The Manchurian Candidate (1962)
(Κάτω από έναν άλλον ήλιο)
Η πρώτη μεγάλη, και ενδεχομένως η σπουδαιότερη, ταινία για τον Ψυχρό Πόλεμο γυρίστηκε και προβλήθηκε καταμεσής της έντονης διαμάχης των δύο στρατοπέδων, κάνοντας πρεμιέρα ταυτόχρονα με την κρίση στον Κόλπο των Χοίρων ‒ φυσικά στις ΗΠΑ και όχι σε χώρες του Ανατολικού Μπλοκ, καθώς και στις φιλικά διακείμενες προς τη Σοβιετία, Σουηδία και Φινλανδία.
Χρωστάει το μεγαλύτερο μέρος της αποτελεσματικότητάς της όχι μόνο στο πάθος του Φρανκ Σινάτρα ή στην υπέροχα υπολογισμένη ραδιουργία της υποψήφιας για Όσκαρ β' ρόλου Άντζελα Λάνσμπερι αλλά στη θλιμμένη ψυχρότητα του Λόρενς Χάρβεϊ, ενός ηθοποιού φυσικά λεβέντη, γοητευτικού και αντιπαθή ταυτόχρονα, που στον ρόλο του βραχυκυκλωμένου λοχία Ρέιμοντ Σο, μετά την επιστροφή του από τον πόλεμο της Κορέας, χάνεται σε μια θάλασσα τεχνητών ψευδαισθήσεων, γκρεμίζοντας την έννοια του ηρωισμού.
Μπορεί το δραματικό θρίλερ του Τζον Φρανκενχάιμερ να φαίνεται προπαγανδιστικό, γι' αυτό και απαγορεύτηκε από τους αντιπάλους, προφανώς εξοργίζοντάς τους, αλλά πραγματεύεται την πλύση εγκεφάλου με μια προχωρημένη ιδέα για τα δεδομένα του 1962, σκηνοθετημένη με όρους συμβατικού δράματος «μεταπολεμικής προσαρμογής», δουλεμένου όμως από κάτω ως περιπέτεια φαντασίας.
Dr. Strangelove (1964)
(ΣΟΣ, Πεντάγωνο καλεί Μόσχα)
Η πρώτη και τελευταία φορά που ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ το 'ριξε έξω: αποφασισμένος να αντιδράσει καλλιτεχνικά στην απειλητική πιθανότητα η πόλη όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, η Νέα Υόρκη, να γίνει σκόνη, αν οι σοβιετικές απειλές αποδεικνύονταν αληθινές, μετέτρεψε ένα πολύ σκοτεινό και βαρύ υλικό σε βιτριολική σάτιρα με τη βοήθεια του σεναριογράφου Τέρι Σάουδερν.
Ο Τεξανός «πιο hip δεν γίνεται», με θητεία στους beat ποιητές και στέκια το μεταπολεμικό Παρίσι και το swinging Λονδίνο, επαγγελματίας γραφιάς, που θεμελίωσε τη νέα δημοσιογραφία, ουσιαστικά άδειασε το ξερό πολιτικό θρίλερ του Πίτερ Τζορτζ από τη σχηματική του σοβαροφάνεια και κράτησε τους αρμούς του για καραμπινάτη κωμική χρήση.
Δουλεύοντας σαν τρελός, με χάπια και αλκοόλ που κατέστρεψαν την υγεία του, ο Σάουδερν δίδαξε την southern προφορά στον Πίτερ Σέλερς για τον τέταρτο χαρακτήρα που θα υποδυόταν, τον ασταμάτητο πιλότο Κονγκ, ωστόσο, παρά τις φιλότιμες προσπάθειές του, ο Βρετανός ποτέ δεν αισθάνθηκε άνετα στον πανηγυρτζίδικο αυτόν ρόλο, δήλωσε ασθενής μετά από ένα ατύχημα που είχε και ο τσαντισμένος Κιούμπρικ τον έδωσε στον Σλιμ Πίκενς.
Κι έτσι, ο πρωταγωνιστής της «Λολίτα»... αρκέστηκε σε τρεις τελείως διαφορετικούς άνδρες, στον στημένο αξιωματικό της ΡΑΦ, στον στριμμένο Γερμανό επιστήμονα και στον μειλίχιο μέχρι βλακείας Πρόεδρο των ΗΠΑ Μάφλι, που απευθύνεται στον τσαντίλα ομόλογό του από την άλλη πλευρά του σιδερένιου παραπετάσματος, τον Ντιμίτρι, με υπομονή και τρόμο.
Το «ΣΟΣ Πεντάγωνο καλεί Μόσχα» άφησε το «Fail Safe» του Σίντνεϊ Λιούμετ να τηρήσει τα αγέλαστα προσχήματα το 1964 και αιφνιδίασε ευεργετικά με τη χιουμοριστική διαστροφή των λέξεων, τη λοξή ματιά στον παγκόσμιο φόβο και την τελειότητα στο αποτέλεσμα, που έμελλε να γίνει αλάνθαστο χαρακτηριστικό στα επερχόμενα αριστουργήματα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.
Tinker Tailor Soldier Spy (2011)
(Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι)
Με μια πλοκή σωστή σπαζοκεφαλιά και την ατμόσφαιρα σταθερά μελανή και αδιέξοδη, το μυστηριώδες, δολοφονικό σύμπαν του Τζον Λε Καρέ βρίσκει τέλεια εφαρμογή στα χέρια του Σουηδού Τόμας Άλφρεντσον και στα πρόσωπα των Όλντμαν-Φερθ-Χάρντι.
Χωρίς τις συνηθισμένες καταδιώξεις και τις φορσέ πολλαπλές προδοσίες που ευδοκιμούν στο είδος, ο κατάσκοπος λειτουργεί ως αλληγορία της θανάσιμης μοναξιάς, ένας ανέκφραστος κλόουν στο θέατρο του παραλογισμού και της παράνοιας. Το πρώτο μέρος της τριλογίας του Κάρλα ζητάει επιτακτικά το σικουέλ του.
From Russia with Love (1963)
(Από τη Ρωσία με αγάπη)
Πολύ έξυπνα, οι παραγωγοί Σάλτζμαν και Μπρόκολι μαλάκωσαν τους διχαστικούς ψυχροπολεμικούς τόνους του βιβλίου του Ίαν Φλέμινγκ και έδωσαν στο δεύτερο μέρος της πιο επικερδούς κινηματογραφικής επιχείρησης όλων των εποχών μια cool, σέξι, κοσμοπολίτικη αίσθηση μυστηρίου.
Ο 007 του Σον Κόνερι είναι ένας πράκτορας αλάνθαστα αρσενικός, σαρδόνιος, ρευστός και, κυρίως, ανεξάρτητος, παρά τη δέσμευσή του στο Στέμμα και στις δυτικές δυνάμεις.
Από την ταινία αυτή κι έπειτα ο Τζέιμς Μποντ έγινε ο πιο αγαπητός τυχοδιώκτης/διώκτης, μια συνήθεια που κρατάει ασυνήθιστα πολύ, ξεπέρασε τις αντιδραστικές ρίζες της με χάρη και πολλά gadgets και ανανεώνεται σαν στρατηγικό προϊόν όποτε εμφανίζει σημεία κόπωσης ή αποκόλλησης από τις τάσεις της εποχής.
The Ipcress File (1965)
(Φάκελος Ίπκρες)
Όλως παραδόξως, ο παραγωγός που δημιούργησε τον playboy Μποντ, ο Χάρι Σάλτζμαν, με παρόμοιο δημιουργικό κορμό (τον σκηνογράφο Κεν Άνταμ, τον συνθέτη Τζον Μπάρι, τον Πίτερ Χαντ στο μοντάζ και τον executive παραγωγό Τσαρλς Κάσερ), επέλεξε ένα σαφώς λιγότερο φανταχτερό και υπερβολικό λονδρέζικο σύμπαν για τον Χάρι Πάλμερ, έναν πράκτορα με λερωμένο μητρώο που προέρχεται από την εργατική τάξη, ψωνίζει σε σούπερ-μάρκετ και ζητάει αύξηση, ξερό και υπεύθυνο, τέλεια ερμηνευμένο από τον Μάικλ Κέιν, που επανέλαβε τον χαρακτήρα άλλες τέσσερις φορές, με καλύτερο το sequel «Funeral in Berlin» την αμέσως επόμενη χρονιά.
Με τον «Φάκελο Ίπκρες» να βγαίνει στις αίθουσες μαζί με τον «Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο» και το «Quiller Memorandum» και τους Τζέιμς Μποντ να εξελίσσονται σε μανία beatle-ικών διαστάσεων, η κατασκοπεία απέκτησε αγγλική ούγια, έφερε στη χώρα πακτωλό εσόδων από το διεθνές box office και έγινε το hip κινηματογραφικό είδος της δεκαετίας.
One, Two, Three (1961)
(Ένα, Δύο, Τρία)
Ο Μπίλι Γουάιλντερ βάλθηκε να γυρίσει την πιο γρήγορα γραμμένη και μονταρισμένη κωμωδία στην καριέρα του, με αποτέλεσμα το «One, Two, Three» να θυμίζει περισσότερο τον gag ρυθμό του Μακ Σένετ και το ξέφρενο «Hellzapoppin» παρά μια τυπική σάτιρα για τον Ψυχρό Πόλεμο.
Καυστικό ωστόσο, και πλούσιο σε ανατροπές, με ρομαντική καρδιά και άφθονα πολιτικά σχόλια, θα μείνει στην Ιστορία για το ότι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων στο Βερολίνο προέκυψε η ανέγερση του Τείχους και ο Γουάιλντερ με το καστ και το συνεργείο αναγκάστηκαν να μετακομίσουν αλλού για να ολοκληρώσουν την ταινία!
The Spy Who Came in from the Cold (1965)
(Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο)
Μετά από δεκαετή θητεία στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, ο Τζον Λε Καρέ, στα 30 του χρόνια, ξέσπασε την απογοήτευση και την αηδία του γράφοντας, κάτω από έντονο στρες και μυστικοπάθεια, το κλασικό του μυθιστόρημα «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο», τοποθετώντας στο επίκεντρο της δράσης έναν πράκτορα που του μοιάζει πολύ.
Οι πρώην προϊστάμενοί του τού ενέκριναν το συγγραφικό του εγχείρημα, όπως άλλωστε και τα προηγούμενα, πεπεισμένοι πως πρόκειται για λογοτεχνική φαντασία που ουδεμία σχέση έχει με προσωπική εμπειρία και πραγματικά γεγονότα, αλλά ο υπόλοιπος κόσμος, από τους κριτικούς μέχρι τους εκατομμύρια αναγνώστες, ήταν σίγουροι για το ακριβώς αντίθετο.
Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον είναι εξαιρετικός στον ρόλο του διχασμένου πράκτορα και ο Τζον Λε Καρέ πλάσαρε τέλεια την αληθοφάνεια ως αυθεντικότητα σε μια ιστορία που πραγματεύεται την αμφίβολη ηθική εκείνων που προστατεύουν τους πολίτες.
The Lives of Others (2006)
(Οι ζωές των άλλων)
Χωρίς Αμερικανούς, Βρετανούς και Ρώσους, οι «Ζωές των άλλων», το βραβευμένο με Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας σκηνοθετικό ντεμπούτο του Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ, υπερβαίνει με αριστοτεχνική δομή την αυθεντική αναπαράσταση του εφιαλτικού λαβυρίνθου από πληροφορίες, εκτενείς παρακολουθήσεις και προδοσίες στην Ανατολική Γερμανία των '80s και εξελίσσεται σε μια αξέχαστη τραγωδία για τη δύναμη της επιλογής και το δικαίωμα στην αμφιβολία.
Night People (1954)
Ο Γκρέγκορι Πεκ, πάντα στιβαρός και λιγότερο λακωνικός απ' ό,τι συνήθως αξιωματικός της αντικατασκοπείας, στο «Night People» τα βάζει με τους Ρώσους στο Βερολίνο όταν καλείται να σώσει έναν Αμερικανό στρατιώτη και οι αντίπαλοι ζητούν ανταλλαγή με ένα ζευγάρι Ανατολικογερμανών.
Η πλοκή θυμίζει αρκετά τη «Γέφυρα των Κατασκόπων» του Στίβεν Σπίλμπεργκ και ο σεναριογράφος Νάναλι Τζόνσον στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο δημιουργεί ένα λουσάτο τεχνικολόρ δράμα της πρώτης περιόδου των ψυχροπολεμικών ταινιών, τέλειο αντίδοτο του εντελώς b noir που έγραψε ο Μπεζερίδης την επόμενη χρονιά, του «Bullet for Joey» με τον Έντουαρντ Ρόμπινσον, και ανεβάζει την ένταση στους διαλόγους στο δεύτερο μέρος.
The Hunt for Red October (1990)
(Το κυνήγι του Κόκκινου Οκτώβρη)
Το «Κυνήγι του Κόκκινου Οκτώβρη» δεν είναι το μοναδικό κατασκοπικό δράμα με θέμα τον επικείμενο πυρηνικό όλεθρο από υποβρύχια σύγκρουση (προηγήθηκαν το εξαιρετικά ενδιαφέρον «Bedford Incident» από το 1965 με τον Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ και τον Σίντνεϊ Πουατιέ, καθώς και το στοχαστικό, βαρύ, όπως και ολόκληρη η φιλμογραφία του Στάνλεϊ Κρέιμερ, «On the Beach»).
Ωστόσο η ταινία του Τζον Μακτίρναν, με τον Σον Κόνερι και τον Άλεκ Μπόλντουιν ως Τζακ Ράιαν είναι ένα πλήρες, απολαυστικό θρίλερ της νεότερης περιόδου που προσθαλασσώθηκε στις αίθουσες δεκαετίες μετά την ακμή του είδους και υπενθύμισε πως το κοινό εξακολουθούσε να έχει ανάγκη τις συγκρούσεις των υπερδυνάμεων.