Ο Δρομέας του Βαρώτσου

Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter
38

Αν το κέντρο της Αθήνας ήταν ένας παράδεισος θα το καταλάβαινα, αλλά ακόμα θυμάμαι ως παιδάκι να μην καταλαβαίνω την καταστροφολογία και την αποστροφή προς ένα απ' τα πιο έξυπνα και όμορφα (κατά τη γνώμη μου και τότε και τώρα) έργα τέχνης. 

Τοποθετημένος στο κέντρο, στη μέση της βαβούρας και της κίνησης, ο Δρομέας έφτιαχνε μια οφθαλμαπάτη που άλλαζε ανάλογα με τη θέση του ήλιου, τα φώτα της νύχτας κλπ. 

Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter
Φωτο: Γιώργος Βουδούρης

 

Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter

Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter

Πέρα απ' την εννοιολογική ανάλυση, υπάρχει και η αισθητική. Και στα '80ς του ΠΑΣΟΚ η σύγχρονη τέχνη ήταν κάτι αξιογέλαστο. Μπορεί σε μένα ο Δρομέας να μοιάζει όμορφος (αν και κοφτερός) και από τότε να αγάπησα την τέχνη του Βαρώτσου που έχει κάνει εξαιρετικά έργα, κατά τη γνώμη μου καλύτερα κι απ' τον Δρομέα, όμως τότε οι περισσότεροι με το που αποκαλύφθηκε, στα εγκαίνια, τον θεώρησαν έκτρωμα.

Έγραψε ο Βαρώτσος πριν μερικά χρόνια:

Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter

Σεπτέμβριος 1988

«Όλοι μας λένε ότι τα κάναμε γυαλιά καρφιά, εμείς με τα σπασμένα γυαλιά φτιάχναμε τον Δρομέα..»

Με αυτά τα λόγια ο Μιλτιάδης Έβερτ άρχισε την ομιλία του την ημέρα των εγκαινίων του έργου μου Δρομέας. Από εκείνη την ημέρα δεν θυμάμαι πολλά. Ήμουν τόσο τρομαγμένος από το μέγεθος του όλου εγχειρήματος.

 

Ενός εγχειρήματος που ξεκίνησε με μια γυάλινη μακέτα που έδωσα στον Σταύρο Ξαρχάκο ως πρόταση για την πόλη της Αθήνας. Ήταν τότε αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων. Θα την πάω στον Έβερτ μου είπε…

Δεν περίμενα ποτέ ο Μιλτιάδης Έβερτ να δεχθεί ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα, όπως η κατασκευή του Δρομέα, από το Δήμο της Αθήνας. Όμως ο Ξαρχάκος γύρισε και μου είιπε…

- Ξεκινάμε, βάλτο μπρος!

 Έτσι άρχισε αυτή η περιπέτεια.

Μια περιπέτεια που δεν περιορίστηκε στον Δρομέα.


Ξεκίνησε τότε, για πρώτη φορά στην Αθήνα, ένα μεγάλης έκτασης πρόγραμμα τοποθέτησης έργων σύγχρονης Τέχνης και μεγάλων εικαστικών παρεμβάσεων, οι οποίες δημιούργησαν ένα πολιτισμικό σοκ στους κατοίκους της πόλης και μια τεράστια αμηχανία στο σύστημα της Τέχνης, το οποίο έβλεπε για πρώτη φορά έναν Δήμο να ανοίγει το θέμα σύγχρονη Τέχνη και πολεοδομικός ιστός, αγοράζοντας έργα από καλλιτέχνες σημαντικούς, όπως ο Ζογγολόπουλος, και να τα τοποθετεί με έναν αυθορμητισμό και με μια αμεσότητα αφοπλιστική.

Το δίδυμο Έβερτ-Ξαρχάκος είχαν καταφέρει το αδύνατο. Είχαν καταφέρει να εμπνεύσουν τους υπαλλήλους του Δήμου, οι οποίοι κάθε βράδυ εθελοντικά βοηθούσαν στην κατασκευή του έργου. Μετά τις επτά το βράδυ όλο το προσωπικό του πνευματικού κέντρου του Δήμου κατέβαινε στην Ομόνοια και ένας έκοβε γυαλί, άλλος καθάριζε, άλλος μετέφερε.

Τώρα που έφυγε ο Μιλτιάδης Έβερτ νιώθω την ανάγκη να θυμίσω την προσφορά του και τον σεβασμό του στην σύγχρονη Τέχνη και την προσπάθεια του να δημιουργήσει θεσμούς που, δυστυχώς, δεν υποστηρίχθηκαν από τους επόμενους Δημάρχους, όμως έγιναν αντικείμενα έμπευσης για δημάρχους άλλων Δήμων, οι οποίοι άρχισαν να βλέπουν τη σύγχρονη Τέχνη τουλάχιστον όχι εχθρικά.

Όποτε η σύγχρονη Τέχνη μπαίνει στον πολεοδομικό ιστό είναι σαν να ζητάει συγνώμη ακόμη και σήμερα.

Ελπίζω τουλάχιστον τώρα που έφυγε ο Μιλτιάδης Έβερτ, αυτοί που ειρωνεύτηκαν ή πολέμησαν αυτή τη σημαντική προσφορά του στην σύγχρονη Τέχνη να ζητήσουν μια συγγνώμη.

*ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΤΕΤΡΑΛΕΠΤΟ*

Πώς φτιάχτηκε ο δρομέας στην Αθήνα του τότε...

--------------------------------

  

Αντέδρασε η γενιά του '30.

[via]

Ο κόσμος όταν αναφέρεται στο όνομα του Κώστα Βαρώτσου σκέπτεται το γυαλί. Ο “Δρομέας” που έγινε το 1988 ταρακούνησε αρκετά τα εικαστικά πράγματα της εποχής.

 

Ναι και αντέδρασε η γενιά του '30. Ποιός ήμουν εγώ και βρέθηκα σε δημόσιο χώρο. Αυτό δεν άρεσε στη γενιά του '30 και αντέδρασε.

Όταν παρουσιάστηκε το έργο μια εφημερίδα είχε γράψει μεταξύ άλλων: “Έγινε το καταπληκτικό έργο του Βαρώτσου κ.λ.π, πανομοιότυπο των Παρισίων”. Υπήρχε η αίσθηση ότι όλα έρχονται από το Παρίσι και ότι εμείς δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε κάτι, το οποίο να είναι πρωτογενές. Δεν είχε ξαναγίνει ποτέ στον κόσμο έργο από γυαλί τέτοιου μεγέθους, με τέτοια άποψη για τον χώρο και για τα πράγματα. Ο “Δρομέας” βγήκε σε μία εποχή μεγάλης αισιοδοξίας και μεγάλου ονείρου της Ελλάδας, ονειρευόμασταν να γίνουμε μέρος της Ευρώπης, να κάνουμε πράγματα, ήταν μία σύνθεση κομματιών σε μία νέα ταχύτητα.

--

Ο Δρομέας ως σημείο αναφοράς:
Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter

Αυτή η φωτογραφία από εδώ, θύμισε τον Δρομέα στον φωτογράφο, γι' αυτό και την ονόμασε έτσι. "Ο ΔΡΟΜΕΑΣ: Από Φωτογραφική βόλτα τον Δεκέμβριο στα Τρίκαλα Κορινθίας".

  

Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter

Τελικά ο Δρομέας ήταν κάτι θετικό για την πορεία σου; 

(από συνέντευξη στην Βασιλίκα Σαριλάκη)

Ερώτηση: Η περιπέτεια του Δρομέα, 14 χρόνια τώρα, έχει σηματοδοτήσει πολλά πράγματα για την πόλη. Υπήρξαν ένθερμοι υποστηρικτές κι οξείες κριτικές ίσως γιατί ήταν και το πρώτο έργο σύγχρονης τέχνης στην Αθήνα. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα πυροδοτεί αιχμές και παρεξηγήσεις. Ο Bonito Oliva λέει πως είναι επιρροή από τον Boccioni ενώ εσύ μου έχεις πει παλιότερα ότι μελέτησες το άγαλμα του Δία γιατί ήθελες να μεταδώσεις μια παρόμοια δυναμικότητα και κίνηση σε ένα σύγχρονο έργο. Τελικά ο Δρομέας ήταν κάτι θετικό για την πορεία σου; 


Απάντηση: Ήταν πάρα πολύ θετικό. Το έργο αυτό έχει δύο σκέλη. Το ένα είναι η στάση του απέναντι στον χρόνο και το δεύτερο η κοινωνική του σχέση με την πόλη της Αθήνας. Ως προς τον χρόνο λειτούργησα ακριβώς αντίθετα από τους φουτουριστές και τον Boccioni. Γιατί ενώ εκείνοι έβγαζαν την κίνηση μέσω της ανάλυσης της φιγούρας στον χώρο, στον Δρομέα είναι η σύνθεση των θραυσμάτων που βγάζει την κίνηση. Το έργο είναι συνθετικό κι όχι αναλυτικό. Θυμάμαι κάποτε ένας ταξιτζής μου είπε. «Τι είναι αυτό ρε φίλε; Είναι σαν να πήρανε φόρα τα μπάζα και φύγανε..» Αυτό είναι ακριβώς αντίθετο από τον φουτουρισμό, γιατί ενώ τότε προσπαθούσαν να βρουν μέσω της ανάλυσης την αντικειμενική σκέψη, σήμερα αγωνιούμε για τον συνδυασμό των διαφορετικών αξιών σε μια νέα σύνθεση. 
 Η δε κοινωνική υπόσταση του έργου δημιούργησε ένα πολιτισμικό σοκ στην Ελλάδα. Όχι μόνο γ
ιατί ήταν το πρώτο δημόσιο έργο αλλά γιατί οι θεωρητικοί και οι άνθρωποι της τέχνης όπως και οι δημοσιογράφοι είδαν ένα έργο που δεν είχε σημεία αναφοράς με το παρελθόν κι έτσι δεν μπορούσαν να το αναγνωρίσουν. Ήταν πρωτογενές και το πρώτο μεγάλο έργο από γυαλί παγκοσμίως και δεν έμοιαζε με τίποτα. Ο Δρομέας ήταν τελικά παραγωγή του ελληνικού πολιτισμού με μια διεθνή γλώσσα. 

 

Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter


-Τον συνέλαβες ωστόσο για την Ομόνοια κι όχι για το Χίλτον όπου.. 


-Είναι εκτός κλίμακας.. είναι λάθος αυτό για το έργο. 


-Αισθάνθηκες δηλαδή ότι ήταν μεγαλύτερο κι ότι χρειάζεται μεγαλύτερη απόσταση για να το δει κανείς .. 
  
-Όχι μόνον αυτό. Ήταν σχεδιασμένο για την Ομόνοια που ο κλειστός της χώρος ενίσχυε το έργο. Κι ήταν 8 μέτρα μόνο. Εδώ είναι 12 και συγκρινόμενο με τον ουρανοξύστη του Χίλτον εξαφανίζεται. Εμείς το βάλαμε εκεί απλώς για να το σώσουμε. 

 

Ο Δρομέας του Βαρώτσου Facebook Twitter
 

 

[+] Conversation with Costas Varotsos

 Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Φωτίου, για το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου.

 

Πολύ ενδιαφέρον. 

 

 

 

38

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σχόλια

20 σχόλια
Όχι, ήταν από το 1988 έως τα τέλη του 1992, (νομίζω Νοέμβριος), όταν και ξηλώθηκε όλη η πλατεία μαζί με το σιντριβάνι και τον "Δρομέα" όπου κυριολεκτικά πετάχτηκε αφού δεν είχε προβλεφθεί εξ' αρχής η μετακίνηση του. Εκείνος ο "Δρομέας" ήταν 8 μέτρα. Το Μάϊο του 1994 στήθηκε ο σημερινός "Δρομέας" απέναντι από το Hilton ο οποίος είναι 12 μέτρα. Από το '92 έως και το 1998 η πλατεία ήταν περιφραγμένη με λαμαρίνες και γερανούς. Από το 1998 έως το 2001, τυπικά στρογγυλή χωρίς τίποτα στην επιφάνεια της και από το 2002 έως σήμερα το χάλι που αντικρύζουμε καθημερινώς! Αυτή είναι η ιστορία μιας πλατείας που από το 1959 έως το 1992 κοσμούσε κυριολεκτικά το κέντρο της Αθήνας.
Το δρομέα τον πρωτοαντίκρυσα σαν παιδί στην Ομόνοια και πραγματικά φάνταζε γιγάντιος στην κλειστή πλατεία.Τον αγαπώ κι ας φαίνεται πιο μικρός δίπλα στην κλιμακα του Χίλτον και κατά την άποψή μου είναι το πιο όμορφο γλυπτό της μοντέρνας ελληνικής γλυπτικής.Από τα καλύτερά σου άρθρα.(στην Τριόπετρα στο Νότιο Ρεθυμνο ειδικά ο τελευταίος βράχος μες στη θάλασσα τον θυμίζει πολύ)http://i1.trekearth.com/photos/33108/triopetra.jpg
Φαντάζομαι το Δρομέα να αποκτά ζωή και κίνηση, να τσαλαπατάει και να πετσοκόβει την ασχήμια της πόλης και να επιστρέφει κουρασμένος στη θέση του.
μπορει να γεμισω αρνητικες αλλα καθε φορα που περναω απο το χιλτον θελω να παω κ να ισιωσω τα γυαλια στην μπροστινη πλευρα του δρομεα,φταει ο ψυχαναγκασμος μου ,ενω απο πισω ειναι σωστο, λογο κινησης, να υπαρχει η κυματομορφη, απο μπροστα το βρισκω λαθος
Όντως είναι ένα εμβληματικό έργο για την εποχή μας και σίγουρα υπάρχουν και άλλα αξιόλογα στο κέντρο της Αθήνας. Προς απάντηση όλων όσων σχολιάσατε/ρωτήσατε για το που ταίριαζε καλύτερα αλλά και για τις αλλαγές των διαστάσεων του το πράγμα έχει ως εξής. Όταν ένας γλύπτης σχεδιάζει ένα γλυπτό για δημόσιο χώρο σκέφτεται πάντα το φυσικό περιβάλλον γύρω του και αυτό συμπεριλαμβάνει από το μέγεθος του ως το πώς θα στηθεί στο χώρο, τι βρίσκεται γύρω του κ.ο.κ. Λογικό και επόμενο λοιπόν να γίνουν αλλαγές εφόσον έπρεπε να μετακινηθεί για να «δένει» με τον χώρο.
Πρόκειται πράγματι για εμβληματικό έργο (και πανέμορφο, έχει τόση ζωντάνια, σαν να τρέχει στον άνεμο πραγματικά!). Είναι να απορούμε γιατί αισθητικά εκτρώματα σαν τον ανδριάντα (?!) της Μελίνας στην είσοδο του Μακρυγιάννη και το άγαλμα του Βενιζέλου στην πλατεία Ν.Σμύρνης τα κρατούν ακόμα. Εικονιστική εμμονή;
Προφανώς ο φίλος argusDob αναφέρεται στον Μαραθώνιο. Κι εμένα ως ερασιτέχνη αθλητή μου αρέσει πάρα πολύ ο Δρομέας που βρίσκεται πάνω στην κλασική διαδρομή του Μαραθωνίου, ασχέτως με την γνώμη του ίδιου του δημιουργού του.Δείτε για παράδειγμα μια φωτογραφία εδώ:http://www.doc4life.net/wp-content/uploads/2012/11/00001REP003-30th-CLASSIC-ATHENS-MARATHON-NOV-11th-2012-by-Giannis-Livanos1.jpg
Καλά, τόσα νεοκλασικά κτήρια έχει η Αθήνα· μόνο την Πανεπιστημίου να κατέβει κανείς συναντά δεκάδες αρχιτεκτονικά αριστουργήματα (δεν είναι μόνο η περίφημη «Τριλογία»), αλλά και έργα γλυπτικής (οι ανδριάντες του Κοραή, του Φεραίου, του Καποδίστρια κ.λπ.). Ο «Δρομέας» ξαφνικά έγινε το «καλύτερο έργο τέχνης που κοσμεί την Αθήνα»; Εκτός αν περιοριζόμαστε στα μοντερνιστικά έργα τέχνης· και πάλι όμως, είναι ένα από τα λίγα (αν όχι το μοναδικό), οπότε δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης.
Ο δρομεας της Ομονοιας ειναι διαφορετικος απ αυτον του Χιλτον. Δεν ξερω αν απλως του αφαιρεθηκαν καποια τμηματα για να χωραει στη νεα του τοποθεσια ή κατασκευαστηκε ξανα απ την αρχη...
Ο Δρομέας είναι ένα απ'τα πιο όμορφα έργα τέχνης στην Αθήνα!Αν και θα τον προτιμούσα σε κάποιο πιο παλιό κομμάτι της πόλης - για την όμορφη αντίθεση που θα δημιουργούσε με κάποια νεοκλασικά κτήρια
.....- Έγιναν τίποτα καταστροφές εδώ;- Τι εννοείς;Ο Λάζαρος έδειξε τον γυάλινο όγκο στη μέση της πλατείας- Τούτο δω βγήκε μέσα από τη γή; ρώτησε- Είναι άγαλμα, εικαστική παρέμβαση..........-Θα μείναι για πάντα εκεί;Από τις Νεες Αθηναικές ιστορίες (1988) του Χρήστου ΒακαλόπουλουΤελικά δεν έμεινε για πάντα εκεί...
Νομίζω ότι το καλύτερο στο "Δρομέα" είναι το γεγονός ότι αποτελεί ένα έργο τέχνης χωρίς προηγούμενη ιστορική - πολιτική κτλ αναφορά. Ήταν πρωτοποριακό εγχείρημα για την εποχή του και πολύ όμορφο έργο κατά την άποψη μου.
Πρέπει να είναι τυφλός κανείς για να μην βλέπει πόσο όμορφη ήταν η Ομόνοια επί εποχής Δρομέα. Η δε μεταμόρφωση της πλατείας στο σημερινό έκτρωμα θα έπρεπε να είναι αρκετό για να αυτοεξοριστεί η Μπακογιάννη (μόνο και μόνο γι'αυτό). Ειρήσθω εν παρόδω, δεν θα ήταν άσχημη ιδέα αν κάθε υποψήφιος πρωθυπουργός (άρα κάθε αρχηγός κόμματος) καλούταν να διεκδικήσει και να υπηρετήσει τη δημαρχία μιας πόλης. Ας αποδείξει πρώτα ότι είναι ικανός/ή να κυβερνήσει μια πόλη και μετά συζητάμε για το σύνολο της χώρας....
Όχι, ήταν από το 1988 έως το 1993, όταν και ξηλώθηκε όλη η πλατεία μαζί με το σιντριβάνι και τον "Δρομέα". Το 1994 στήθηκε ο σημερινός "Δρομέας" στο Hilton. Από το '93 έως και το 1997 η πλατεία ήταν περιφραγμένη με λαμαρίνες και γερανούς. Από το 1997 έως το 2001, τυπικά στρογγυλή χωρίς τίποτα στην επιφάνεια της και από το 2002 έως σήμερα το χάλι που αντικρύζουμε καθημερινώς!
Έχω την εντύπωση ότι πολλοί Αθηναίοι θα προτιμούσαν ένα κλασσικό άγαλμα φιλοσόφου, ποιητή, μεγα-αλέξανδρου, έστω και κακόγουστο, παρά το Δρομέα. Και, μπορεί να ακουστεί βαρύ αυτό που θα πω, αλλά η γνώμη πολλών Ελλήνων για τη σύγχρονη τέχνη έχει ανατριχιαστικές ομοιότητες με τα αντίστοιχα των Ναζί περί "εκφυλισμένης τέχνης".
αμάν πια με το σύνδρομο της ψωροκώσταινας. Δεν είναι η γνώμη πολλών Ελλήνων, είναι η γνώμη πολλών ανθρώπων και έχει παραμέτρους τη γνώση και την αισθητική του καθενός.Το ότι εμένα προσωπικά δεν μου αρέσει αισθητικά το έργο του Ζογγολόπουλου στην είσοδο της έκθεσης Θεσσαλονίκης (είτε αισθητικά γιατί μάλλον δεν είναι διαχρονική η αισθητική του ΄60, είτε καλλιτεχνικά, είτε απλά λόγω σημείου τοποθέτησης της σύνθεσης) ή βρίσκοντας αηδιαστικά τα υπόλοιπα σύγχρονα γλυπτά που υπάρχουν πχ στον χώρο του πανεπιστημίου και είχαν αγοραστεί με το κιλό, δεν σημαίνει ότι στη θέση τους θα προτιμούσα τον Μεγαλέξανδρο. Oύτε όμως πήγα να ρίξω το Cor-ten (αν και θα ήθελα) ούτε κάποιος πήγε να κάνει λαμπόγυαλο τον δρομέα (μεγαλύτερης εννοείται αισθητικής αξίας)