Στρατής Μυριβήλης.

Ο Στρατής Μυριβήλης.

Από τους σπουδαιότερους πεζογράφους της "Γενιάς του '30", ο Στρατής Μυριβήλης γεννήθηκε το 1892 στην τουρκοκρατούμενη Συκαμιά της Λέσβου, λίγα χιλιόμετρα μακριά από την Εφταλού του Ηλία Βενέζη και τη Μήθυμνα του Αργύρη Εφταλιώτη. Στα μαθητικά του χρόνια ήρθε σε επαφή με το ρεύμα του δημοτικισμού -"όλα αυτά μας αναστάτωναν σαν μια θύελλα"- το οποίο και ακολούθησε μαζί με όλη του την τάξη στο Γυμνάσιο της Μυτιλήνης, απεργώντας επί τρεις ολόκληρους μήνες ενάντια στην απαγόρευση της δημοτικής στις νεοελληνικές εκθέσεις. Φοιτητής αργότερα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, διέκοψε τις σπουδές του για να καταταχθεί εθελοντής στο στρατό του Βενιζέλου. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, στον Α' Παγκόσμιο καθώς και στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Το 1913, τραυματίστηκε στο Κιλκίς και νοσηλεύτηκε στη Θεσσαλονίκη -"Δεν μπορείς να φανταστείς τις περιποιήσεις που απολαμβάνουμε εδώ πέρα", έγραψε τότε σε έναν φίλο του." Οι Θεσσαλονικιώτες δεν ξέρουν τι να μας κάνουν. Φαντάσου πως με νοσοκομούνε τρία κορίτσια, σωστές καλλονές. Κι εγώ, εννοείς, σαν Αλή-Πασάς ακουμπώ στα μπράτσα τους και περπατώ. Και ?μεταξύ μας αυτό? ...φ-ι-λ-ι-ά». Μετά την Καταστροφή, επέστρεψε στην απελευθερωμένη Λέσβο όπου έμεινε μέχρι το 1933. Εκεί έγραψε τη "Ζωή εν Τάφω" και τη "Δασκάλα με τα Χρυσά Μάτια", τα δύο περίφημα μυθιστορήματά του που ανήκουν στον κύκλο των αντιπολεμικών πεζογραφημάτων του. Στη δεύτερη -μεταπολεμική- συγγραφική περιοδό του, στράφηκε περισσότερο στο παρελθόν και τις αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία. Προτάθηκε τρεις φορές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας χωρίς αποτέλεσμα και έξι φορές για την Ακαδημία μέχρι να γίνει δεκτός το 1958. Πέρασε τα τελευταία του χρόνια με τη γυναίκα του κλεισμένος στο σπίτι του στην οδό Λασκάρεως.

Ταξίδι στη Μυτιλήνη (2010), μία ταινία του Λάκη Παπαστάθη.

Υποστολή της σημαίας κατά την διάρκεια της χούντας (1973) στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Στιγμιότυπο από την ταινία του Μάνου Ευστρατιάδη Εν Μυτιλήνη 1973, που υπάρχει και στο Ταξίδι στη Μυτιλήνη του Λάκη Παπαστάθη.

Μία σκηνή από το Ταξίδι στη Μυτιλήνη με τον Δημήτρη Καταλειφό.

Η Θεσσαλονίκη (1915-1917), όπως την αντίκρισε ο στρατιώτης-δημοσιογράφος Στρατής Μυριβήλης. Έγραφε στο ημερολόγιό του :

"Η Σαλονίκη. Πφ! Ανοστότερη από όλες τις φορές που την είδα. Ξένοι, ξένοι, ξένοι! Σέρβοι αξιωματικοί με ωραία κορμιά. Εγγλέζοι αξιωματικοί και φαντάροι κομψότατοι. Γάλλοι όλων των όπλων. Ιταλιάνοι που μας κοιτάζουν με ενδιαφέρον ευκολοεξήγητο. Αράπηδες, Τογκινέζοι, Ιντιάνοι, Ρούσοι καλόκαρδοι και ευγενικοί, Εβραίοι, Έλληνες. Αυτοκίνητα, αυτοκίνητα, αυτοκίνητα! Θόρυβοι άγριοι, βάρβαροι και αναιδείς. Σκόνη. Ζέστη. Νταβατούρι.

Γλώσσες όλων των φυλών. Χρώματα όλων των εθνοσήμων. Χάβρα και αναμπαμπούλα εθνών, γλωσσών, οχημάτων. Γυναίκες γελοίες και λίγες. Κέντρα άθλια. Λιμάνι βρόμικο. Πέντε πτώματα αλόγων πλέουν κοντά κοντά στην προκυμαία.

Παίζει μια φανφάρ στο «Λευκό Πύργο» και το μόνο που ακούς είναι οι τρόμπες των αυτοκινήτων και οι στριγγές σκληριές του τραμ που περνά θορυβώδες σαν κινητό τενεκετζίδικο.

Στις 23 Απριλίου, σε τελετή, παρουσία του Βενιζέλου και των μελών της Κυβέρνησης Θεσσαλονίκης, το 4ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους παραλαμβάνει τη σημαία του και αναχωρεί από την πόλη, «μέσα εις ένα γενικόν συναγερμόν των κατοίκων».

(βλ. την εργασία της Νίκης Λυκούργου στο περιοδικό Κονδυλοφόρος στην οποία αναφέρθηκε η Σοφία Ταράντου στο Έθνος.gr)