Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια

 Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια Facebook Twitter
4
 Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια Facebook Twitter

Tην περασμένη Δευτέρα θα γινόταν 108 ετών. Ενώ, σήμερα, συμπληρώνονται 59 χρόνια από το θάνατό της. Περίεργα παιχνίδια παίζει η ζωή. Και μάλλον η Φρίντα δεν ήταν καλή παίκτρια. Ηξερε πως να σχεδιάζει το παιχνίδι αλλά δεν ήξερε πως να το καθορίζει. Και φυσικά δεν είχε ιδέα από νίκες.

Η Φρίντα που ζωγράφισε όπως κανείς άλλος τον πόνο, την αμφίθυμη σεξουαλικότητα της, το διαλυμένο της κορμί, την μεξικάνικη φιλοσοφία της, ήταν μια γυναίκα κομμένη στα δυο. Είχε δυο ψυχές μέσα σε ένα κορμί: από τη μια η ινδιάνα και από την άλλη η ευρωπαία που γοήτευε τον Αντρέ Μπρετόν και τον Πικάσο.

Αγωνίστηκε από παιδί, είχε τεράστια πάθη, αυτοσαρκαζόταν, αντιστεκόταν, όρθωνε πολιτικό ανάστημα. Ηταν μια γυναίκα που λύσσαγε να ζήσει. Ηταν μια ένθερμη υποστηρίκτρια της ζωής. Όπως έλεγε κι μεγάλος της θαυμαστής Αντρέ Μπρετόν τα έργα της ήταν "Σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα".

Από τη μία η Φρίντα του πάθους, που τσακιζόταν όταν η μητρότητα της έκλεινε την πόρτα, που έκλεινε το μάτι στον αλκοολισμού, που κάπνιζε αρειμανίως, που δεν έλεγχε την ακραία της συμπεριφορά, που έλιωνε τον καθωσπρεπισμό, που βυθιζόταν στην οδύνη από τις απιστίες του Ντιέγκο.

Κι από την άλλη, η φωνή της λογικής. Εκείνη που αγαπούσε πολύ τα ζώα και τη φύση, που πουλούσε την φιλοσοφική της αύρα, που κέντριζε τους πάντες με το αστείρευτο χιούμορ της, που υπέκυπτε στο φλερτ του Λέοντα Τρότσκι αλλά και της Ζοζεφίν Μπέικερ.

Το μεγαλύτερο, λοιπόν, παιχνίδι στης ζωής της Φρίντα παίχτηκε μέσα της. Κι εκείνη δεν κατάφερε ποτέ να διαλέξει με ποιον θα ταυτιστεί και ποιον θα απορρίψει. Γι' αυτό και βγήκαν όλοι χαμένοι.

Burn this house
Burn it blue
Heart running on empty
So lost without you
But the night sky blooms with fire
And the burning bed floats higher
And she's free to fly"...

Η ζωή της μοιάζει με μεξικανικό δρώμενο: είχε έντονα χρώματα, μπόλικη λατρεία στη θλίψη, δυσοίωνες καταστάσεις, φωτιές, επαναστάσεις, φανταχτερά φουστάνια, τρέλα που αρμόζει σε λατίνα.

Η Mαγκνταλένα Κάρμεν Φρίδα Κάλο όπως την αποκαλούν οι συμπατριώτες της γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1907 και πέθανε 13 Ιουλίου 1954. Στον κόσμο την έφεραν ο Βιλέμ, ένας γερμανοεβραίος, μορφωμένος, άθεος φωτογράφος και η ισπανομεξικάνα καθολική Ματίλντε. Ηταν το τρίτο από τα τέσσερα κορίτσια της οικογένειας. Είχε δύο μεγαλύτερες αδερφές την Ματίλντε και την Αντριάνα και μια μικρότερη την Κριστίνα.

Στην ηλικία των έξι αρρώστησε από πολυομυελίτιδα. Ετσι εγκατέλειψε νωρίς το παιχνίδι και καθηλώθηκε για μήνες στο κρεβάτι. Η αρρώστια της άφησε το δεξί πόδι μικρότερο από το αριστερό και ημιπαράλυτο. 

 Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια Facebook Twitter

  

Mε την επιμονή τη δική της και την παρότρυνση του προοδευτικού της μπαμπά η Φρίντα κολυμπά, παίζει ποδόσφαιρο και γράφεται στην Escola Preparatoria. Ηταν μόλις ένα από τα 35 κορίτσια μιας σχολής με 2000 σπουδαστές.

Στη σχολή γνωρίζει το πρώτο της φλερτ: τον Αλεχάντρο Γκόμεζ Αρίας. Στις 17 Σεπτεμβρίου 1925, μοιραία μέρα της ζωής της οι δυο τους επιστρέφουν σπίτι με το λεωφορείο όταν αυτό συγκρούεται με τραμ. 

Το σφοδρό ατύχημα αφήνει στην Φρίντα κληρονομιά ένα ισχίο τρυπημένο από λαμαρίνες και πολλαπλά σοβαρά τραύματα στη σπονδυλική στήλη και τη λεκάνη. Ποτέ και τίποτα δεν θα ξαναήταν το ίδιο.

Η Φρίντα υπέστη δεκάδες χειρουργικές επεμβάσεις και παρέμεινε στο νοσοκομείο του Ευθρού Σταυρού στο Μεξικό για πολλές εβδομάδες. Κι αν κατάπιε τόσα χρόνια την οδύνη ήταν γιατί η παραμονή στο κρεβάτι της έδινε την ευκαιρία να ζωγραφίζει. Εβαζε απέναντι της έναν καθρέφτη και ξεκινούσε.

Eκεί, στο κρεβάτι του πόνου, φιλοτέχνησε το πρώτο της πορτρέτο το οποίο και χάρισε στον Αλεχάντρο Γκόμεζ Αρίας...

Αγωνίστηκε από παιδί, είχε τεράστια πάθη, αυτοσαρκαζόταν, αντιστεκόταν, όρθωνε πολιτικό ανάστημα. Ηταν μια γυναίκα που λύσσαγε να ζήσει. Ηταν μια ένθερμη υποστηρίκτρια της ζωής. Όπως έλεγε κι μεγάλος της θαυμαστής Αντρέ Μπρετόν τα έργα της ήταν "Σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα".

 

«Δεν είμαι άρρωστη. Είμαι σπασμένη. Αλλά είμαι ευτυχισμένη όσο μπορώ να ζωγραφίζω».

 

Στα έργα της εκτός από το προσωπικό της δράμα καθρεφτίζεται όλη η φιλοσοφία και η παράδοση της πατρίδας της. Τον όρο "σουρεαλισμό" δεν τον αποδέχτηκε ποτέ για τους πίνακές της. «Δεν ανήκω στους σουρεαλιστές. Δεν ζωγράφισα ποτέ όνειρα. Ζωγράφιζα την πραγματικότητά μου».

  

Aν εξαιρέσει κανείς τους πολιτικούς ηγέτες της Λατινικής Αμερικής, δύσκολα θα βρει πρόσωπο πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπο από αυτό Φρίντα Κάλο. Κι όμως, αυτή η φλεγόμενη γυναίκα πραγματοποίησε στη διάρκεια της ζωής της τρεις μεγάλες εκθέσεις: μια στην πατρίδα της, μια στο Παρίσι και μια τρίτη στη Νέα Υόρκη.

  

Το 1929 η Φρίντα Κάλο παντρεύτηκε το Μεξικάνο καλλιτέχνη Ντιέγκο Ριβέρα τον οποίο είχε γνωρίσει μερικούς μήνες νωρίτερα. Εκείνος ζωγράφιζε μια αίθουσα του πανεπιστημίου κι εκείνη -σύμφωνα με μαρτυρίες- έκανε τη μοιραία δήλωση: "Κάποια στιγμή θα γεννήσω το παιδί του". Το πρώτο πράγμα που τους ένωσε ήταν το γεγονός ότι μοιράζονταν τις ίδιες πολιτικές απόψεις. Κατά τα άλλα εκείνος ήταν αναγνωρισμένος κι εκείνη ακόμα το πάλευε. 

Λατρεμένος ζωγράφος των Μεξικανών και σταρ της εποχής ο Ριβέρα την επισκίαζε. Εκείνη, όμως, παρέμεινε τυφλωμένη από την μεγάλη αδυναμία που του είχε, ακόμα και το 1939 που σύναψε σχέσεις με τον Νίκολας Μάρεϊ. «Είχα δύο ατυχήματα στη ζωή μου: το ένα ήταν με το λεωφορείο, το δεύτερο ήταν με τον Ντιέγκο», έλεγε. Και τα δύο την ισοπέδωσαν.

Στις αρχές τις δεκαετίας του '30 η Αμερική οι τοιχογραφίες του Ντιέγκο γίνονται ανάρπαστες. Ως αποτέλεσμα το ζευγάρι μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο και λίγο αργότερα στο Ντιτρόιτ.

Στην Αμερική η Φρίντα βίωσε τις δύο φορές από τις τρεις αποβολές της ζωής της. Ο σωματικός της πόνος και η απόγνωσή της για άλλη μια φορά καταγράφονται στον καμβά. Πιο χαρακτηριστικό έργο της αυτό με τίτλο "Νοσοκομείο Χένρι Φόρντ".

 Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια Facebook Twitter
Henry Ford Hospital, 1932

Ο πόνος, όμως, δεν τελείωσε εκεί. Επιστρέφοντας στο Μεξικό ο Ντιέγκο δοκιμάζει τις αντοχές της άλλη μια φορά, προδίδοντάς την με την αδερφή της Κριστίνα. Η Φρίντα από αντίδραση πετσοκόβει τα μαλλιά της, διαλύεται αλλά εν τέλει αποφασίζει πως τη δουλειά δεν την μπλέκεις ποτέ με το κρεβάτι.

Έτσι, το ζευγάρι περνά μεγάλα διαστήματα χωριστά αλλά διατηρεί το κοινό του στούντιο και συνεχίζει ακατάπαυστα να ζωγραφίζει.

Άλλωστε, υπήρχε και ο αγώνας: το 1937 επανασυνδέονται καθώς έπρεπε να φιλοξενήσουν τον Λέοντα Τρότσκι και την σύζυγό του που είχαν βρει καταφύγιο στο Μεξικό. Οι μέρες αυτές έδωσαν στην Φρίντα την ευκαιρία να ξεχαστεί πλέκοντας ένα σύντομο ειδύλλιο με τον Μπολσεβίκο επαναστάτη. Μετά βέβαια η Φρίντα και ο Ντιέγκο ξαναχώρισαν για να ξαναπαντρευτούν το 1940... 

Το 1950 η διάγνωση για το δεξί πληγωμένο της πόδι γράφει: γάγγραινα. Ο κατήφορος δεν έχει τέλος. Παραμένει εννέα μήνες στο νοσοκομείο. Οταν βγαίνει ζωγραφίζει με μανία για να ολοκληρώσει τα έργα της επόμενης έκθεσης. Τα εγκαίνια είναι προγραμματισμένα για το 1953. Ολοι της επισημαίνουν τους κινδύνους αλλά εκείνη κάνει του κεφαλιού της. Καταφθάνει στα εγκαίνια με ασθενοφόρο και ξαπλώνει στη μέση της αίθουσας σε ένα κρεβάτι για να παρακολουθεί τις εντυπώσεις των προσκεκλημένων. Ηταν η τελευταία της performance. 

«Το κορμί πάντα σε προδίδει», έλεγε σαν να περίμενε την επιβεβαίωση που ήρθε στις 13 Ιουλίου 1954. Τα χαρτιά έγραψαν ως επίσημη αιτία την πνευμονική εμβολή. Οι φήμες μέχρι σήμερα επιμένουν στην υπερβολική δόση ηρεμιστικών.

 


 

 

4

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Μαρία Λιναρδάκη πλάθει στον πηλό αναμνήσεις και φωτεινά όνειρα

Εικαστικά / Η Μαρία Λιναρδάκη πλάθει με πηλό αναμνήσεις και φωτεινά όνειρα

Η συμβολαιογράφος, η οποία πριν από δεκαπέντε χρόνια αποφάσισε να ακολουθήσει το δικό της δημιουργικό ταξίδι, αποκωδικοποιεί την αγάπη της για τη φύση ως έμπνευση για τη διακόσμηση των κεραμικών της και μας μεταφέρει σε έναν φανταστικό κήπο χρωμάτων και αναμνήσεων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η επανεκκίνηση του 3ου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Εικαστικά / Η επανεκκίνηση του 3ου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Οι χώροι όπου εκτίθενται οι συλλογές που αφορούν την Ελληνική επανάσταση αλλάζουν και εμπλουτίζονται. Ο επιστημονικός διευθυντής του μουσείου Γιώργης Μαγγίνης μάς ξεναγεί στη νέα μόνιμη έκθεση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση για το έργο της Σαντάλ Άκερμαν

Εικαστικά / Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση για το έργο της Σαντάλ Άκερμαν

Οι Βρυξέλλες τιμούν μια ακούραστη δημιουργό που χάρη στη νεωτερικότητα, την οραματική αντιμετώπιση των εικόνων, του χρόνου και του χώρου και στους προβληματισμούς που διατρέχουν το έργο της εξακολουθεί να επηρεάζει γενιές καλλιτεχνών.
NEWSROOM
Τρεις εκθέσεις για την Κέτε Κόλβιτς που κατέγραψε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης εμπειρίας

Εικαστικά / Μέσα στο '24 θα τρέξουν όχι μία, όχι δύο, αλλά τρεις εκθέσεις για την Κέτε Κόλβιτς

Τρεις μεγάλες εκθέσεις αποκαλύπτουν τις πολλές μορφές του έργου μιας καλλιτέχνιδας που κατέγραψε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης εμπειρίας και αψήφησε την κατηγοριοποίηση.
NEWSROOM
ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

Εικαστικά / 28 εκθέσεις για έναν Μάρτιο γεμάτο τέχνη

Η συλλογή του Νίκου Αλεξίου στο Μουσείο Μπενάκη, ακόμα περισσότερες γυναίκες καλλιτέχνιδες στο ΕΜΣΤ, Marcel Duchamp στην Eleftheria Tseliou Gallery, Martin Margiela στην Bernier/Eliades, τρεις νέες προτάσεις στην Breeder και πολλές ακόμα επιλογές στο κορύφωμα της φετινής εικαστικής σεζόν.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Οι πολύχρωμοι κήποι της Hadassah Emmerich

Εικαστικά / Οι πολύχρωμοι κήποι της Hadassah Emmerich ανθίζουν στο ΕΜΣΤ

Η διεθνής καλλιτέχνιδα και δημιουργός της πολύχρωμης τοιχογραφίας «Επικούρειος Εδέμ» περιγράφει όσα κρύβονται στην εξωτική βλάστηση και στα λαμπερά χρώματα των έργων της, μιλά για την ερωτική τους διάσταση και απαντά στο αν την ενοχλεί που κάποιοι χαρακτηρίζουν τη δουλειά της περισσότερο ως διακοσμητική.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Στην πρώτη έκθεση με έργα του Μarcel Duchamp στην Ελλάδα

Εικαστικά / Στην πρώτη έκθεση με έργα του Μarcel Duchamp στην Ελλάδα

Η έκθεση «Re(a)Duchamp» μας προσκαλεί σε μια διανοητική συζήτηση με τα έργα του Duchamp, που περισσότερο από κάθε άλλου καλλιτέχνη του 20ού αιώνα επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τους σύγχρονους δημιουργούς σε ένα ευρύ και σύνθετο πνευματικό πεδίο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O σουρεαλισμός κλείνει τα 100 και ο κόσμος μας μοιάζει πιο σουρεαλιστικός από ποτέ

Εικαστικά / O σουρεαλισμός κλείνει τα 100 και ο κόσμος μας μοιάζει πιο σουρεαλιστικός από ποτέ

Ένας αιώνας συμπληρώνεται φέτος από το «Σουρεαλιστικό Μανιφέστο» του Μπρετόν και μια σειρά από εκθέσεις και εκδηλώσεις ανά την υδρόγειο γιορτάζουν την επέτειο αναζητώντας τα ίχνη του κινήματος στις παράξενες μέρες μας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Η συναρπαστική ζωή της Λίζα Πόντι και τα σχέδιά της που θα δούμε στην Αθήνα

Εικαστικά / Η συναρπαστική ζωή της Λίζα Πόντι και τα σχέδιά της που θα δούμε στην Αθήνα

Ακολουθώντας το μότο της ζωής της «δεν χρειάζεται να κάνεις πολλά», η κόρη του διάσημου Ιταλού αρχιτέκτονα και εκδότη Τζίο Πόντι έκανε σχέδια που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην γκαλερί The Breeder.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

4 σχόλια
Τρομακτικό το πόσο πολύ εξέθετε αυτό που όλοι φοβόμαστε: τους μεγαλύτερους πόνους και φόβους. Ακόμα πιο τρομακτικό πόσο πολύ ταυτίζομαι μαζί της.