλλά είναι σημαντικό να διατηρήσουμε την αισιοδοξία μας και να πιστέψουμε στους ανθρώπους.
Ποιες είναι οι προσδοκίες για φέτος; Να διατηρηθεί, ας πούμε, ο αριθμός συμμετεχόντων, επισκεπτών και εθελοντών στα ίδια επίπεδα με πέρσι;
Οι προσδοκίες μας για φέτος είναι οι βιβλιοθήκες που συμμετέχουν στην καλοκαιρινή εκστρατεία να γίνουν θέμα συζήτησης και αναφοράς σε κάθε τοπική κοινωνία. Να μιλούν για τις βιβλιοθήκες όχι μόνο τα παιδιά και οι γονείς τους αλλά και οι ομάδες που δεν εμπλέκονται άμεσα. Γιατί με αυτό τον τρόπο καλλιεργείται η κουλτούρα της βιβλιοθήκης και ενισχύεται η αναγνωρισιμότητα των βιβλιοθηκών. Όσον αναφορά τα αριθμητικά δεδομένα, οι προσδοκίες μας είναι να διατηρηθούν στα περσινά επίπεδα.
Το παράδειγμα της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας συζητήθηκε, επιβραβεύθηκε και συνεχίζει μέχρι σήμερα να εμπνέει. Αρκεί, όμως, μόνο μία δραστήρια βιβλιοθήκη για να αλλάξει η κουλτούρα και η νοοτροπία μιας τοπικής κοινωνίας;
Σε τοπικό επίπεδο, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι μια βιβλιοθήκη έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει την «κουλτούρα» μιας κοινωνίας και να μετατραπεί, μέσα από τις υπηρεσίες που παρέχει και την εξυπηρέτηση των χρηστών της, σε τόπο συνάντησης και σημείο αναφοράς της πόλης. Οι μισοί κάτοικοι της Βέροιας είναι μέλη της βιβλιοθήκης. Όλοι, όμως, γνωρίζουν να σας πουν πού βρίσκεται, καθώς επίσης και τι μπορεί να κάνει κανείς σε αυτή. Αυτό, βέβαια, είναι αποτέλεσμα σκληρής και συστηματικής δουλειάς πολλών ετών.
Σε εθνικό επίπεδο, δεν αρκεί το παράδειγμα μιας βιβλιοθήκης για τη γενική αλλαγή της εικόνας που έχουμε στο μυαλό μας. Ο στόχος του Future Library είναι να πολλαπλασιαστεί το παράδειγμα της Βέροιας με την αναδιαμόρφωση των τοπικών βιβλιοθηκών, ώστε να αλλάξει σταδιακά η κουλτούρα, αρχικά εσωτερικά, σε κάθε τοπική βιβλιοθήκη, και κατά συνέπεια σε κάθε τοπική κοινωνία. Χρειάζεται συστηματική δουλειά και επιμονή ώστε να καθιερωθεί στην αντίληψη του κόσμου η βιβλιοθήκη ως κέντρο μάθησης, δημιουργικότητας και πειραματισμού.
Το αναλυτικό πρόγραμμα των βιβλιοθηκών μπορεί κανείς να το βρει στο summer.futurelibrary.gr.