Από την Βασιλικη Κώστογλου
Θα μπορούσε να λέγεται «ο γύρος του κόσμου σε 5 μέρες», παραφράζοντας τον Βερν.
Λέγεται Salone del Mobile, και κράτησε από τις 8 ως τις 13 Απριλίου.
Κινέζικες ιστορίες, ανατολίτικες μυρωδιές, σκανδιναβική καθαριότητα, ευρωπαϊκή υπερβολή, άρωμα παρελθόντος, παράθυρα μέλλοντος, όλα συμπυκνωμένα και ειπωμένα σε αντικείμενα, χρώματα, υφές, ήχους και όπως είναι φυσικό, σε χρηματικά αντίτιμα.
Κάθε χρόνο στο Μιλάνο, το κατά τον ανθρώπινο νου «κέντρο design», διεξάγεται ένα ντελικάτο παζάρι επίπλων, «έκθεση μόδας», τo salone del mobile. Τυπικά διαρκεί 5 ημέρες, άτυπα δύο εβδομάδες, καθώς μέρες πριν και μετά η πόλη δεν κοιμάται και παντού συναντάς τρύπες με parties, εκθέσεις, promos, διαφημιστές στους δρόμους, διαδραστικές εγκαταστάσεις ακόμη και σε εκκλησίες, και φυσικά εκπτώσεις.
Αν είσαι αρχιτέκτονας, designer ή οτιδήποτε άλλο ατυχές έχει να κάνει με εικόνα, και αποφασίσεις να παρακολουθήσεις τα δρώμενα, χρειάζεσαι σίγουρα έναν μήνα για να χωνέψεις τον όγκο της πληροφορίας που λαμβάνεις, απλά περπατώντας σε μια από τις sos περιοχές: Ventura Lambrate, via Durini, via Tortona, Universita Statale, Brera , rho fiera.
Αυτή τη χρονιά τα πράγματα ήτανε πιο ξεκάθαρα. Σαφώς ορισμένες lines και districts, λιγότερες φλυαρίες, χωρίς όμως να λείπει η έκπληξη σε κάθε τρύπα ιστού. Εκτός από τη rho fiera που απευθυνόταν περισσότερο σε κατασκευαστές και αγοραστές, έχοντας μια σαφή γραμμή έκθεσης, σε όλη την υπόλοιπη πόλη μπορούσες ευκολότερα από πέρυσι να διαλέξεις σχεδόν με δεκαδική ακρίβεια τι είδους design σε ενδιαφέρει και να επισκεφτείς την “Disneyland” σου.
Στη Ventura Lambrate, πανεπιστημιακές σχολές, η έρευνα και το design παρέα, μίνιμαλ γραμμές ακόμη και στο επιμέλεια της κατάστασης και πολύ καλό επίπεδο για όλα τα πρότζεκτ. Προσέλκυσε τους λιγοτερο κλασσικούς, αυτούς που ενδιαφέρονται για καινοτόμο design. Σε γενικές γραμμές δεν αναζητούσε κανείς την ομορφιά, αλλά τον επαναπροσδιορισμό των αναγκών και άρα το σχεδιασμό υπό αυτήν την οπτική. Νέα υλικά, μεταφορά των κλασσικών σε νέο λεξιλόγιο, φόρμες που κάποτε δεν μπορούσαν να θεωρηθούν industrialised και τώρα μπορούν, do it yourself projects και άλλα στην ίδια διάθεση, ήταν η ταυτότητα της Ventura φέτος.
Με νεαρούς κυρίως σχεδιαστές να συμμετέχουν, και ανάμεσά τους και την ελληνίδα Κωνστάντια Μάνθου (www.kostantiamanthou.com), που πέρυσι συμμετείχε με το Kiro-Kolectif, και φέτος με τις σχισμές φωτός ALLOT, να μας υπενθυμίζει πως όσο πιο πολύ παρατηρείς, τόσο πιο καλά σχεδιάζεις και πως οι ανάγκες δεν είναι μόνο για να καλύπτονται, αλλά και για να δημιουργούνται. Με την σχεδόν απουσία της τρίτης διάστασης στις λάμπες της, κατάφερε να δώσει σχήμα στο χώρο και να προσδιορίσει ποικίλους τρόπους έδρασης, τη στιγμή που ο κόσμος μισεί την επανάληψη και αναζητάει οτιδήποτε του δίνει εναλλαγές στο χώρο.
Ενδιαφέρουσες ήτανε και οι προσεγγίσεις της βελγικής πλατφόρμας «de invasive», στην έκθεση του οποίου οι σχεδιαστές έπαιζαν με παλιές φόρμες και νέα υλικά, αντοχές, στατική αίσθηση και φως. Ο οίκος Dante αντιπροσώπευε ξεκάθαρα την καθαριότητα και το χιούμορ που αυτή περιέχει μέσα από το άπιαστο που την χαρακτηρίζει. Με ωραία graphics και αντανακλάσεις να περιβάλουν τη συλλογή του, μας έκανε να νιώσουμε για λίγο βασιλιάδες. Θετικές εντυπώσεις ακούστηκαν και για τις σχολές της Δανίας και του Αϊντχόβεν, καθώς ασχολήθηκαν μεταξύ των άλλων και με σχεδιασμό πιάτων από οργανική ύλη, όπως πεπιεσμένους ξηρούς καρπούς, χώμα και παγωμένη σοκολάτα.
Γύρω από τη san Babila, κυρίως σε corso Mateotti και via Montenapoleone η εβδομάδα ήταν αφιερωμένη στο έπιπλο, αλλά το ρούχο πάει πακέτο για να συμπληρωθεί όλη η εικόνα. Η πιο ολοκληρωμένη εικόνα με συνέχεια και συνέπεια στο χαρακτήρα των εκθέσεων για το έπιπλο, ήταν στη via Durini, με ονόματα καθιερωμένων οίκων «σταρ» του design, όπως “Poltrona Frau”, “Fendi casa”, “Kenzo maison”, “cassina”, “Barovier & Toso”. Με κλασσικές υφές, παραδοσιακές δομές ακόμη και στον τρόπο έκθεσης τους και γυαλιστερά flyers, κούρασε λίγο η πολυχρωμία και η υπερσύνθεση. Μίλησαν με υπερβολή στο μάτι χωρίς όμως να μπορεί να πει κανείς πως δεν είχαν μια – έστω και παρωχημένη- ταυτότητα, προσπαθώντας κυρίως να υπενθυμίσουν ιδέες και όχι να εμπνεύσουν για καινούργιες.
Η via Tortona, μύθος του salone και των φωτογράφων που θέλουν να φωτογραφίσουν στριμωγμένο κόσμο να παλεύει να δει εκθέσεις, απογοήτευσε. Σχέδια χωρίς συμπέρασμα, πολλά λόγια για το τίποτα και γενικότερα αποσπασματικές προσπάθειες προσέγγισης του -υποκειμενικά για τον κάθε σχεδιαστή- όμορφου.
Εκτός αυτών, υπήρχαν και περίπτερα από μάρκες που δεν σχετίζονται με το έπιπλο, που όμως άξιζαν για το διαδραστικό design τους, την ενημέρωση που μας έγινε για νέα προϊόντα και γενικώς την διαφημιστική προώθησή τους- Heineken, Samsung Italia, eBay, Toshiba, durex, lavazza. Το πιο σημαντικό που μπορούσε κανείς να δει ήτανε το Armani casa, το οποίο κανείς περίμενε να το συναντήσει στην Durini.
Φυσικά όμως είναι η περιοχή που το βράδυ δεν κοιμάται, πάρτυ γίνονται ανάμεσα σε εκθέσεις με μικροσκοπικές κινέζικες τσαγιέρες και μετανάστες που πουλάνε λουλούδια- τα πρόσωπα χάνονται και όλος ο δρόμος μεταμορφώνεται σε μια κινούμενη μάζα που δεν ξεχωρίζει πλήρες από κενό.
Στο universita statale μπορούσε κανείς να ακούσει σε απόσταση αναπνοής, σχεδόν να ακουμπήσει, γνωστούς σταρ της αρχιτεκτονικής και του design, και αυτή η συνεδριακή ταυτότητα που είχε εκτιμήθηκε πολύ περισσότερο από τα εκθεσιακά περίπτερα στην αυλή του και στις στοές του. Με το Interni να το μανατζάρει πυρετωδώς για έναν μήνα, κάθε μέρα το πανεπιστήμιο ήτανε γεμάτο και στις διαλέξεις για να βρεις ένα σκαμπό να σωριαστείς μετά από τόσο περπάτημα, έπρεπε να έχεις κονέ. Συγκεκριμένα μας μίλησε για υβριδική αρχιτεκτονική, food design, light design και φυσικά humanidade που έχει γίνει η μόδα του 2013. Μεταξύ πολλών o Libeskind, Aldo Cibic και Luca Scaccheti. Οι εκθέσεις στο εσωτερικό του, δεν μιλούσαν για κάτι συγκεκριμένο, τουλάχιστον όσα μας υποσχέθηκε το promo που είχε γίνει, όμως είχε εγκατάσταση των Αutoban από Τουρκία, και μόνο για αυτό τον λόγο παίρνει κι αυτό μια κόκκινη κουκίδα στο χάρτη της εβδομάδας.
Η περιοχή που θα μπορούσε να πηγαίνει κανείς κάθε μέρα και να χορταίνει το μάτι χρώματα, άποψη, ωραία πάρτυ, σύγχρονο design, παιχνίδι με τις αισθήσεις, ήταν αυτό της Brera. Κρατώντας την ανθρώπινη κλίμακα στα στενά της, με πλακόστρωτο που σε ταξίδευε στο παρελθόν και εκθέσεις που σε έκαναν να βλέπεις το μέλλον, δημιούργησε μια ευχάριστη παραίσθηση, όπου δεν μπορούσες να ορίσεις τι έβλεπες και αν ήθελες να συνεχίσεις, σε συνέπαιρνε. Το καλύτερο περίπτερο ήτανε της Foscarini κατά τη γνώμη μου, με σοβαρά πράγματα να πει, μπλέκοντας ιδέα και εικόνα και παίζοντας με διαδραστική διάθεση μαζί μας. Εκτός αυτού, πολύ καλά οργανωμένοι και συνεπέστατοι ήτανε και οι χώροι των Nike (στο Opening της οποίας ο dj έπαιζε ωραία drum n' bass στο υπόγειό της), veneta cucina, calligaris, attico interni και maroso. Στην πινακοθήκη τα βράδια άκουγες συναυλίες jazz και ακριβώς έξω από την Ακαδημία γυναίκες από την Ανατολή ρίχνανε τα ταρω στους περαστικούς. Ήταν σαν ένα σύγχρονο πανηγύρι που δεν ήξερες αν για να συντονιστείς έπρεπε να αλλάξεις τον τόνο της φωνής σου η να ξαναγίνεις περίεργο παιδί.
Εκτός αυτών, μαγικές τρύπες, κρυμμένες στο πουθενά :
στη via Μatteo Bandello ο παραδεισένιος (και λίγη είναι η λέξη για να τον περιγράψει) χώρος της Rossana Orlandi με σχεδιαστές από όλο τον κόσμο, εκθέτοντας παπούτσια, καπέλα, σερβίτσια, καναπέδες και ότι μπορεί να ανακατέψει ο νους ώστε να παραχθεί ο παράδεισος, σε έναν εμπνευσμένο αναγεννησιακό κήπο με μουσική του ’60, όλα μελετημένα από την ίδια την Orlandi. Σχεδιαστές που κάτι είπανε στον μέσο όρο: Piet Hein Eak, Jo Nagasaka, Manuela Crotti.
Στη via Montevideo 8, ένα call μέσω διαγωνισμού από την sfuso, παρουσίασε τη retrobottega, ομαδική έκθεση από αρχιτέκτονες, γραφίστες, designers, κατασκευαστές. Με το Q9 magazine της Βαρκελώνης να το προμοτάρει και τον έλληνα Παναγιώτη Βεΐζη, μεταξύ των αρχιτεκτόνων, ήταν αδύνατο να μην το προσθέσει κανείς στη λίστα του. Το Groo Lamp,του Παναγιώτη (http://utopiclab.com/), με σαφή στοιχεία αρχιτεκτονικής από πίσω του και η συμμετοχή του Studio Appareil's από Βαρκελώνη, ήταν τα δύο που ξεχώρισαν.
Επειδή οι 3d printers δεν σέβονται τα copyrights των σχεδιαστών, επειδή ο τομέας του design δεν αποτελεί πρωτογενή ανάγκη και άρα εν μέσω κρίσης παραγκωνίζεται, και επειδή πάντα έχεις την αίσθηση πως τα έχεις δει όλα περί σχεδιασμού, θα περίμενε κανείς όλες οι εκθέσεις σαν το salone del mobile να ακροβατούν με κίνδυνο την αποτυχία. Κι όμως ο κόσμος συνεχίζει να συνωστίζεται για μια εβδομάδα, να πληρώνει παράλογα ποσά σε διαμονή και να επιμένει να δίνει το παρόν.
Ίσως ψάχνει να θρέψει το μάτι, την αισθητική του, την ψυχή του, η να κατευνάσει το καταναλωτικό του ένστικτο απλά παρατηρώντας -δεν ξέρω από πού προέρχεται και που αποσκοπεί η ανάγκη αυτή- αλλά για μια εβδομάδα δε σταμάτησα να αναρωτιέμαι:
«πρώτα έγινε η κότα ή το αυγό»;
==
* Η Βασιλική Κώστογλου είναι αρχιτέκτονας που ζει και εργάζεται στο Μιλάνο
(vasokostoglou@gmail.com)