ADVERTORIAL
Η COSMOTE στηρίζει για τρίτη συνεχή χρονιά εκθέσεις της Στέγης που αξιοποιούν διαφορετικά μέσα και μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης οι οποίες βασίζονται στην τεχνολογία ή επηρεάζονται από αυτήν.
Η σχέση μου με την επιστημονική φαντασία υπήρξε ανέκαθεν μια σχέση μίσους-λατρείας. Καθώς στη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, την τέχνη γενικότερα, αγαπώ τον ρεαλισμό, συνήθως αντιμετωπίζω με σκεπτικισμό το είδος που συχνά παραπαίει σε «εύκολα» τεχνάσματα εκτός του ρεαλιστικού φάσματος, ειδικά όταν μιλάμε για το «κακό Χόλιγουντ».
Από την άλλη, δεν μπορώ να μην γοητευτώ από δείγματα που συμπυκνώνουν τη μεγαλοπρέπεια του διαστήματος ή το χαοτικό μέλλον της Γης στην οθόνη ή τις σελίδες ενός μυθιστορήματος. Από τη λογοτεχνία του Ιούλιου Βερν και του Φίλιπ Ντικ μέχρι τις ταινίες του Αντρέι Ταρκόφσκι, του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και του Κρίστοφερ Νόλαν, το είδος περιλαμβάνει πολύ «ψωμί» και δυστυχώς δεν αποτελεί συχνά το αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης, από φιλοσοφική, καλλιτεχνική και αισθητική σκοπιά.
Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει η έκθεση «Science Fiction: Ταξίδι στο Άγνωστο» που συνεχίζεται με μεγάλη επιτυχία στον υπόγειο εκθεσιακό χώρο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Η αλήθεια είναι ότι μόλις διάβασα πως η συγκεκριμένη έκθεση έρχεται από το Barbican του Λονδίνου ενθουσιάστηκα, τόσο γιατί ό,τι έχω δει στο παρελθόν στον συγκεκριμένο πολιτιστικό φορέα ήταν εξαιρετικά προσεγμένο, όσο γιατί θυμάμαι ότι το προ διετίας «Digital Revolution», η πρώτη συνεργασία της Στέγης με το Barbican, ήταν από τα καλύτερα πράγματα που είχαν παρουσιαστεί στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια.
Και οι προσδοκίες μου δεν διαψεύστηκαν. Κατ’ αρχάς αυτός ο χώρος της Στέγης έχει μια ιδιαιτερότητα που με συναρπάζει, κάθε φορά που βρίσκομαι εκεί: η φωτεινότητα του κτιρίου της Συγγρού, του εντυπωσιακού φουαγιέ της εισόδου, εξαφανίζεται καθώς κατεβαίνεις στο υπόγειο και χάνεσαι σε μια αίθουσα-«κουτί», χωρίς φυσικό φως, σαν να βρίσκεσαι αυτόματα σε έναν άλλο κόσμο. Πόσο μάλλον όταν αυτός ο κόσμος φιλοξενεί ένα αφιέρωμα στην επιστημονική φαντασία.
Η διάρθρωση της έκθεσης σε 4 θεματικές ενότητες, με περισσότερα από 800 έργα, είναι ζουμερή και εύκολη στην παρακολούθηση. Η περιήγηση ξεκινά με τα «Παράξενα Ταξίδια», με οδηγούς τους ευφυείς πρωτοπόρους που έθεσαν τα θεμέλια του είδους, εστιάζοντας κατά βάση στον πλανήτη Γη και τις παραδοξότητές του. Ποιο παιδί δεν ονειρεύτηκε να βρεθεί στις χώρες που ταξίδεψε ο Γκιούλιβερ ή να χαθεί 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα; Πρωτότυπα χειρόγραφα, οπτικοακουστικό υλικό, παλιές και σπάνιες εκδόσεις, καθώς και πίνακες με έβαλαν για τα καλά στο κλίμα και με άφησαν να χαζεύω για αρκετή ώρα τις λεπτομέρειες γύρω από τα εκθέματα, αλλά και να ψάχνω με μανία περισσότερες πληροφορίες στο Google.
Η Γη όμως είναι πάντα περιοριστική για την επιστημονική φαντασία, γι’ αυτό και το είδος στράφηκε γρήγορα στις «Οδύσσειες του Διαστήματος», επιχειρώντας να προσεγγίσει τη μαγεία της απεραντοσύνης του. «Στο διάστημα κανείς δεν μπορεί να ακούσει τις κραυγές σου» έλεγε η διάσημη ατάκα από το πρώτο «Alien» του Ρίντλεϊ Σκοτ, της ταινίας που το 1979 εισήγαγε τα πιο γνωστά ίσως τέρατα στην ιστορία του κινηματογράφου και καθιέρωσε την αισθητική του H.R. Giger στον σχεδιασμό τους – την οποία αντέγραψαν έκτοτε άπειροι εκπρόσωποι του είδους. Αν αγαπάς την ταινία, όπως εγώ, θα πάθεις ένα μικρό αμόκ με τα πολλαπλά εκθέματα. Δεν θα σταθώ ιδιαίτερα στις εποποιίες των «Star Wars» και «Star Trek», καθότι δεν υπήρξα ποτέ ιδιαίτερος φαν, αλλά είναι τόσοι πολλοί οι θαυμαστές τους στην Ελλάδα, που σίγουρα θα αποζημιωθούν με όσα θα δουν από τα αγαπημένα τους franchises. Αλλά και οι πιο σύγχρονες και αξιομνημόνευτες περιπτώσεις του είδους, όπως το ιδιοσυγκρασιακό «District 9» του Νιλ Μπλόμκαμπ ή το μεγαλειώδες «Interstellar» του Κρίστοφερ Νόλαν λένε δυναμικά «παρών». Θα δεις, μεταξύ άλλων, το ομοίωμα του χαρακτηριστικού ρομπότ από την ταινία του Νόλαν, εκείνου που κατεβαίνει από το διαστημόπλοιο για να χαρτογραφήσει τον τρομακτικό εξωπλανήτη με τα τεράστια κύματα, ή τη στολή του Ματ Ντέιμον από το πρόσφατο «The Martian» που τον έφερε μέχρι τις υποψηφιότητες των Όσκαρ – υπάρχει και ένα τέλειο interactive παιχνίδι βασισμένο σε αυτή την ταινία που αξίζει να ανακαλύψεις χωρίς να γνωρίζεις από πριν περί τίνος πρόκειται.
Τελικά όμως, ο μεγαλύτερος τρόμος στην επιστημονική φαντασία δεν έρχεται από τα τέρατα άλλων γαλαξιών, αλλά από το ζοφερό μέλλον (σχεδόν παρόν, σε πολλές περιπτώσεις) που οραματίστηκαν για την κοινωνία μας οι λογοτεχνικές ιδιοφυΐες. Από τον Τζορτζ Όργουελ που εισήγαγε την έννοια της δυστοπίας και το σύμπαν του «Μεγάλου Αδερφού» στο «1984» μέχρι τη Σούζαν Κόλινς που περιέγραψε με πεσιμισμό μια ανθρωποφαγική ελίτ στα «Hunger Games» της, οι «Θαυμαστοί καινούριοι κόσμοι» της τρίτης ενότητας της έκθεσης έχουν κάτι για όλους, παίζοντας έξυπνα με τον συνδυασμό επιστημονικής φαντασίας και ποπ κουλτούρας. Ποιος θα το φανταζόταν ότι το αριστουργηματικό «The Handmaid’s Tale» της Μάργκαρετ Άτγουντ, γραμμένο το 1985, θα ευτυχούσε σε μια εξίσου αριστουργηματική τηλεοπτική μεταφορά 32 χρόνια αργότερα, σε μια χρονική συγκυρία οδυνηρά επίκαιρη σε σχέση με όσα γέννησε η φαντασία της βραβευμένης Καναδής συγγραφέως;
Εκτός από τον αγαπημένο TARS του «Interstellar», η έκθεση φιλοξενεί πολλά ακόμα εμβληματικά ρομπότ, ανδροειδή και άλλα ανθρώπινα κατασκευάσματα που επιχείρησαν να καταλύσουν τα «Απώτατα σύνορα», όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται η τέταρτη ενότητα. Αν έχεις δει το πρόσφατο «Ex Machina» του Άλεξ Γκάρλαντ ή ανήκεις στους θαυμαστές της νοσηρής φαντασίας του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ ή του αξέχαστου «Blade Runner», εδώ θα ενθουσιαστείς – και αναφέρω μόνο ελάχιστα παραδείγματα, για να μη σου στερήσω το στοιχείο της έκπληξης.
Η έκθεση συνεχίζεται έως τις 14 Ιανουαρίου 2018 και εικάζω ότι θα γίνεται ένας μικρός χαμός το επόμενο διάστημα των γιορτών, καθώς είναι ιδανική και για επίσκεψη όλης της οικογένειας. Η COSMOTE στηρίζει, ως χορηγός, αυτό το «ταξίδι στο άγνωστο», στο πλαίσιο της διαρκούς αλληλεπίδρασής της με τον πολιτισμό στη χώρα μας. Είναι μάλιστα η τρίτη συνεχής χρονιά που επιλέγει να συμμετέχει ως χορηγός σε εκθέσεις της Στέγης που αξιοποιούν διαφορετικά μέσα και μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης οι οποίες βασίζονται στην τεχνολογία ή επηρεάζονται από αυτήν.