Κυρία Βαλαβανίδη γεια σας,
Είμαι άντρας, 32 χρονών και εδώ και 3-4 μήνες έχω ξεκινήσει ψυχανάλυση με έναν συνάδελφό σας. Ο λόγος που πήγα δεν ήταν κάτι συγκεκριμένο. Απλά εδώ και καιρό ένοιωθα πολύ μεγάλη ένταση και πίεση ψυχολογική και εξωτερική. Δεν είναι ότι μου συνέβαινε κάτι συγκεκριμένο, απλά πολλά και μικρά μαζεμένα πράγματα που συσσωρεύονταν μέσα μου και ένοιωθα ότι δεν μπορούσα να τα διαχειριστώ άλλο μόνος μου. Το τελευταίο διάστημα είχα την επιθυμία να απομονωθώ από όλους και απ’ όλα και απλά να κάθομαι σπίτι μόνος μου μπροστά στον υπολογιστή να παίζω παιχνίδια, να βλέπω ταινίες και σειρές κλπ. Τίποτα άλλο δεν μου κινεί το ενδιαφέρον. Δεν είναι ακριβώς ότι νοιώθω δυστυχισμένος, απλά δεν νοιώθω και ευτυχισμένος. Μπορώ να πω ότι απλά είμαι flat. Αυτό που με ανησυχεί δεν είναι αυτό το συναίσθημα όσο ότι φοβάμαι ότι μπορεί να μείνω για πάντα έτσι ανέπαφος από το οτιδήποτε.
Ο λόγος που σας γράφω όμως δεν είναι για τίποτα από τα παραπάνω. Φαντάζομαι δεν είναι και τίποτα καινούριο για εσάς. Αυτό που με προβληματίζει είναι ότι ο ψυχαναλυτής μου νοιώθω ότι δεν μου ταιριάζει. Καταρχήν είναι πολύ μεγάλος σε ηλικία. Νοιώθω ότι δεν με καταλαβαίνει, ούτε εμένα ούτε τις αναφορές μου. Νοιώθω ότι με βαριέται και δεν ακούει πραγματικά αυτά που του λέω. Επίσης μου φαίνεται ότι μιλάω μιλάω και αυτός απλά ακούει, με ελάχιστες παρεμβάσεις που ποτέ δεν είναι ποτέ μια άμεση απάντηση. Καταλαβαίνω ότι έτσι κάπως είναι η ψυχανάλυση αλλά νομίζω ότι αυτός ο άνθρωπος δεν έχει καμία σχέση με μένα και δεν μπορώ να καταλάβω πως μπορεί να με βοηθήσει. Μήπως πρέπει να αλλάξω θεραπευτή ή απλά να σταματήσω την θεραπεία από την στιγμή που δεν νιώθω ότι κάνει τίποτα για μένα;
Ευχαριστώ εκ των προτέρων.
Θέτετε εύλογα ερωτήματα. Όμως αυτά τα ερωτήματα δεν απαντιούνται με ένα ναι ή με ένα όχι. Οι παράγοντες που μπορεί να μην νοιώθετε ότι επωφελείστε από την ψυχανάλυση ή δεν νοιώθετε ότι σας ‘ταιριάζει’ ο ψυχαναλυτής σας μπορεί να είναι πολλοί.
Πρώτον, σε κάθε ψυχοθεραπευτική διαδικασία υπάρχουν στάδια που όλοι περνάμε. Υπάρχει το φαινόμενο της μεταβίβασης το οποίο συμβαίνει όταν ο θεραπευόμενος μεταβιβάζει στο πρόσωπο του αναλυτή τρυφερά και συχνά ανάμεικτα με εχθρότητα συναισθήματα, που δεν δικαιολογούνται από την πραγματική σχέση προς τον αναλυτή, αλλά πηγάζουν από άλλες σχέσεις του παρελθόντος, από άλυτες συγκρούσεις με τους γονείς ή από ασυνείδητες επιθυμίες και τώρα τους δίνεται η ευκαιρία να αναζωογονηθούν σε μια νέα σχέση και να απευθυνθούν σε ένα νέο πρόσωπο. Οπότε για παράδειγμά μπορεί να μεταβιβάζετε ασυνείδητα κάποια αισθήματα προς τον ψυχαναλυτή σας τα οποία ενδεχομένως να έχουν να κάνουν περισσότερο π.χ. με τον πατέρα σας, αν τον έχετε βιώσει ως απορριπτικό ή απόντα ή ότι δεν μπορούσε να σας συναισθανθεί.
Αυτό το φαινόμενο και τα αισθήματα προς τον θεραπευτή είναι αναπόσπαστο και αναπόφευκτο κομμάτι της ψυχοθεραπείας και της ψυχανάλυσης. Εάν μιλήσετε στον θεραπευτή σας για αυτά τα αισθήματα πιθανόν θα λειτουργήσουν και ως ένα θεραπευτικό εργαλείο για τον ίδιο και για το πραγματικό χτίσιμο της θεραπευτικής σας σχέσης και συμμαχίας. Η ‘αδιαφορία’ και η ‘ψυχρότητα’ του αναλυτή σας που περιγράφετε, επιτρέψτε μου να πω ότι μου θυμίζει λίγο και το πώς περιγράψατε τον εαυτό σας στο γράμμα σας. Ίσως είναι και αυτό κάτι που θα μπορούσατε να δουλέψετε μέσα στην ανάλυση σας.
Ένας άλλος παράγοντας, επίσης πολύ γνώριμος μέσα στην θεραπευτική σχέση μπορεί να είναι η αντίσταση στην ανάλυση, δηλαδή η άρση της απώθησης η οποία είναι απειλητική για τον ασθενή ο οποίος μπορεί να φοβάται την αποκάλυψη άγνωστων στοιχείων του εαυτού του, να φοβάται την αλλαγή της προσωπικότητάς του που μπορεί να σημαίνει ανάληψη ευθύνης από μέρος του και απώλεια της φροντίδας που δέχεται από τους άλλους κ.ο.κ.
Θα σας πρότεινα λοιπόν, πριν εγκαταλείψετε την ανάλυση σας με τον συγκεκριμένο αναλυτή ή και γενικότερα, να λάβετε πρώτα αυτούς τους παράγοντες υπόψη σας και κυρίως να δείτε πως μπορείτε να εκφράσετε αυτά τα αισθήματα και τα βιώματα μέσα στην ίδια την ανάλυση.
Φυσικά δεν αποκλείω το ενδεχόμενο ότι κάποιος αναλυτής-θεραπευτής δεν μπορεί να είναι ‘ακατάλληλος’ ειδικά για εμάς. Για κάθε άνθρωπο υπάρχει και ένας θεραπευτής που του ταιριάζει όπως γίνεται και με όλες τις ανθρώπινες σχέσεις. Κανείς έχει το δικαίωμα της επιλογής και της διερεύνησης μέχρι να βρει έναν επαγγελματία με τον οποίο θα νοιώθει ότι μπορεί να ‘συνεργαστεί’. Οι παράγοντες που προανέφερα είναι αναπόσπαστα κομμάτια μιας θεραπευτικής διαδικασίας, όποιος και να είναι ο θεραπευτής μας, από κει και πέρα εξαρτάται από εμάς αλλά και από τον εκάστοτε ψυχοθεραπευτή τον τρόπο που θα τους επεξεργαστούμε προς ψυχικό όφελος του θεραπευόμενου.
....................................................................................................................
Κυρία Βαλαβανίδη,
Συγχαρητήρια για την στήλη σας. Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο να σας δώσω να καταλάβετε ακριβώς το πώς έχουν τα πράγματα στην ζωή μου, ούτε περιμένω μια απάντηση που θα είναι και η λύση στο πρόβλημά μου απαραίτητα. Θα με ενδιέφερε όμως να μου πείτε την γνώμη σας.
Είμαι 27 χρονών, ψυχολόγος, και τώρα μόλις ξεκίνησα μια ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση σε μια από τις ελληνικές εταιρίες. Όπως σίγουρα γνωρίζετε, στα πλαίσια αυτών των εκπαιδεύσεων, όλοι οι εκπαιδευόμενοι υποχρεούνται να κάνουν οι ίδιοι ψυχοθεραπεία χρόνια όπως βέβαια και εποπτεία. Bέβαια πρέπει να σας πω οτι η κατεύθυνση δεν είναι ψυχαναλυτική όπως η δική σας. Εδώ και κάποιους μήνες έχω ξεκινήσει ψυχοθεραπεία με έναν από τους εκπαιδευτές της εταιρίας. Το θέμα μου είναι το εξής. Ότι αν δεν είχα επιλέξει να κάνω αυτό το επάγγελμα το πιο πιθανό είναι να μην έκανα ποτέ ψυχοθεραπεία. Όχι επειδή δεν πιστεύω σε αυτήν ή στα αποτελέσματά της, απλά γιατί αισθάνομαι ότι δεν την χρειάζομαι.
Δεν έχω κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα, με τους γονείς έχω και είχα μια καλή σχέση, είμαι με κάποιον εδώ και κάποια χρόνια και τα πάμε πολύ καλά, ήμουν πάντα καλή μαθήτρια και φοιτήτρια, κάποιοι μου λένε ότι είμαι αρκετά εμφανίσιμη, δεν είχα ποτέ μεγάλα δράματα στην ζωή μου, δεν έχω κάνει ποτέ τίποτα έξω από το φυσιολογικό. Το βρίσκω κάπως δώρο άδωρον να ξοδεύω όλα αυτά τα χρήματα και τις ώρες για κάτι που νιώθω ότι δεν το έχω πραγματικά ανάγκη…
Με εκτίμηση,
Καίτη
Αγαπητή Καίτη,
Από την στιγμή που ζητάτε την άποψή μου και είσαστε και συνάδελφος, επιτρέψτε μου να σας πω ότι κατά την γνώμη μου έχετε μια μάλλον λανθασμένη αντίληψη όσον αφορά την εκπαίδευση και το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή. Καταρχήν να σας πω χαριτολογώντας, ότι είναι σαν να μου λέτε ότι θέλετε να γίνετε κομμώτρια αλλά ότι πιστεύετε ότι δεν χρειάζεται να πάτε ποτέ στο κομμωτήριο.
Κατόπιν πρέπει να σας ομολογήσω ότι δεν συμφωνώ καθόλου με την λέξη ‘φυσιολογικό’ που χρησιμοποιείτε. Δηλαδή θέλετε να πείτε ότι όποιος πάει για ψυχοθεραπεία δεν είναι φυσιολογικός; Και τι σημαίνει αυτή η λέξη ποτέ δεν κατάλαβα… Είναι μια πάρα πολύ ευρεία έννοια, και όταν χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της ψυχολογίας είναι πολιτικώς μη ορθή. Στην ψυχανάλυση και στην ψυχοθεραπεία μιλάμε για προσωπικά βιώματα και υποκειμενικές εμπειρίες και για το πώς νιώθουμε εμείς για αυτά. Άλλοτε είμαστε συμφιλιωμένοι, άλλοτε είμαστε θυμωμένοι…
Η λειτουργικότητα είναι μια λέξη που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε σε αυτήν την περίπτωση αλλά και αυτή είναι ιδιαίτερα υποκειμενική και ευρεία και τα χαρακτηριστικά της μπορεί να διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια διορθωτική εμπειρία. Μπορεί να είναι επανορθωτική και επουλωτική πολλές φορές αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να είναι επώδυνη. Επίσης κατά την γνώμη μου είναι μια υπαρξιακά, γνωστικά και διανοητικά εκπαιδευτική εμπειρία.
Ακόμα ένα σημείο στο οποίο θα αναγκαστώ να διαφωνήσω μαζί σας αφορά πάλι την έννοια του φυσιολογικού και τους λόγους που επιλέγουμε να κάνουμε αυτό το επάγγελμα. Δεν γινόμαστε ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές και όλα τα άλλα ψ γιατί θεωρούμε ότι είμαστε τόσο καλά που μπορούμε να κάνουμε καλά και τους άλλους. Άλλωστε ο Ιπποκράτης είπε ότι για να μπορούμε να γιατρέψουμε πρέπει πρώτα να γιατρευτούμε. Και να φανταστείτε ότι τοτε ακόμα δεν υπήρχε ούτε η ψυχανάλυση ούτε τίποτα από όλα αυτά.
Σαν επαγγελματίες, σαν ‘αρχαιολόγοι της ψυχής’ οφείλουμε να αμφισβητούμε συνέχεια τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Να γυρνάμε σαν τα καλειδοσκόπια και να βλέπουμε όλα μας τα κομμάτια ξανά και ξανά από όλες τις οπτικές γωνίες. Να ξαναγράφουμε το παρελθόν μας και να εξετάζουμε το παρόν μας συνεχώς. Να βηματίζουμε συνεχώς μπρος πίσω ανάμεσα στην εσωτερική και στην εξωτερική μας πραγματικότητα. Χαίρομαι που όλα στη ζωή σας πήγαν καλά και πηγαίνουν. Έχετε μπει όμως ποτέ σε μια διαδικασία αμφισβήτησης; Είναι αυτό ένα συμπέρασμα βαθειάς ενδοσκόπησης και διεργασίας; Η άραγε ένα προϊόν απώθησης και αντίστασης; Γιατί αυτά τα δυο τελευταία κρύβουν φόβο από πίσω τους.
Και πάλι κατά την δική μου ταπεινή άποψη, οι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας οφείλουν να είναι προβοκάτορες με τον ίδιο τους τον εαυτό, να εμπλουτίζουν την ζωή τους συνέχεια με καταστάσεις και να μην φοβούνται να ζήσουν γιατί πως αλλιώς θα μπορούν να καταλάβουν τους ανθρώπους που τους ζητούν βοήθεια; Για να έχει κάποιος ενσυναίσθηση δεν σημαίνει ότι πρέπει να έχει ζήσει ότι και ο θεραπευόμενός του. Αυτή είναι μια ιδιότητα που αποκτά κανείς με την εμπειρία και που πολλές φορές ενυπάρχει μέσα μας. Αλλά και μια αποστειρωμένη ζωή μάλλον την εμποδίζει.
Να προσθέσω ότι πέρα από όλα τα παραπάνω ένας ψυχοθεραπευτής πρέπει να βρίσκεται σε θεραπεία, για να μπορεί να έχει μια καθαρή αίσθηση του τι είναι ψυχικά δικό του κομμάτι και τι όχι, για να μην ταυτίζεται με τον ασθενή του και νομίζει ότι όλα τον αφορούν. Ο ψυχοθεραπευτής πρέπει να έχει τον δικό του χώρο εκκένωσης για να μην τον παίρνει όσο μπορεί από τον ασθενή του. Φυσικά διακινούνται προσωπικά αισθήματα, αλλά αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως θεραπευτικά εργαλεία και όχι ως μέτρο σύγκρισης. Αλλιώς αντιβαίνει στην επαγγελματική δεοντολογία…
http://www.channel4.com/programmes/peep-show
.....................................................................................................................
In Treatment
(Και οι ψυχοθεραπευτές έχουν ψυχή!)
Πολλές φορές όταν με ρωτούν τι δουλειά κάνω και εγώ απαντώ ‘ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια’, ανάμεσα στην ιστορία της ζωής του υδραυλικού, του ταμία στην εφορία και του ταξιτζή, ακούω πολύ συχνά τις εξής επαναλαμβανόμενες προτάσεις.
Πρώτον: ‘Δηλαδή εσύ τώρα μπορείς να με ψυχολογήσεις; Πώς με βλέπεις;’ και δεύτερον: ‘Εσύ καλά την έχεις στην δουλειά, κάθεσαι σε μια καρέκλα και απλά ακούς τον καθένα να λέει το μακρύ του και το κοντό του!’...
Προς υπεράσπιση των συναδέλφων και του εαυτού μου, θα αναφερθώ σε μια πολυαγαπημένη μου σειρά του ΗΒΟ, το In Treatment, η οποία σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό λειτουργεί και ως αποδεικτικό στοιχείο στο ευρύ κοινό για το ότι δεν ισχύουν οι παραπάνω αφορισμοί και παραπληροφορήσεις.
Ο Πωλ Γουέστον (Γκάμπριελ Μπερν), είναι ψυχοθεραπευτής. Κάθε επεισόδιο είναι και μια 45λεπτη συνεδρία με έναν από τους ασθενείς του, ένα για κάθε μέρα της εβδομάδας. Από την Δευτέρα έως την Πέμπτη βλέπει τους ασθενείς του και την Παρασκευή πάει στην επόπτριά του. Επίσης βλέπουμε σκηνές από την προσωπική του ζωή μέσα στα επεισόδια. Κάθε εβδομάδα βλέπουμε τους ίδιους ασθενείς και τις συνεδρίες τους την εκάστοτε μέρα που τους αναλογεί. Μέσα στις συνεδρίες εκτυλίσσονται οι προσωπικές ιστορίες των θεραπευόμενων αλλά και η σχέση τους με τον θεραπευτή.
Άσχετα με το τι ψυχοθεραπευτική προσέγγιση υιοθετεί κανείς, σε αυτήν την σειρά φαίνεται ξεκάθαρα ότι ένας θεραπευτής είναι συνεχώς ενεργά παρών μέσα στην θεραπεία ακόμα και αν δεν συμμετέχει λεκτικά. Μπορούμε να δούμε πως ο θεραπευτής νοιάζεται για τους ασθενείς του και πολλές φορές αναγκάζεται να εμπλακεί συναισθηματικά, ότι δεν είναι αλάνθαστος, ότι υφίσταται συνέχεια αμφισβήτηση, ότι σε κάθε συνεδρία πρέπει να κερδίζει και να διεκδικεί την σχέση με τον θεραπευομενο του, ότι ποτέ τίποτε δεν είναι δεδομένο και ότι δεν μπορεί ποτέ να εφησυχάσει πραγματικά γιατί την μέρα που θα το κάνει έχει χάσει τον πόλεμο.
Είναι κατά την άποψή μου μια εξαιρετική μαρτυρία του τι διαδραματίζεται μέσα σε μια θεραπευτική συνεδρία και το τι ψυχική και διανοητική επένδυση και παρουσία απαιτείται από την πλευρά του ψυχοθεραπευτή για να μπορεί να αφουγκραστεί τον θεραπευόμενό του και να καταφέρει κατ’ επέκταση να τον βοηθήσει εάν και εφόσον ο θεραπευομνος το επιθυμεί και του το επιτρέψει, κάτι που δεν είναι πάντα δεδομένο... Την συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όλους, συνάδελφους και μη.
Η σειρά έχει ολοκληρωθεί με τρεις σεζόν.
http://www.hbo.com/in-treatment/index.html
...............................................................................................................
Μπορείτε να στείλετε τις ερωτήσεις , τις σκέψεις σας και ότι άλλο σας απασχολεί στο
Τα γράμματα σας μπορούν να είναι ανώνυμα ή επώνυμα και μπορείτε να διευκρινίζετε αν θέλετε να μπει το όνομά σας ή όχι στο i-Psychology.
σχόλια