Μετά από οκτώ μήνες και 14 προτάσεις, το 1o Βραβείο στον Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό για την Ανάπλαση του Κέντρου της Αθήνας ανακοινώθηκε και το κέρδισε η Tense Architecture Network, το γνωστό αρχιτεκτονικό γραφείο με επικεφαλής τον Τηλέμαχο Ανδριανόπουλο.
Ο πολύπλοκος και φιλόδοξος διαγωνισμός εστίασε στο ιστορικό τρίγωνο των Κλεάνθη και Schaubert. Εκτός από το Master Plan η προκήρυξη ζητούσε την επιλογή 3 σημείων παρέμβασης στην Αθήνα. Η πρόταση που κέρδισε μεταμορφώνει τις περιοχές Συντάγματος, Βαρβακείου και Κεραμεικού, με ταυτόχρονη αναγέννηση των αξόνων Αθηνάς και Ερμού.
Τα τρία βασικά στοιχεία του έργου είναι τρεις νέες πλατείες: Νέα πλατεία Πολιτισμού στο Σύνταγμα μέσω ευέλικτα ανυψούμενων πλακών, νέα πλατεία Αγοράς στη Βαρβάκειο μέσω της δομής ενός προεντεταμένου στεγάστρου, νέα πλατεία Αναψυχής στον Κεραμεικό και σύνδεση με Γκάζι μέσω υπερύψωσης της οδού Πειραιώς, ως απόλυτη συνέργεια πολεοδομικής, κυκλοφοριακής, αρχιτεκτονικής και δομοστατικής μελέτης.
To σκεπτικό της πρότασης και οι άξονες της ανάπλασης
Η αναγέννηση του κέντρου της Αθήνας τίθεται αναγκαία ως αναγέννηση του Ιστορικού της Τριγώνου: Πειραιώς-Σταδίου-Ερμού. Ο μητροπολιτικός, υπερτοπικός χαρακτήρας του νεοκλασικού τριγώνου των Κλεάνθη-Schaubert είναι αυτονότητος και τόσο ισχυρός που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί: ούτε από την οικονομική κρίση, ούτε από την γήρανση του κτιριακού του περιεχομένου. Έχει όμως αδιαμφισβήτητα απολέσει την λάμψη του. Η εγγενής δύναμη του τριγώνου δεν βρίσκεται στην περιφέρεια, αλλά στο εσωτερικό του.
Βρίσκεται κυρίως στη σχέση του με την Ακρόπολη των Αθηνών μέσω της κάθετης συσχέτισής της με την οδό Αθηνάς, την άλλοτε πανίσχυρη διχοτόμο του -τη γραμμική καρδιά της πόλης. Είναι η πυρετώδης αυτή, οικονομική, εμπορική και πολιτιστική φλέβα που διοχετευόμενη στην εφαπτομενική στον βράχο οδό Ερμού οφείλει να αποτελεί μαζί της ένα ισχυρό Τ, όχι απλώς κινήσεων -αλλά ανανεωμένης, έντονης, πολύπλοκης μητροπολιτικής ζωής.
Κατά την αναγέννηση του Ιστορικού Τριγώνου η ανάκτηση του δημόσιου χώρου πλέον επιβάλλεται -και δεν μπορεί παρά να διασυνδεθεί ως στρατηγική με τα εγγενή εσωτερικά του χαρακτηριστικά, με την ανάκτηση της λάμψης του ενδότερου, γραμμικού αυτού Τ: ανάμεσα στην Ομόνοια και την Ακρόπολη, ανάμεσα στο Σύνταγμα και τον Κεραμεικό. Η πρόταση ανάπλασης του Κέντρου της Αθήνας συνίσταται στη λειτουργική, γεωμετρική, και πολιτισμική ισχυροποίηση της εσωτερικής δομής του Ιστορικού Τριγώνου, μέσω της δημιουργίας τριών νέων πόλων έντασης: δύο στα άκρα της υποτείνουσας Ερμού -στο Σύνταγμα και τον Κεραμεικό- και ενός στο μέσον της διχοτόμου Αθηνάς -στη Βαρβάκειο Αγορά.
Τρεις ανασχεδιασμένοι πόλοι ισχυροποιούν τον χαρακτήρα των δημόσιων χώρων που τους γεννούν: Πλατεία Πολιτισμού στο Σύνταγμα, Πλατεία Αγοράς στην Βαρβάκειο, Πλατεία Αναψυχής στον Κεραμεικό. Ορθογώνιο, Τετράγωνο, Κύκλος: 3 απλές νέες γεωμετρίες, συνοδευόμενες από καίριες κυκλοφοριακές, λειτουργικές και γεωμετρικές ρυθμίσεις επιχειρούν μαζί με μία αναδιάρθρωση του πλέγματος των κινήσεων πεζών, την ανάκτηση του δημόσιου χώρου, την επανενεργοποίηση των αξόνων Αθηνάς-Ερμού, την ενίσχυση της εσωτερικής ζωής του αθηναϊκού Τριγώνου.
Ο αρχιτέκτονας, επικεφαλής του γραφείου ΤΑΝ και επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ, Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, μιλά στο Lifo.gr για την πρόταση που μόλις κέρδισε τον διαγωνισμό και εξηγεί πώς η αγάπη για την Αθήνα, από την ομάδα που εργάστηκε στο πρότζεκτ, εκφράζεται μέσα από τον δημόσιο χώρο της πόλης.
«Ως γραφείο αφοσιωμένο στην αρχιτεκτονική και τις περιπέτειές της ξεκινήσαμε το 2004, μέσα σε μία περίοδο γενικής ευφορίας. Έκτοτε έχουν ακολουθήσει πολλά. Το έργο μας ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο πεδία, τις ιδιωτικές αναθέσεις και τη συμμετοχή σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς -ελληνικούς και διεθνείς. Όσον αφορά τις ιδιωτικές αναθέσεις και κυρίως τις κατοικίες, τα περισσότερα από τα έργα μας έχουν ευτυχήσει να υλοποιηθούν: οι Κατοικίες σε Μέγαρα, Συκάμινο, Ηράκλειο και Κηφισιά είναι κάποιες από αυτές –και οι εκτενείς διακρίσεις και δημοσιεύσεις τους -ακόμη και χωρίς τον έλεγχό μας- δείχνουν ότι αυτά τα σπίτια έχουν ξεπεράσει την ιδιωτική σφαίρα: έχουν περάσει στη δημόσια. Με άλλα λόγια έχουν αγαπηθεί. Η λαχτάρα για αρχιτεκτονική, για χώρο σχεδιασμένο, ουσιαστικό, εύμορφο, είναι κοινή. Είναι κάτι πέραν από τις όποιες τάσεις design. Η λαχτάρα για την ομορφιά είναι κοινή –δεν πρόκειται διόλου για αισθητική -είναι κάτι πρωτογενώς βαθύτερο».
«Οι διαγωνισμοί εξ'ορισμού αφορούν συνήθως χώρο δημόσιο, κοινό για όλους -έχουμε συμμετάσχει σε περίπου τριάντα. Πέραν από τις όποιες διακρίσεις τους, τέσσερις από τις προτάσεις μας απέσπασαν το πρώτο βραβείο. Σε αντίθεση με τα έργα μας στην ιδιωτική σφαίρα, καμία από τις μελέτες μας για το δημόσιο χώρο δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Η πρώτη, για ένα δημαρχείο στην Κρήτη ατύχησε λόγω του Καλλικράτη –ο δήμος πλέον δεν υφίσταται. Για τη δεύτερη, το Αστικό Πάρκο στο Καστράκι σε επαφή με την Ηετιώνεια πύλη στον Πειραιά, ο δήμος Δραπετσώνας προχωρά με μία ατυχή θεωρώ προχειρότητα, τροποποιώντας σφόδρα τα σχέδιά μας –και συμβιβάζοντας αναγκαία το όποιο αποτέλεσμα. Για τη μελέτη μας της ανάδειξης των Δυτικών Νεωρίων Ηρακλείου ο δήμος Ηρακλείου αντίθετα, προχωρά σε συνεργασία μαζί μας, δρομολογώντας την έγκρισή της από το Υπουργείο Πολιτισμού. Είναι ένα έργο που μπορεί να μεταμορφώσει απολύτως τη σχέση της πόλης με τη θάλασσα».
Ως προς το έργο στην Αθήνα: «Ένας συνάδελφος –ο οποίος είχε μάλιστα λάβει μέρος στο διαγωνισμό- μας συνεχάρη "...για την ολιστική πρόταση, την απλότητα και τη χρηστικότητά της, τη λογική και την αγάπη που κρύβει για το δημόσιο χώρο του τριγώνου'. Η τελευταία λέξη μοιάζει ίσως υπερβολική, αλλά δεν είναι: αγαπάμε την πόλη μας βαθιά και νοιαζόμαστε για το δημόσιο χώρο της. Η επίπονη και παθιασμένα μελετημένη πρόταση -την οποία έφερε εις πέρας πλήθος ειδικών συνεργατών- εκφράζει αυτή την αγάπη. Και αυτό δεν έχει σχέση με καμία αισθητική –είναι λαχτάρα για χώρο ανοικτό, πολυλειτουργικό, αξιοπρεπή, συμβολικά φορτισμένο, έγκυρα δημόσιο», αναφέρει ο κ. Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος.
Η Ανάπλαση του κέντρου της Αθήνας
Ομάδα Μελέτης_Αρχιτέκτονες: Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Ανατολή Γεωργιάδου, Δάφνη Δράγιου, Γεωργία Κατσή, Κωνσταντίνος Κοσμάς, Νέστορας Σκαντζούρης.
Σύμβουλοι: Δημήτρης Φιλιππίδης_Πολεοδόμος / Γεώργιος Λαγκαδινός_Κυκλοφοριολόγος / Γρηγόρης Καραϊσκος_Γεωπόνος / Αθανάσιος Κοντιζάς_Πολιτικός Μηχανικός.
--
t e n s e architecture network
16, Arachneou St, 11522
+302106438025
www.tensearchitecture.net