Hλιάνα Φωκιανάκη, photo Constantinos Caravatellis
Τι σε έκανε να επιλέξεις να ασχοληθείς με την πρώτη μη κερδοσκοπική γκαλερί στην Ελλάδα;
Γενικά πιστεύω ότι η ιδέα του Non-profit είναι κάτι που θα ενδυναμωθεί στο μέλλον. Ήδη το art market είναι κορεσμένο από την κλασσική έννοια της γκαλερί και υπάρχουν πάρα πολλοί art lovers ή collectors που ψάχνουν να δουν κάτι που να είναι αποδεσμευμένο από τους αυστηρούς κανόνες της αγοράς, όπου η αξία της καλλιτεχνικής δημιουργίας είναι πιο σημαντική από την εμπορική αξία.
Μέχρι και το 2005 έμενες στο Λονδίνο. Ποιες ήταν οι εμπειρίες που αποκόμισες στην βρετανική πρωτεύουσα που σε έκαναν να γυρίσεις στην Αθήνα και να ασχοληθείς με ένα τόσο ελπιδοφόρο πλάνο;
Στο Λονδίνο δούλευα σε εμπορικές γκαλερί, ξεκίνησα ως gallery assistant και έγινα director, οπότε έμαθα όλο το πρακτικό φάσμα, ξεκινώντας από τα απολύτως απαραίτητα και βαρετά. Το μεγαλύτερο διάστημα δούλευα στον χώρο της μοντέρνας και όχι της σύγχρονης τέχνης στην πρώτη μου δουλειά και έτσι έμαθα πολλά για καλλιτέχνες της γενιάς του '50 και του '60. Αυτό λίγο με έκανε και συνήλθα από το νεανικό σνομπισμό που είχα στα twentysomething, ότι ξέρεις "δεν έχουν να μας πουν τίποτα οι παππούδες". Ένα highlight ήταν και το ποιοι έμπαιναν μέσα, γνώρισα τον Damien Hirst ήταν πελάτης, αγόραζε πολύ έναν Σκωτσέζο ζωγράφο τον John Bellany και παρατηρώντας τον, κατάλαβα γιατί έγινε αυτός που έγινε -businessman όχι αστεία. Γυρνώντας εδώ νομίζω είχα ήδη κάνει μια λίστα στο μυαλό μου, πως να τα κάνω και πως να μην τα κάνω τα πράγματα. Το ελπιδοφόρο πλάνο όπως το λες, δημιουργήθηκε ακριβώς λόγω της ζωής στην Αθήνα. Πρώτα από όλα έβλεπα ότι δεν υπήρχε ένα μέρος όπου καλλιτέχνες μπορούν απλά να συζητήσουν για την δουλειά τους και να πάρουν πρακτικές συμβουλές. Και όσο περνούσαν τα χρόνια στην Αθήνα, ενώ έβλεπα καλούς Έλληνες καλλιτέχνες, είχα την αίσθηση ότι δεν βλέπαμε αρκετές ατομικές εκθέσεις ξένων καλλιτεχνών. Ε σιγά σιγά, ένιωσα ότι με την κρίση λίγο κάποια πράγματα ενεργοποιήθηκαν και ότι ήταν καιρός να το ξεκινήσω.
Σε τι κατάσταση βρίσκονται αυτή τη στιγμή οι non-profit galleries στο εξωτερικό;
Σε χειρότερη από ότι λίγα χρόνια πριν, η κρίση χτυπάει παντού, αλλά παρ' όλα αυτά ευθύνονται ακόμα και τώρα για την "ανακάλυψη" κάποιων νέων ταλέντων. Ε και αυτό είναι μεγάλο επίτευγμα για μένα. Να βοηθάς έναν καλλιτέχνη να πάρει την θέση που του αξίζει. Να πιστεύεις πριν πιστέψουν οι άλλοι.
Πως είναι να κάνει κανείς ένα νέο ξεκίνημα στην Αθήνα το 2013;
Τρομακτικό μάλλον, αλλά εγώ είμαι απλώς χαρούμενη που επιτέλους το πήρα απόφαση. Όλοι με ρωτάνε για τα λεφτά, που θα τα βρω, πως θα το συνεχίσω, αν φοβάμαι και τέτοια. Γελάω λίγο γιατί ποτέ δεν υπήρχαν λεφτά στην σύγχρονη τέχνη, οπότε όπως ήταν πάντα έτσι είναι και τώρα. Αλλά είμαι αθεράπευτα αισιόδοξη, πάντα πιστεύω ότι με κάποιον τρόπο κάτι συμβαίνει και όλα γίνονται. Η ζωή αυτό μου έχει δείξει, εκεί που πας να πανικοβληθείς ή που απελπίζεσαι και μπλοκάρεις, τσουπ! κάτι γίνεται και λύνεται το πρόβλημα.
Πιστεύεις ότι αυτή τη στιγμή η κατάσταση στην Ελλάδα είναι σε θέση να στηρίξει το έργο ενός μη κερδοσκοπικού πολιτιστικού οργανισμού;
Όχι, αλλά ούτε πριν ήταν, ούτε θα είναι σύντομα. Όλος ο εικαστικός κόσμος στηρίζεται στα δικά του πόδια. Αυτό για μένα τον καθιστά σε μια πλεονεκτική θέση. Έχουμε μάθει να είμαστε εφευρετικοί και πιο λακωνικοί σε κάποια πράγματα. Μετά την συμμετοχή στην Art Athina, μιλώντας με άλλους μη-κερδοσκοπικούς, είδα ότι ακόμα και χώρες σε πιο χάλια οικονομικές καταστάσεις από μας, έχουν καλύτερη δομή στήριξης μη-κερδοσκοπικών. Άρα το θέμα δεν είναι τόσο η κρίση η οικονομική όσο η κρίση κουλτούρας στην Ελλάδα.
Θα επιμελείσαι αποκλειστικά εσύ το πρόγραμμα της γκαλερί ή θα βοηθήσεις στην ανάδειξη νεαρών επιμελητών εκτός από καλλιτεχνών;
Όχι δεν θα το επιμελούμαι αποκλειστικά εγώ, δεν το θέλω καθόλου αυτό. Με ενδιαφέρουν οι συνεργασίες σε κάθε πλαίσιο.
Σκέφτεσαι να συνεργαστείς με άλλους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στο εξωτερικό στα πλαίσια ανταλλαγής πολιτιστικού υλικού;
Ναι ήδη έχουμε ξεκινήσει συζητήσεις με δύο οπότε θα το δούμε σιγά-σιγά, πιστεύω στον δεύτερο χρόνο λειτουργίας μας θα είναι ήδη included στο πρόγραμμα αυτά.
Η πρώτη εμφάνιση της state of concept έγινε στην Art Athina στα πλαίσια των platform projects. Εκεί παρακολουθήσαμε την δουλειά της Αλίκης Παναγιωτοπούλου και της Μαργαρίτας Μποφιλίου. Με ποιο κριτήριο διάλεξες αυτές τις δυο εικαστικούς και ποιος θεωρείς ότι είναι ο συνεκτικός κρίκος στη δουλειά τους;
Παρακολουθώ εδώ και κάποια χρόνια την δουλειά τους, τις θεωρώ πάρα πολύ καλές καλλιτέχνιδες, η κάθε μια για τους λόγους της. Η Παναγιωτοπούλου ζωγραφίζει μέσα από μία σειρά αυτοεπιβαλλόμενων περιορισμών και αυτό μου αρέσει πάρα πολύ. Επίσης έχει μια τρομερή αίσθηση του χρώματος κάτι που πιστεύω είναι έμφυτο. Παρόλο που γενικά έχω μια δυσκολία με τη ζωγραφική και πολλές φορές την βαριέμαι, όταν βλέπω τα έργα της μου υπενθυμίζεται ότι η ζωγραφική είναι από τα απαιτητικότερα μέσα και η καλή ζωγραφική σπανίζει. Η Μποφιλίου είναι πολλοί καλλιτέχνες μέσα στο μυαλό ενός. Έχει τόσο μεγάλη εκφραστική γκάμα και τόσα πολλά πεδία στα οποία είναι εξαιρετικά καλή (ζωγραφική, γλυπτική, σχέδιο, φωτογραφία, εγκατάσταση) που νομίζω ότι και όταν θα είμαστε ενενήντα χρονών θα συνεχίσει μας εκπλήσσει. Επίσης έχει ένα διαολεμένο χιούμορ, τόσο λεπτό και υποδόριο που μου αρέσει πάρα πολύ!
Έχεις κλείσει το πρόγραμμα των εκθέσεων της υπόλοιπης χρονιάς;
Συνεχίζουμε με μια ομαδική έκθεση με Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες στα πλαίσια του Remap 4 τον Σεπτέμβριο και με μια ατομική παρουσίαση ενός ξένου καλλιτέχνη μέσα Δεκέμβρη ή αρχές Γενάρη. Και μια ακόμα ατομική ξένου μετά τον Απρίλη. Θα τα μάθετε όλα στα επίσημα εγκαίνια μας.
Θα ήθελες η state of concept να προτείνει και μια διαφορετική επιμελητική προσέγγιση, ή είσαι ευχαριστημένη με τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τέχνη στην Αθήνα;
Θα ήθελα ναι. 'Η να το πω καλύτερα ελπίζω να προτείνει μια διαφορετική προσέγγιση. Βλέπουμε ενδιαφέροντα πράγματα σαφώς, αλλά όσον αφορά την πρακτική της επιμέλειας, πρώτον εμείς οι επιμελητές μπαίνουμε σε δύο παγίδες. Μια-του ασφαλούς στησίματος, στήσιμο δηλαδή που μπορείς να δεις ακόμα και σε ένα μουσείο με αρχαιότητες και δύο -του εντυπωσιασμού όπου διαλέγει κανείς έργα για αισθητικούς λόγους και τα παραθέτει χωρίς πολύ σκέψη και χωρίς εξηγήσεις για να είναι trendy και "όμορφα". Νομίζω ότι καμιά φορά μου λείπει λίγο αυτό το «θεατή σε βάζω στο κόλπο για να καταλάβεις τι θέλω να πω» να υπάρχει λίγο μια ιστορία από πίσω.
Πως φαίνεται να έχει υποδεχθεί το εικαστικό γίγνεσθαι την έναρξη της πρώτης non profit gallery;
Πάρα πολύ καλά. Χαίρομαι περισσότερο όταν τα λόγια είναι από συναδέλφους και καλλιτέχνες και ελπίζω να τον θεωρούν ένα χώρο στον οποίο μπορούν να κάνουν πράγματα και οι ίδιοι. Σε καμία περίπτωση δεν θα λειτουργήσουμε αυτιστικά. Οπότε στο σύνολο είχα πολύ θετική αντιμετώπιση και χάρηκα πολύ. Μόνο που υπήρχαν ένας-δύο άνθρωποι που μου είπαν μα δεν είσαι η πρώτη τι λες κτλ. Στη σημειολογία δηλαδή είχαμε ένα θέμα. Μπερδεύτηκαν κάποιοι με το "πρώτη μη-κερδοσκοπική γκαλερί". Αλλά εγώ ψάχνοντας είδα οτι δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Η διαφοροποίηση μας είναι ότι δεν είμαστε organisation, centre, artist-run space ή κάτι τέτοιο, και η κύρια διαφορά με οποιαδήποτε άλλη μη-κερδοσκοπική πρωτοβουλία στην Αθήνα, είναι οτι εμείς αντιπροσωπεύουμε καλλιτέχνες όπως μια κανονική γκαλερί με εμπορικό χαρακτήρα. Αλλά τα semantics δεν έχουν σημασία, η δουλειά μας στο μέλλον έχει.
Πώς φαντάζεσαι την state of concept σε 5 χρόνια από τώρα;
Να είναι ένας χώρος που θα έχει ακουστεί στο εξωτερικό ώστε να ακούγεται η Ελλάδα περισσότερο και να έχει βοηθήσει Έλληνες καλλιτέχνες να κάνουν βήματα προς τα έξω. Και οι Αθηναίοι να έρχονται γιατί θα ξέρουν ότι θα δουν ενδιαφέρουσες εκθέσεις.
Για το τέλος της συνέντευξης, θα ήθελα να μου παρουσιάσεις τα αγαπημένα σου έργα τέχνης.
Τα αγαπημένα αλλάζουν συχνά,αλλά τα πολύ αγαπημένα μάλλον είναι αυτά με τα οποία αντέχεις να ζεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να τα αμφισβητείς.
Το κολαζ The Three Weirds , 2010 της Linder που είχα αγοράσει στο Λονδινο. Η δουλειά της ειναι η προσωποποίηση του female condition.
Η εγκατάσταση ´The light at the end' της Mona Hatoum. Την είχα δει στην έκθεση Colour After Klein το 2005 στην Barbican Gallery. Συγκινητική.
Η σειρά φωτογραφιών Kinbaku (1980-2000) του Nobuyoshi Araki.
'Ολο το εργο του Adolf Wolfli. Ο πιο κορυφάιος outsider artist.
To σχέδιο Progress του David Shrigley.
Το σχέδιο που μου έφτιαξε ο Γιάννης Βαρελάς ένα βράδυ στο breeder feeder πάνω σε sous-plat. Μαγικό.
Το γύψινο πλακάκι με το πάνινο γαρύφαλλο, έργο που μοίραζαν στην έκθεση του Βλάση Κανιάρη στη Νέα Γκαλερί το 1969 στην Αθήνα εν μέσω δικτατορίας. Ο Κανιάρης για μένα ήταν γιγαντιαίος καλλιτέχνης.
Τα σχέδια της Μαργαρίτας Μποφιλίου εμπνευσμένα από την ταινία La piscine και γενικότερα η δουλειά της που είναι τρομερά πολύπλευρη και πολυεπίπεδη.
Η φωτογραφία Providence, Rhode Island 1975-1978 της Francesca Woodman.
Οι φωτογραφίες και τα σκιτσα του Hans Bellmer.
Η σονάτα L23 σε E Major του Domenico Scarlatti -παιγμένη από τον Horowitz να την ακούω ξημερώματα.
H φωνή της Billie Holiday.
To Venus in Furs των Velvet Underground αλλά και το ομώνυμο βιβλίο του Leopold von Sacher-Masoch.
Tα βιβλία Mademoiselle du Maupin του Theofile Gautier και Cock & Bull του Will Self, με transgendered ιστορίες.
Το καρτουν Droopy
Οι τοιχογραφίες του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ που είδα στην Μυτιλήνη όταν ήμουν 13 χρονών πιτσιρίκι.
To crave της Sarah Kane γιατί είναι ένα συναισθηματικό τρενάκι του τρόμου που συνοψίζει την σχέση μας με τους άλλους. γιατί οι μονόλογοι σε καθηλώνουν.
σχόλια