Πριν καιρό, δυο κορίτσια, η αρχιτέκτονας Μάγδα Σγουρίδη και η φωτογράφος Μαρίλη Ζάρκου ξεκίνησαν να καταγράφουν τις στοές της πόλης με σκοπό να δημιουργήσουν μια έκδοση προκειμένου να εξιστορήσουν ένα από τα πιο ζωτικά κομμάτια της εμπορικής ζωής που συνεχίζεται, μεταλλάσσεται ή εξαφανίζεται οριστικά.
Στη δουλειά τους υπάρχει η φωτογραφική και η αρχιτεκτονική αποτύπωση, καθώς και τα ιστορικά στοιχεία που συνοδεύουν τις δραστηριότητες που υπάρχουν στους συγκεκριμένους χώρους. Πρόκειται για μια εξαιρετική σύνθεση των διαφορετικών οπτικών: της αισθητικής καταγραφής μέσω της φωτογραφίας, της αρχιτεκτονικής αποτύπωσης, η οποία έγινε μέσα από αυτοψίες, των ιστορικών στοιχείων και των συνεντεύξεων με τους ανθρώπους που πέρασαν σχεδόν μια ολόκληρη ζωή εκεί.
Άλλο ένα στοιχείο που συναντάμε στις στοές είναι το φως που εισχωρεί μέσα τους και φτάνει παντού, ακόμα και στα υπόγεια.
Οι στοές έχουν τις δικές τους ιστορίες να αφηγηθούν. Υπάρχουν άλλες που έχουν ερημώσει και άλλες που είναι εξαιρετικά ζωντανές. Η κατάσταση τους διαμορφώνεται μέσα στο χρόνο με την αλλαγή των αναγκών και των χρήσεων.
Η εμπορική χρήση της στοάς ξεκινά από την αρχαιότητα. Η Ευρώπη έχει τις γκαλερίες της, στοές στεγασμένες για εμπορική χρήση οι οποίες προαναγγέλλουν την δημιουργία των Mall. Εδώ έχουμε ψήγματα της αθηναϊκής αυλής και του αρχαιοελληνικού αιθρίου. Πρακτικά αυξάνονται τα τετραγωνικά που προορίζονται για εμπορική εκμετάλλευση και δημιουργείται ένα κατώφλι, ένα «ανάμεσα» που γίνεται ζωτικός χώρος. Οπότε έτσι αναπτύσσεται μια δεύτερη πόλη μέσα στην πόλη και το δίκτυο των κινήσεων μέσα στην πόλη, το ήδη χαραγμένο από τους οδικούς άξονες, διατρέχεται από ένα δεύτερο δίκτυο που διαπερνά κτίρια και οικοδομικά τετράγωνα, εισχωρεί σε κενά κτιρίων, σταματά και συνεχίζεται στο επόμενο οικοδομικό τετράγωνο διασχίζοντας τον οδικό άξονα.
Στις στοές υπάρχει μια μικρογραφία της κοινωνίας με τα προτερήματα και τις παθογένειές της. Κυρίαρχο πρόσωπο, ο φύλακας ή θυρωρός της στοάς, επονομαζόμενος και πρόεδρος. Τα μαγαζιά στις στοές ξεκινούν από 2 τετραγωνικά, έχουν κοινές τουαλέτες. Η εγκατάσταση ενός εμπόρου στη στοά θεωρείτο «από χέρι» επιτυχημένη, καθώς έμπαινε στην καρδιά μιας εμπορικής κοινότητας και για την ενοικίαση το «μπαξίσι» στο θυρωρό ήταν επιβεβλημένο, εντελώς αντίθετο από την τάση του εμπορικού που θέλει το μαγαζί να εγκαθίσταται σε κεντρικό δρόμο, με βιτρίνα.
Οι στοές είναι κυρίως θεματικές. Υπάρχουν αυτές με αντρικά ρούχα, με είδη σπιτιού, με κλειδιά και σφραγίδες, για δακτυλογραφήσεις. Οι στοές δε σταματούν στο επίπεδο του δρόμου. Βυθίζονται με σκάλες η ράμπες στα υπόγεια ή απογειώνονται με τον ίδιο τρόπο προς τους επάνω ορόφους.
Δείτε ένα δείγμα με οκτώ από αυτές.
―Αργυρώ Μποζώνη
Στοά Ειρηνοδικείου.
Ενώνει δυο κτίρια και συνδέει την πλατεία Ομονοίας με την οδό Λυκούργου. Από το 2010 και την μεταφορά του Ειρηνοδικείου, η ζωή της άρχισε να φθίνει. Έγινε κέντρο διακίνησης ναρκωτικών. Σήμερα έχει μείνει μόνο ένα μαγαζί ανοιχτό, η καφετέρια Τζανέϊρο.
Το τετράγωνο με τις τρεις στοές: Δραγατσανίου, Αριστείδου, Σταδίου, Πεσμαζόγλου.
Η μια από αυτές λέγεται στοά Ανατολής και κυρίως είχε τυπογραφεία και αρκετά φωτοτυπεία. Η δεύτερη είναι μικρή, λεγόταν στοά της «Ναυτεμπορικής» και έχει είσοδο από τη Δραγατσανίου. Στεγάζει κυρίως γραφεία μεταφορών. Η τρίτη, επονομαζόμενη και τρίστρατο, έχει είσοδο από την Δραγατσανίου και εξόδους στη Σταδίου, στο Υπουργείο Εργασίας και στην Αριστείδου. Στα υπόγειά της υπάρχουν τα αρχαία τείχη της Αθήνας.
Η στοά του κτιρίου της Πραξιτέλους.
Στο ισόγειό της είχε κυρίως καταστήματα με ρούχα ενώ στους ορόφους υπήρχαν ραφτάδικα. Είναι μια στοά που σηκώνεται καθ ύψος και δημιουργείται έτσι, μέσα στο κτίριο, ένας εσωτερικός διάδρομος.
Η στοά Εμπόρων
Από την οδό Βουλής έως τη Λέκκα. Είναι σε δυο επίπεδα και τα δυο κομμάτια ενώνονται από μια διπλή μαρμάρινη σκάλα. Υπήρχαν μαγαζιά γενικού εμπορίου. Στα υπόγεια του κομματιού της Λέκκα, υπήρχαν τα καταφύγια του Συντάγματος, που λειτούργησαν στην κατοχή.
Στοά Φέξη, Πατησίων.
Την εποχή του Μινιόν έζησε μεγάλες δόξες. Στο ισόγειο υπήρχαν μαγαζιά γενικού εμπορίου, ενώ τα υπόγεια ήταν ίσως το μεγαλύτερο στην Αθήνα κέντρο δακτυλογραφήσεων. Το χρησιμοποιούσαν οι δικηγόροι της εποχής αλλά και οι καθηγητές του Πολυτεχνείου για να δακτυλογραφούν συγγράμματα.
Στοά Λυκούργου
Ενώνει την Πειραιώς με τη Λυκούργου. Η στοά ήταν σχεδιασμένη από τον Βουρέκα. Στο ισόγειο υπήρχαν καταστήματα με ανδρικά ρούχα και στα υπόγεια υπήρχαν τυπογραφεία. Είναι μια από τις πιο φαρδιές στοές της Αθήνας.
Στοά Καΐρη
Φτιάχτηκε στο Μεσοπόλεμο. Ο πρώτος όροφος μέσω του κλιμακοστασίου είναι συνέχεια της στοάς του ισογείου. Η μία είσοδος είναι στην Καΐρη και η άλλη στην Πολυκλείτου. Εδώ βρισκόταν το μεγαλύτερο κέντρο ηλεκτρολογικού εξοπλισμού. Σήμερα τα μαγαζιά είναι γενικού εμπορίου.
Στοά Πανεπιστημίου 64.
Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερο εκτός από αυτό το ποπ πάτωμα από μωσαϊκό. Αυτό είναι αρκετό για να δείξει τη φαντασία του κατασκευαστή. Η πιο ψυχεδελική στοά της πόλης.
Αργυρώ Μποζώνη
*****