Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ

Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
0


ΕΝΑΣ ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ ΕΦΕΡΕ από το Λονδίνο δύο πολυσέλιδους και εξαιρετικά επιμελημένους καταλόγους από τους οίκους δημοπρασιών Sotheby's και Bonhams αντίστοιχα, με έργα ισλαμικής και ινδικής τέχνης προς δημοπρασία. Το εξώφυλλο του καταλόγου των Sotheby's καλύπτεται από έναν πίνακα, λάδι σε ξύλο, του 1820. Ο μονάρχης του Ιράν, Φατχ Αλί Σαχ με την πλούσια γενειάδα που αγγίζει μέχρι την κοιλιά του και το πορφυρό καφτάνι του κάθεται σε ένα χαλί εν ώρα χαλάρωσης, κρατώντας τον ναργιλέ του. Ο ναργιλές είναι επενδυμένος με δεκάδες μαργαριτάρια όπως και τα περιβραχιόνια του μονάρχη, η ζώνη του και το ξίφος του. Ο ίδιος είναι ανέκφραστος ενώ ένας νεαρός πρίγκιπας στέκεται όρθιος σε κοντινή απόσταση με ένα γλυκό μειδίαμα. Η εκτιμούμενη αξία του έργου ανέρχεται στα τρία εκατομμύρια ευρώ. Δε γνωρίζω αν τελικώς πωλήθηκε και αν ναι, την ακριβή του τιμή.


Οι σελίδες του εσωτερικού των καταλόγων είναι γεμάτες από πολύτιμα χαλιά, κιλίμια, μεταλλικά σκεύη, μικρογραφίες, κεραμικά πλακίδια, κοσμήματα, χειρόγραφα, εκδόσεις Κορανίων και διάφορα διακοσμητικά σκεύη. Όλα τους υπέροχα και ανεκτίμητης αξίας.

Η τέχνη στο Ισλάμ αποτελεί κεφάλαιο τεράστιας αξίας για την παγκόσμια πολιτισμική κληρονομιά. Αποτυπώνει την ιστορική διαδρομή και τις αισθητικές αναζητήσεις των μουσουλμανικών λαών, δηλώνοντας τις όποιες συγκλίσεις και αποκλίσεις με την τέχνη αλλόδοξων.


Οι μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών λοιπόν, εκτιμούν τα θαυμαστά έργα της ισλαμικής τέχνης που με ασίγαστο μεράκι δημιούργησαν επώνυμοι και ανώνυμοι καλλιτέχνες απ' άκρη σε άκρη του ισλαμικού κόσμου. Έχω την αίσθηση πως σε επίπεδο κοινής γνώμης δεν ισχύει κάτι παρόμοιο. Η καλλιτεχνική παραγωγή στο Ισλάμ έχει υποτιμηθεί ίσως επειδή το Ισλάμ προκαλεί μια αποστροφή στον κόσμο, επομένως δεν αξίζει αναφοράς και μελέτης.

Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Επίστρωση με πλακίδια zellij (σμαλτωμένα κεραμικά) στην πόλη Φεζ του Μαρόκου.

Θα απομονώσω μεταξύ τους τα διάφορα ετερόκλητα στοιχεία που εμφανίστηκαν και συνεχίζουν να υπάρχουν στον ισλαμικό κόσμο για να υπενθυμίσω πως η φιλήσυχη ενασχόληση της ύφανσης ενός χαλιού σε αργαλειό είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με τη φανατική πτέρυγα του Ισλάμ, τόσο του σουνιτικού όσο και του σιιτικού. Είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι που είναι άδικο να συγχέονται. Επομένως, οφείλουμε να παραδεχθούμε πως δεν υφίσταται καμία ομογενοποιημένη εικόνα στον ισλαμικό κόσμο, όπως και στη Δύση άλλωστε και να προσεγγίσουμε την κάθε διαφορετική πλευρά ξεχωριστά. Ούτως ή άλλως, οι εξτρεμιστές του Ισλάμ είναι ενάντιοι σε κάθε πνευματική και καλλιτεχνική ενασχόληση, όπως συμβαίνει με τους φανατικούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας θυμηθούμε την καταστροφή των Βούδων από τους Ταλιμπάν το 2001 στη Μπαμιγιάν του Αφγανιστάν, τον βανδαλισμό συλλογών με αρχαία αιγυπτιακά έργα σε μουσεία του Καΐρου από φανατικούς μουσουλμάνους στις εξεγέρσεις του καλοκαιριού του 2013 και τις πρόσφατες καταστροφές ασσυριακών έργων και τεκκέδων σούφι από τους αντάρτες της ISIS.


Η ισλαμική τέχνη εντοπίζεται σε όλες τις ζώνες εξάπλωσης και κυριαρχίας του Ισλάμ, από την Ιβηρική Χερσόνησο, τη Βόρειο Αφρική, τα Βαλκάνια, Μέση Ανατολή, Κεντρική Ασία, Ινδία, Μαλαισία και Ινδονησία. Τόσο τα έργα θρησκευτικής αξίας όσο και κοσμικής χρήσεως τα εντάσσουμε στην ισλαμική τέχνη διότι όπως η ίδια η ισλαμική τέχνη αντικατοπτρίζει, το Ισλάμ είναι μια αισθητά διαφορετική θρησκεία από τις υπόλοιπες μονοθεϊστικές. Παραμένει ισλαμική ακόμη και στην περίπτωση που πολλοί εκτελεστές της υπήρξαν αλλόδοξοι, όπως οι βυζαντινοί καλλιτέχνες ψηφιδωτού που συμμετείχαν στον στολισμό του Τεμένους του Ομάρ στα Ιεροσόλυμα ή οι αρμένιοι κεραμοποιοί της Κιουτάχειας.


Το Ισλάμ δεν είναι απλώς θρησκευτικό δόγμα αλλά μια αδιαίρετη αρχή θρησκευτικής πίστης (ντιν), πολιτικής εξουσίας (ντάουλα) και πολιτείας (νταουνίγια). Διαχέεται παντού και υπερκαλύπτει τα πάντα, όπως στην άσκηση εξουσίας, απονομή δικαιοσύνης, οικονομικές συναλλαγές (Islamic Finance) και στην καλλιτεχνική παραγωγή. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, τον βαθμό δυσκολίας για να προκύψει ένα κοσμικό κράτος σε μια μουσουλμανική κοινωνία (βλέπε Κεμαλική Τουρκία).


Σε διάστημα ενός αιώνα από τον θάνατο του Προφήτη Μωάμεθ, οι μουσουλμάνοι εξάπλωσαν και παγίωσαν την ισχύ τους, από τις ακτές του Ατλαντικού Ωκεανού μέχρι τις ακτές του Ινδικού. Ο δυναμισμός της διάδοσής τους ανέτρεψε τα δεδομένα στις περιοχές κτήσεων τους αλλά συγχρόνως η γνωριμία με τους διαφορετικούς τοπικούς πληθυσμούς επηρέασε αποφασιστικά και τους ίδιους τους μουσουλμάνους. Επέτρεψαν προσμίξεις σε πνευματικό και καλλιτεχνικό επίπεδο αλλά επιδόθηκαν και σε έναν σκληρό ανταγωνισμό με τις όμορες δυνάμεις (Βυζάντιο) που απογείωσαν τις επιστημονικές και φιλοσοφικές τους επιδόσεις (Πνευματική ελίτ της δυναστείας των Αββασιδών – Οίκος της Σοφίας).

Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Παρά τον ασθενικό ενθουσιασμό για την ισλαμική τέχνη, η ίδια πάντα παρέμενε σημαντική επιλογή μεγάλων συλλεκτών όπως της Ντομινίκ Ντε Μενίλ, του σεΐχη Μωχάμμαντ Αλ Θάνι ακόμη και του Αριστοτέλη Ωνάση τον οποίον ο Αλέξανδρος Ιόλας κατηγορούσε ως αστοιχείωτο που αγόραζε κόπιες. Στη φωτογραφία αριστερά, ο Αριστοτέλης Ωνάσης με τη Τζάκι Κέννεντυ Ωνάση και την οικονόμο της έπαυλης του Σκορπιού, Μάρθα Σκούμπιν, στο σαλόνι της έπαυλης. Πίσω τους σύνθεση εφυαλωμένων πλακιδίων από το Ιράν του 18ου. Δεξιά παρόμοια σύνθεση ως έκθεμα στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης Μπενάκη στην Αθήνα.


Ο διανοητικός αναβρασμός έθεσε ερωτήματα στους μουσουλμάνους και κείνοι με τη σειρά τους ανέτρεξαν στις επιστήμες και τη φιλοσοφία για να βρουν απαντήσεις έχοντας μόνιμο συνοδοιπόρο τη θεολογία. Από την αναζήτηση αυτήν προέκυψαν και οι βασικές, κατευθυντήριες οδηγίες για την καλλιτεχνική παραγωγή που ρηξικέλευθα άλλαξαν το τοπίο των τεχνών στην Εγγύς Ανατολή και τον ευρύτερο ισλαμικό κόσμο.


Πολύ πριν ο εικαστικός Takis συνδυάσει την επιστήμη με τη γλυπτική, οι μουσουλμάνοι κατάφεραν να πλάσουν καλλιτεχνικά έργα βασιζόμενοι στην επιστήμη των μαθηματικών και συγκεκριμένα στη γεωμετρία.


Για τους μουσουλμάνους, η θρησκευτική πίστη παρεισφρέει ακόμη και στην τέχνη. Το σημείο, η απλούστερη γεωμετρική οντότητα που δεν έχει διαστάσεις, είναι ο Θεός. Η κίνηση του σημείου που ορίζει έναν μετρήσιμο χώρο αποτελεί έκφραση και εικόνα της θεϊκής δημιουργίας. Κάθε τι είναι έργο του Θεού και εφόσον είναι θεϊκό, δεν μπορεί παρά να είναι τέλειο. Τόσο ακριβές και τέλειο, όσο η σύνθεση των γεωμετρικών σχημάτων που συμβολίζουν συγχρόνως και την ενότητα του κόσμου. Άθελα του ή όχι, ο καλλιτέχνης είναι συγχρόνως και μαθηματικός αφού χρησιμοποιεί ως εργαλεία τους γεωμετρικούς νόμους για να αποκαλύψει τα θαυμαστά έργα του Δημιουργού. Ο καλλιτέχνης δεν αναπαράγει το ορατό αλλά καθιστά κάτι ορατό, αποκαλύπτοντας την τελειότητά του. Για αυτόν τον λόγο, τα γεωμετρικά μοτίβα στην ισλαμική τέχνη δεν έχουν διακοσμητικό χαρακτήρα αλλά βαθιά σημασιολογικό.

Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Αριστερά, Φαγιούμ των ύστερων ελληνιστικών χρόνων και δεξιά κεφαλή αλόγου, δείγμα λεπτότητας της αριστουργηματικής μεταλλοτεχνίας των σασσανιδών Περσών. Τα είδη των τεχνών αυτών υποτόνισαν σε μεγάλο βαθμό στα χρόνια του Ισλάμ λόγω της αυστηρής προσήλωσης στο δόγμα της μη απεικόνισης ανθρώπινων και ζωϊκών μορφών.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Μέρος του πρόπυλου του Τεμένους Σαχ στο Ισφαχάν, Ιράν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Μουκάρνας, ο κυψελωειδής θόλος σε πρόπυλο τεμένους στο Ισφαχάν, Ιράν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Εσωτερική άποψη του θόλου από το μαυσωλείο του ποιητή Μπαμπά Ταχέρ στην πόλη Χαμαντάν, Ιράν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Γεωμετρικά μοτίβα και απόλυτη συμμετρία σε τέμενος του Ουζμπεκιστάν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Το Γαλάζιο Τέμενος στην πόλη Χεράτ, Αφγανιστάν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Τέμενος στην πόλη Μασχάντ, Ιράν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Εσωτερική άποψη του θόλου του Τεμένους της Παρασκευής στην πόλη Γιάζντ στο κεντρικό Ιράν. Ο καλλιτέχνης στην εικόνα του θόλου αναζητάει εκείνη του ουρανού. Σχηματίζει άστρα και αστερισμούς σε διάφορες μορφές, διαιρεμένα σε οκτώ ομόκεντρους κύκλους.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Μουκάρνας από τον μεντρεσέ της πλατείας Ρεγκιστάν, στην πόλη Σαμαρκάνδη, Ουζμπεκιστάν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Κρήνη στα ανάκτορα Τοπ Καπί της Κωνσταντινούπολης.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter


Η απόλυτη συμμετρία των έργων, νοητά τα διχοτομεί ώστε οι πλευρές να καθρεφτίζονται η μια στην άλλη. Πρόκειται για μια εφαρμογή που εντοπίζεται στην τέχνη του βιβλίου όπως στην καλλιγραφία, στους τάπητες, στα μπατίκ, στα βιτρώ, τη μεταλλοτεχνία, την κεραμοποιία, την αρχιτεκτονική κτιρίων και κήπων.

Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Ο Daniel Shechtman, κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Χημείας 2011, ανακάλυψε πως τα άτομα των ημι - κρυστάλλων κατανέμονται σε μωσαϊκά σχέδια των οποίων το μοτίβο δεν επαναλαμβάνεται συμμετρικά. Όπως ακριβώς στην κρήνη Darb-I Imam του Ισφαχάν στο Ιράν (χτίσθηκε το 1453). Τα μωσαϊκά αυτά έχουν σχέδια τα οποία δεν επαναλαμβάνονται συμμετρικά σε όλη τους την έκταση ενώ ακολουθούν μαθηματικούς κανόνες. Στους ημι-κρυστάλλους η αναλογία των αποστάσεων μεταξύ των ατόμων συνδέεται με τη χρυσή αναλογία (πληροφορίες: Καθηγητής Θανάσης Βαλαβανίδης).
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Καλλιγραφία
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Περσικά χαλιά σε απόλυτη συμμετρία.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Κιλίμι
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Μπατίκ
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Κατάστημα με μεταλλικά σκεύη στο Ιράν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Κεραμικό Ιζνίκ
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Κεραμικά Ιζνίκ
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Βιτρώ
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Συμμετρικά αραβουργήματα σε συντριβάνι τεϊοποτείου στην πόλη Γιάζντ, Ιράν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Γεωμετρικά μοτίβα ως design σε κατάστημα στο Ντουμπάι.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter

Κι όμως υπάρχει μια ενδογενής ρήξη στην ισλαμική αισθητική παραγωγή. Από τα πρώιμα κιόλας χρόνια του Ισλάμ και παρά την καθολική απαγόρευση της ανθρώπινης απεικόνισης, οι χώροι ιδιωτικής φύσεως όπως ανάκτορα και λουτρά διακοσμούνται με ανθρώπινες φιγούρες και μορφές ζώων και φυτών. Στο παλάτι του Χιρμπάτ Αλ Μαφζάρ (725 – 750 μ.Χ.) στην Παλαιστίνη υπάρχουν εξαίσια ψηφιδωτά που απεικονίζουν δέντρα, ελάφια και λιοντάρια, στα λουτρά Κουσαΐρ Αμρά (711 μ.Χ.) στην Ιορδανία οι τοίχοι φέρουν παραστάσεις κυνηγιού και μορφές καλλονών γυναικών και στα ανάκτορα Τσεχέλ Σοτούν των Σαφαβιδών (1646) στο Ισφαχάν παρατηρούμε τοιχογραφίες από στιγμιότυπα χοροεσπερίδων, πολεμικών μαχών, ατομικές φιγούρες γυναικών και ζευγάρια να ερωτοτροπούν. Εξίσου σχετικά είναι τα στεγανά και στην περίπτωση των σκευών κοσμικής χρήσεως όπως οι πτηνόμορφες υδρίες και η εγχάραξη ανθρώπινων μορφών σε μεταλλικούς δίσκους σερβιρίσματος. Στο ίδιο πνεύμα, οι καλλιτέχνες λαμβάνουν παραγγελίες από πλούσιους άντρες και μονάρχες για να ζωγραφίσουν σελίδες απομνημονευμάτων ή ιατρικών εγχειριδίων. Εν ολίγοις, σε έργα κοινής, δημόσιας θέας ακολουθούνται κατά γράμμα οι αισθητικές επιταγές του Ισλάμ ενώ σε εκείνα ιδιωτικού χαρακτήρα τα όρια ρευστοποιούνται και οι δημιουργοί διευρύνουν τη θεματολογία και το καλλιτεχνικό τους ύφος.

Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Ο Σάχης Babur της Ινδίας επιβλέπει τις εργασίες στους βασιλικούς κήπους ''Bagh - i Vafa'', από το έργο ''Baburnama'' (16ος αι.).
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Άποψη από τοιχογραφία που αναπαριστά χοροεσπερίδα στην κεντρική σάλα του ανακτόρου Τσεχέλ Σοτούν, στο Ισφαχάν. Φωτ. Νικόλας - Νταμόν Παπαδημητρίου.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Πάνω αριστερά κηροπήγιο από το Χορασάν (ανατολικό Ιράν - Αφγανιστάν), περίπου 1200 μ.Χ.. Σφυρηλατός μπρούντζος με ενθέματα χαλκού, διακοσμημένο με επτά οριζόντιες ταινίες. Οι μεγάλες λωρίδες φέρουν λιοντάρια και εξάγωνα σε έξεργο ανάγλυφο και οι στενές ζώνες αραβουργήματα.Το κύρτωμα διακοσμείται με μια σειρά από πάπιες. Ανήκει στη συλλογή Αλ Σαμπάχ και εκτίθεται στο μουσείο Νταρ αλ Άθαρ αλ Εσλαμίγιε του Κουβέιτ. Πάνω δεξιά μια λευκή κούπα κρασιού του Σάχη Τζαχάν της Ινδίας (1656), από λευκό νεφρίτη. Ως λαβή έχει την κεφαλή ενός κριαριού και βάση ένα άνθος. Εκτίθεται στο Μουσείο Βικτώρια και Άλμπερτ, Λονδίνο. Κάτω αριστερά, πτηνόσχημη υδρία από χυτό μπρούντζο (796 μ.Χ.). Το αποθηκευμένο περιεχόμενο ρέει μέσω δύο ανοιγμάτων δεξιά και αριστερά του ράμφους. Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη, Ρωσία. Κάτω δεξιά μια ακόμη κεραμική υδρία με κεφαλή πτηνού και ζωγραφισμένες ανθρώπινες μορφές από την πόλη Κασάν του Ιράν, (13ος αι.).
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Ένα ζευγάρι ερωτοτροπεί σε αυτή τη ζωγραφιά του Ιρανού καλλιτέχνη Ρεζά Αμπασί (16ος αι.).
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Ο Σάχης παρακολουθεί γυμνόστηθες κοπέλες που κολυμπούν και παίζουν μουσικά όργανα μέσα στο ποτάμι.

Η τέχνη στο Ισλάμ αποτελεί κεφάλαιο τεράστιας αξίας για την παγκόσμια πολιτισμική κληρονομιά. Αποτυπώνει την ιστορική διαδρομή και τις αισθητικές αναζητήσεις των μουσουλμανικών λαών, δηλώνοντας τις όποιες συγκλίσεις και αποκλίσεις με την τέχνη αλλόδοξων. Παρά την αδιαφορία, σνομπισμό ή εχθρότητα, η τέχνη συνοδευόμενη από οποιοδήποτε επιθετικό προσδιορισμό παραμένει οικουμενική, εξού και εν δυνάμει οικεία.

Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Εγχειρίδιο μαιευτικής (αρχείο Λίλα Σαμπανοπούλου).
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Λεπτομέρεια από μουκάρνας τεμένους στη Λαχώρη, Πακιστάν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Τεχνική Mo'arraq, μωσαϊκό από εφυαλωμένα πλακίδια σε τέμενος του Ισφαχάν. Το χρώμα του τιρκουάζ προτιμάται γιατί συμβολίζει το νερό και τον ουρανό εφόσον το τέμενος παρέχει ίσκιο και δροσιά από τον καύσωνα της ερήμου.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Τέμενος Νασρ ολ Μολκ, πόλη Κερμάν, Ιράν.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Αριστερά τέμενος στο Ισφαχάν και δεξιά το τέμενος Ρασούλ Αλί στη Βαγδάτη, Ιράκ.
Γεωμετρία και Τέχνη στο Ισλάμ Facebook Twitter
Σύνθεση κεραμικών, Ιράν, 19ος.
 
Αρχείο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Διεθνή / Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, εξηγεί πώς μια νίκη του Μπάιντεν θα σηματοδοτήσει την αναβίωση της Δύσης ως κεντρικού παράγοντα στη διεθνή πολιτική.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ