Ο γρήγορος κρύφτηκε, ο δυνατός έφυγε, ο επιδέξιος στα λόγια μπήκε στο παλάτι

Ο γρήγορος κρύφτηκε, ο δυνατός έφυγε, ο επιδέξιος στα λόγια μπήκε στο παλάτι Facebook Twitter
13

Η σημερινή ανάρτηση αφιερώνεται στον Κυριάκο και τη Μαριάννα.

Μια συλλογή για τη συλλογή τους.

Οι συλλογές παροιμιών συνιστούν μια ξεχωριστή κατηγορία της Σουμεριακής λογοτεχνίας και οι παλαιότερες ανάγονται στην Παλαιοβαβυλωνιακή περίοδο, δηλαδή ήδη από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ.. Γράφονταν και αντιγράφονταν στα σχολεία από τους γραφείς που μάθαιναν γραφή και ανάγνωση και έτσι έχουν διασωθεί γραμμένες σε πινακίδες σφηνοειδούς γραφής.


Το ενδιαφέρον με τις παροιμίες αυτές είναι ότι πολλές από αυτές, παρόλο που προέρχονται από μιά κοινωνία με δομές εντελώς διαφορετικές από αυτές της εποχής μας, βρίσκουν εφαρμογή και στη σημερινή ζωή γιατί απηχούν τη λαϊκή σοφία και τον κοινό νου. 


Τα σημαντικότερα θέματα με τα οποία ασχολούνται οι Σουμεριακές παροιμίες είναι η ζωή του αγαθού, δίκαιου, φτωχού ανθρώπου σε αντίθεση με τον κακό, άδικο, πλούσιο˙ οι δυσκολίες των επαγγελμάτων (κυρίως του αγρότη, του βοσκού, του έμπορου)˙ η οικογενειακή ζωή (σχέσεις γονέων-παιδιών και σχέσεις συζύγων)˙ η σχέση με την εξουσία (το «ανάκτορο»)˙ η Μοίρα και οι θεοί.
Συχνά χρησιμοποιούνται παρατηρήσεις από τη ζωή των ζώων για να γίνουν έξυπνοι παραλληλισμοί με τα ανθρώπινα. Εκτός από τις παροιμίες, καταγράφονται και παροιμιώδεις φράσεις («ο άντρας μου είναι τόσο καλός που μου καθαρίζει τα κόκκαλα απ'το ψάρι») ή απλές συμβουλές διατυπωμένες σε προστακτική («Παντρέψου τη γυναίκα της επιλογής σου»).

 

Η σημερινή ανάρτηση είναι μια μικρή επιλογή παροιμιών που συνέταξα συμβουλευόμενη τις συλλογές Σουμεριακών παροιμιών που δημοσιεύονται στο Διαχρονικό Σώμα Σουμεριακής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (The Diachronic Corpus of Sumerian Literature). Συμβουλεύτηκα επίσης το βιβλίο του Bendt Alster, Proverbs of Ancient Sumer: The World's Earliest Proverb Collections, 1997.

 

 

 

ΟΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

•  Ό,τι σε πληγώνει, κράτα το μυστικό.
 
•  Στη πόλη που δεν έχει σκύλους, αφεντικό είν'η αλεπού.
 
•  Η κακιά γυναίκα μες στο σπίτι είναι χειρότερη απ'όλες τις αρρώστειες.
 
•  Το να παντρευτείς είναι ανθρώπινο, το να αποκτήσεις παιδιά θείο.
 
•  Η μοίρα είναι σκύλος – μπορεί αν θέλει να δαγκώσει.
 
•  Ο φτωχός μασάει ό,τι του δίνουν.
 
•  Κάθε αλεπού είναι πιο αλεπού απ'τη μάνα της
    (πρβ. την ελληνική παροιμία: η αλεπού δέκα χρονών και το αλεπουδάκι έντεκα)
 
•  Πες ένα ψέμα και μετά πες μια αλήθεια: θα θεωρηθεί ψέμα.
 
•  Ο σκύλος του σιδερά δεν μπορεί να αναποδογυρίσει το αμόνι, κι έτσι ρίχνει το καλάθι και το αγγείο.
 
•  Όποιος για το κέφι του παντρεύτηκε, μόλις το ξανασκέφτηκε χώρισε.
 
•  Δεν βρίσκει κανείς ξεκούραση στο σπίτι που η γυναίκα δε μιλάει, στο σπίτι που ο νοικοκύρης δεν λέει λόγια χαράς.
 
•  Άμα κοιμάσαι στα καλάμια, θα σε φάν οι αρουραίοι.

 

 

 

•  Θα πάω σήμερα, λέει ο βοσκός. Θα πάω αύριο, λέει το βοσκόπουλο. Με το σήμερα και το αύριο περνάει ο καιρός.

 

•  Άμα ξεφορτωθείς το βοσκό, τα πρόβατα δεν θα γυρίσουν.

 

•  Ν'αλέθεις όσο έχει ακόμα φως.

 

•  Στο ανοιχτό στόμα μπαίνουν μύγες.

 

•  Το νύχι μου που πονάει το κρύβω στη χούφτα μου. Το πόδι που πονάει στο σανδάλι μου. Μα ποιος θα βρει την πονεμένη μου καρδιά;

 

•  Αυτός που διαρκώς δραπετεύει, τρέχει να ξεφύγει από το παρελθόν του.

 

•  Ο μοναχικός ας μένει μόνος, γιατί είναι πάντα ύπουλος.

 

•  Αν δεν μπορείς να ξεπεράσεις τους φόβους σου, κόψε ό,τι τους τροφοδοτεί.

 

•  Η δύναμη δεν μπορεί να συναγωνιστεί την ευφυΐα

 

•  Μια καρδιά που αγαπά χτίζει σπίτια, μια καρδιά που μισεί, τα καταστρέφει.

 

•  Ο άνθρωπος που συμπεριφέρεται σαν βρεγμένο καλάμι μπροστά στους άλλους ανθρώπους δεν λέει την αλήθεια.

 

•  Για τον καλό άνθρωπο ακόμη κι η μυλόπετρα θα επιπλεύσει στο ποτάμι.

 

•  Είναι ανίερο να συμπεριφέρεσαι άσχημα στο μετανάστη.

 

•  Το ανάκτορο και ο Κάτω κόσμος απαιτούν υπακοή από τους κατοίκους τους.

 

•  Ο γλυκός ο σύζυγος δεν φυτρώνει στην έρημο.

 

•  Ο φτωχός άνθρωπος δεν χτυπάει ούτε μια φορά το γιό του. Τον φυλάει για πάντα σαν θησαυρό.

 

•  Ο γρήγορος κρύφτηκε, ο δυνατός έφυγε, ο επιδέξιος στα λόγια μπήκε στο παλάτι.

 

•  Χτίσε σαν άρχοντας να ζήσεις σαν σκλάβος! Χτίσε σαν σκλάβος να ζήσεις σαν άρχοντας!

 

•  Όταν ο ήλιος δύει έξω και δεν μπορείς ούτε το χέρι μπροστά σου να αναγνωρίσεις, μπες μέσα!

 

•  Παντρέψου τη γυναίκα της επιλογής σου.

 

•  Δέξου τη μοίρα σου και κάνε τη μάνα σου ευτυχισμένη! Τρέξε γρήγορα και κάνε το θεό σου ευτυχισμένο!

 

•  Ο άντρας μου είναι τόσο καλός που μου καθαρίζει τα κόκκαλα απ'το ψάρι.

 

•  Τρώγε λίγο για να ζεις υπέροχα. Κι όταν περπατάς, να έχεις τα πόδια σου στο έδαφος!

 

•  Ο ψεύτης είναι υπερόπτης. Πάντα ψεύδεται. Πάντα συκοφαντεί.

 

•  Αυτός που έχει ασήμι είναι ευτυχής. Αυτός που έχει στάρι είναι άνετος. Αυτός που έχει ζώα δεν μπορεί να κοιμηθεί.

 

•  Αν και οι δυστυχισμένες μέρες είναι αναρίθμητες, ωστόσο η ζωή είναι καλύτερη από το θάνατο.

 

•  Αυτός που πληρώνει με καλό ασήμι, διαπραγματεύεται μια ευνοϊκή θέση.

 

•  Στη μέση της ζύμης δεν έχει ψημένη πίτα.

 

•  Αυτός που έχει ελαφρύ φορτίο μπορεί και να χορέψει.

 

•  Όσοι έχασαν τα σπίτια τους καταφεύγουν στις αποθήκες.

 

•  Εκεί που περπατάει ο άντρας, βρίσκει κάτι. Εκεί που περπατάει η γυναίκα, χάνει κάτι.

 

•  Ο γιός του δίκαιου ανθρώπου κοιμάται νηστικός.

 

•  Κι αν είναι δεμένος ο σκύλος, όμως δεν καθαρίζεις το πηγάδι.

 

•  Αυτός που έχει νοικοκυριό να πάει στο νοικοκυριό του! Αυτός που έχει μάνα και νοικοκυριό να πάει στη μάνα του!

 

•  Η μάνα του είναι κουτσή; τα χέρια του παράλυτα.

 

•  Είναι ανίερο να είσαι πλούσιος και να απαιτείς περισσότερα.

 

•  Να είσαι άρρωστη εντάξει, να είσαι έγκυος οδυνηρό. Μα άρρωστη και έγκυος παραπάει.

 

•  Ο ατιμασμένος γραφέας γίνεται παπάς. Ο ατιμασμένος τραγουδιστής παίζει το φλάουτο. Ο ατιμασμένος έμπορος γίνεται απατεώνας.

 

•  Η σκλάβα που δεν έχει εξουσία στην κυρά της, τραβάει τα μαλλιά του άντρα της.

 

•  Όσο κι αν ξεχωρίζει η ευφυΐα, ο βλάκας πάντα πετυχαίνει ό,τι χρειάζεται.

 

•  Αν η αλεπού δεν ακούει καλά, θα χάσει το πόδι της.

 

 

Η ανάρτηση εικονογραφείται με σκηνές από ένα μικρό τραπεζοειδές ξύλινο αντικείμενο με ένθετη ψηφιδωτή διακόσμηση από όστρεο, lapis lazuli και ερυθρό λίθο. Στις δύο μακρές πλευρές του φέρει πομπικές σκηνές σε τρεις ζώνες με ειρηνικό και πολεμικό χαρακτήρα αντίστοιχα. Έχει ερμηνευθεί ως λάβαρο, υποστήριγμα άλλου αντικειμένου ή το ηχείο άγνωστου μουσικού οργάνου. Βρέθηκε σε τάφο της Ουρ και χρονολογείται μεταξύ 2600-2400 π.Χ.

 

Αρχαιολογία & Ιστορία
13

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο βράχος, η θάλασσα και το τελεφερίκ στη Μονεμβασιά

Guest Editors / Ο βράχος, η θάλασσα και το τελεφερίκ στη Μονεμβασιά

Το σχέδιο για την εγκαθίδρυση τελεφερίκ εκπλήσσει καθώς φανερώνει μια μεταστροφή του υπουργείου Πολιτισμού από πολιτικές ήπιας παρέμβασης και χαμηλού φωτισμού τις οποίες ακολούθησε για δεκαετίες. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επέμβαση που έχει γίνει στον βράχο εδώ και πάνω από δύο αιώνες και ίσως τη μεγαλύτερη που έχει γίνει ποτέ μετά την ανοικοδόμηση των τειχών.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΑΣ
Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ου αιώνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Χάρη σε ένα κληροδότημα, ιδρύεται στις αρχές του 20ου αιώνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ένα νοσοκομείο το οποίο στεγάζει την έδρα της Νευροψυχιατρικής του ΕΚΠΑ. Ένα νοσοκομείο του οποίου η σχέση με το Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και με τις κοινωνικές μεταβολές στην πόλη και στη χώρα είναι άρρηκτες. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά για την ιστορία του Αιγινητείου με την ιστορικό Δέσπω Κριτσωτάκη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας και η μοντέρνα ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας στη ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Η οπερέτα στην Αθήνα ανθίζει και εξελίσσεται εν μέσω μεγάλων ιστορικών γεγονότων: Βαλκανικοί πόλεμοι, εθνικός διχασμός και αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν η οπερέτα μια διέξοδος για τους Αθηναίους της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη για την ιστορία και τους μεγάλους σταθμούς της αθηναϊκής οπερέτας.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM

σχόλια

10 σχόλια
Τι ωραίες παροιμίες αυτοί οι Σουμέριοι!> Είναι ανίερο να συμπεριφέρεσαι άσχημα στο μετανάστη.Πριν 4500 χρόνια το ήξερε ο κόσμος, τώρα το έχει ξεχάσει.> Το νύχι μου που πονάει το κρύβω στη χούφτα μου. Το πόδι που πονάει στο σανδάλι μου. Μα ποιος θα βρει την πονεμένη μου καρδιά;Προφανώς κάτι δεν πάει καλά με τη μετάφραση.Η αγγλική μορφή είναι:http://etcsl.orinst.ox.ac.uk/proverbs/t.6.1.03.html#t6103.p128"My fingernail that hurts is clutched in my embrace. My foot that hurts is in my sandal. But who will find my aching heart?"Άρα το νόημα της παροιμίας είναι: το νύχι και το πόδι που πονάνε ξέρω πού βρίσκονται, άρα μπορώ να τα δείξω στον γιατρό ώστε να τα θεραπεύσει. Όταν με ρωτήσει «Πού πονάτε;», θα του δείξω το νύχι και το πόδι. Η καρδιά μου όμως, που επίσης πονά, δεν ξέρω πού βρίσκεται ώστε να τη δείξω στον γιατρό και να την κάνει καλά. Όταν με ρωτήσει πού πονώ, τι να του δείξω;
κάποιο λάθος μάλλον κάνεις, νομίζω ότι είναι αντίστοιχη με την πρώτη "Ό,τι σε πληγώνει, κράτα το μυστικό".Πρέπει να είχαν σε μεγάλη εκτίμηση τους ανθρώπους που βίωναν τον πόνο τους με αξιοπρέπεια. άλλωστε η δική σου μετάφραση δε βγάζει και πολύ νόημα (τι; δε ξέρω που είναι η καρδιά μου; so???)
Καταπληκτική ανάρτηση Βασιλική, εύγε! Όλες οι παροιμίες αξίζουν απομνημόνευσης αλλά εμένα θα μου μείνει "για τον καλό άνθρωπο ακόμη κι η μυλόπετρα θα επιπλεύσει στο ποτάμι" ναι, έτσι!Οι Σουμέριοι το είχαν καταλάβει από τότε, οι Έλληνες πότε; :)