Σταματίνα Σταματάκου
Πρώτη δημοσίευση: Καλοκαίρι του 2022
Ένα μοναδικό μωσαϊκό σήμα κατατεθέν μιας ολόκληρης περιοχής με απέραντα ώριμα δάση, με ιδιαίτερα ξέφωτα, ένας αναντικατάστατος βιότοπος όπου έχουν καταγραφεί 36 από τα 39 ημερόβια και 6 από τα 13 νυκτόβια αρπακτικά πουλιά της Ευρώπης, ακόμη και καλλιεργούμενες εκτάσεις και μικρά βοσκοτόπια: αυτό είναι το δάσος της Δαδιάς που δοκιμάζεται από την πύρινη λαίλαπα. Ανυπολόγιστη η αξία του για την χώρα μας, τα Βαλκάνια αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη. Είδη μοναδικά σε έναν μοναδικό τόπο που σε μεγάλο μέρος του πια έχει γίνει στάχτη.
Στη Δαδιά τα τρία από τα τέσσερα είδη γυπών της Ευρώπης αναπαράγονται. Ένα εξ αυτών, ο μαυρόγυπας (Aegypius monachus), αποτελεί και το είδος «σημαία» της περιοχής, καθώς διατηρεί στη Δαδιά τη μοναδική αναπαραγωγική του αποικία στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Ο απειλούμενος ασπροπάρης, ο μικρότερος της παρέας των γυπών, διατηρεί πλέον τον καλύτερα αναπαραγόμενο πληθυσμό του στην περιοχή της Θράκης. Τα τελευταία 10 χρόνια ο ελληνικός πληθυσμός έχει καταρρεύσει με λιγότερα από 15 ζευγάρια να έχουν απομείνει, 5 από αυτά στο δάσος Δαδιάς.
Ο συντροφικός και σπάνιος μαυρόγυπας
Όπως εξηγεί η WWF, που τονίζει στη LiFO την ανάγκη διάσωσης του μαυρόγυπα, από τις αρχές Ιανουαρίου, τα ζευγάρια ξεκινούν τις αναπαραγωγικές τους επιδείξεις και χτίζουν μαζί τη φωλιά τους στις κορυφές των πεύκων που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 2 μέτρα σε διάμετρο και ένα μέτρο σε ύψος. Μοιράζονται την «ευθύνη» ανατροφής του νεοσσού, επωάζοντας το μοναδικό αυγό τους για 50-55 μέρες, μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου. Η άφιξη του νέου μέλους της οικογένειας, φέρνει ευθύνες για τους γονείς που ταΐζουν το μικρό από τον Μάιο και για 3,5 περίπου μήνες ώσπου να πετάξει από τη φωλιά του, ενώ θα ενηλικιωθεί και θα «ανοίξει τις φτερούγες» του για αναπαραγωγή όταν φτάσει τα 5 με 6 χρόνια. Ως τότε ταξιδεύει στις γύρω περιοχές μαθαίνοντας τις τροφικές πηγές που εκτείνονται και πέρα από τα σύνορα του Εθνικού Πάρκου δάσους Δαδιάς ως τον Νέστο και τη γειτονική μας Βουλγαρία.
Ο μοναδικός ταξιδιώτης ασπροπάρης
Σύμφωνα με την WWF, ο βενιαμίν μεταξύ των τεσσάρων ειδών ευρωπαϊκών γυπών είναι ο ασπροπάρης, ένας μοναδικός ταξιδιώτης που περιδιαβαίνει τους ουρανούς της Μεσογείου και της Αφρικής. Ως μεταναστευτικό είδος, επιλέγει τα μέρη μας για να διαιωνίσει το είδος του και την Αφρική για να ξεχειμωνιάσει σε πιο ζεστό κλίμα. Στα Βαλκάνια συναντάμε έναν σημαντικό πληθυσμό του και η Δαδιά, όπως και η ευρύτερη περιοχή της Θράκης, αποδεικνύονται για ακόμη μια φορά ένα ιδιαίτερα φιλόξενο μέρος για τους γύπες της Ευρώπης. Για τον ασπροπάρη η οικογένεια είναι πάνω από όλα…! Γεννά 1 με 3 αυγά και την φροντίδα τους αναλαμβάνουν ισότιμα και οι δύο γονείς. Η τροφή του δεν διαφέρει πολύ από τους υπόλοιπους γύπες, παρότι δείχνει μία διάθεση να εμπλουτίζει τη διατροφή του με σκαντζόχοιρους, χελώνες, σαύρες και έντομα. Οι κοιλότητες βράχων κοντά σε περιοχές με έντονη κτηνοτροφία είναι το αγαπημένο του «στέκι» για να φωλιάσει.
Ο μοναδικός αυτός γύπας είναι πλέον παγκόσμια κινδυνεύον είδος, καθώς η μείωση του πληθυσμού του είναι από τις πιο ραγδαίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχουν χαθεί οι μισοί ασπροπάρηδες της Ευρώπης. Στην Ελλάδα θεωρείται είδος κρισίμως κινδυνεύον καθώς από τα 70 ζευγάρια το 2000, μόλις 15 ζευγάρια καταγράφηκαν το 2012 σε δυο κυρίως περιοχές: τη Θράκη και τα Μετέωρα.
Το δάσος Δαδιάς κρατάει και πάλι την πρωτιά, έχοντας διατηρήσει 5 ζευγάρια, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι οι δράσεις προστασίας είχαν θετικό αποτέλεσμα σε ένα είδος που ο πληθυσμός του καταρρέει χρόνο με τον χρόνο σε όλη την Ελλάδα.
Η WWF, που βρέθηκε για πρώτη φορά στη Δαδιά το 1979 και από το 1992 εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί με την επιστημονική της ομάδα, η ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής που βρίσκονται αυτή την ώρα στο πεδίο για να περιθάλψουν άγρια τραυματισμένα και ο δήμαρχος Σουφλίου μιλούν στη LiFO.
Τα Μικροπράγματα της LiFO μίλησαν με την WWF και την βιολόγο PhD Παναγιώτα Μαραγκού, επικεφαλής προγραμμάτων προστασίας περιβάλλοντος.
— Μετά από αυτή την τόση μεγάλη καταστροφή θα παραμείνετε στη Δαδιά και αν ναι, έχετε σκεφτεί πώς θα προσαρμόσετε την ομάδα σας και τις αλλαγές που θα γίνουν;
Βεβαίως θα μείνουμε. Δεν υπάρχει περίπτωση να φύγουμε από την περιοχή. Μάλιστα έχει φτιαχτεί και ένα διάδοχο ανεξάρτητο σχήμα. Η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης, μια τοπική δηλαδή οργάνωση, με την οποία οποία κληρονομούμε το έργο μας, θα είναι μαζί μας και θα δουλεύουμε παρέα από δω και πέρα. Καταρχάς πρέπει να σβήσει η φωτιά για να γίνει ένας απολογισμός της καταστροφής και της επίπτωσης, γιατί η φωτιά δυστυχώς συνεχίζει να καίει.
Εμείς θέλουμε να προχωρήσουμε στη δράση, που πάντα λέγαμε και προσπαθούσαμε, να φτιάξουμε ανοίγματα μέσα στο δάσος. Ξέρετε, το δάσος παλαιότερα είχε περισσότερα ανοίγματα επειδή υπήρχε κτηνοτροφία. Τώρα πια η κτηνοτροφία από την περιοχή έχει μειωθεί πάρα πολύ και το δάσος έχει πυκνώσει. Οπότε ένα βήμα είναι να φτιαχτούν τεχνητά αυτά τα ανοίγματα που θα βοηθήσει και τα αρπακτικά πουλιά, αλλά και θα λειτουργήσει αντιπυρικά.
Φυσικά πρέπει να δούμε τις περιοχές που κάηκαν, ποιες χρειάζονται αποκατάσταση και ποιες όχι. Η μαύρη πεύκη ή που υπάρχουν σε μεγάλο μέρος του δάσους, είναι ένα είδος το οποίο δεν αναγεννάται. Φυσικά και με αυτή την έννοια θα χρειαστεί βοήθεια, αλλά πρέπει να δούμε πού κάηκε μαύρη πεύκη και πρέπει να ξαναφυτευτεί. Συνεργαζόμαστε πάρα πολύ στενά και με τη μονάδα διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής για την παρακολούθηση της περιοχής και επίσης θα συνεχίσουμε μια τρέχουσα δράση, η οποία έχει να κάνει με την παρακολούθηση των επιπτώσεων των αιολικών πάρκων στην αστική πανίδα της περιοχής και τα μεγάλα πρακτικά, μια δράση την οποία έχει αναλάβει η εταιρεία προστασίας ποικιλότητας της Θράκης.
Δεν πρόκειται να φύγουμε, είναι μια περιοχή την οποία την έχουμε αγαπήσει, όπου η παρουσία του WWF ήταν καθοριστικής σημασίας προκειμένου να τεκμηριωθεί η αξία της, να φτιαχτεί ειδική περιβαλλοντική μελέτη που οδήγησε στην ανακήρυξη του εθνικού Πάρκου του 2006. Ίσα ίσα μετά από αυτή την καταστροφή θεωρούμε ότι είναι όχι μόνο καθήκον μας, αλλά και ανάγκη να μείνουμε εκεί και να βοηθήσουμε στην επόμενη μέρα όσο μπορούμε.
— Υπάρχει κάποια μέριμνα αυτή τη στιγμή για τα πυρόπληκτα άγρια ζώα;
Αυτή τη στιγμή στο πεδίο γι’ αυτό τον σκοπό βρίσκεται η ΑΝΙΜΑ. Προσπαθούμε να συνεργαζόμαστε και να ενισχύουμε οργανώσεις όπως η ΑΝΙΜΑ, που είναι και πολύ πιο εξειδικευμένες σε αυτό, προκειμένου να υλοποιήσουν το έργο.
— Πιστεύετε, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, θα μπορούσε το δάσος να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση και αν ναι, μετά από πόσα χρόνια;
Ναι, το δάσος θα επανέλθει, θα πάρει χρόνια. Τουλάχιστον για τα πεύκα, για να ξαναγίνουν μεγάλα και ώριμα, θα χρειαστούμε τουλάχιστον 20-25 χρόνια. Οι βελανιδιές θα ανακάμψουν πολύ πιο γρήγορα και πολύ πιο εύκολα, αυτό που δεν πρόκειται να αποκατασταθεί, εφόσον καταστραφεί, ακόμα ευτυχώς όμως δεν έχει όμως συμβεί, είναι η αποικία του μαυρόγυπα.
Αν τυχόν η φωτιά προχωρήσει και άλλο δυτικά μέσα στον ως τον πυρήνα και απειλήσει τον βιότοπο του μαυρόγυπα, απειλήσει την απειλήσει την αποικία ή κάψει την αποικία, τα δέντρα που είναι πάνω φωλιές, αυτό δεν πρόκειται να επανέλθει. Τα πουλιά ξαναγυρνάνε στις γνωστές στους φωλιες, λίγο ως πολύ, χρειάζονται πολύ μεγάλα ώριμα και γερά δέντρα για να φτιάξουν τις φωλιές τους πάνω, δέντρα, τα οποία είναι πολύ μεγαλύτερα σε ηλικία από 20 ετών και βέβαια δεν πρόκειται να περιμένουν να μεγαλώσουν τα δέντρα για να ξαναγυρίσουν και να ξαναφτιάξουν τις φωλιές τους.
Είναι η μοναδική αποικία στα Βαλκάνια. Δεν θέλουμε να σκεφτόμαστε ποια μπορεί να είναι η επίπτωση στον πληθυσμό των Βαλκανίων συνολικότερα, γιατί αυτά είναι μεγάλα, πετάνε σε μεγάλες αποστάσεις. Δηλαδή τα πουλιά που φωλιάζουν στην Δαδιά βρίσκονται και στην υπόλοιπη Θράκη για να τραφούνε, στη Βουλγαρία, στην Τουρκία. Αν καταστραφεί όμως η αποικία τους, το σπίτι τους, δεν ξέρουμε τι επιπτώσεις θα έχει αυτό στον πληθυσμό. Σίγουρα θα είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να αποκατασταθεί, δεν μπορεί να διορθωθεί και ελπίζουμε να μη συμβεί.
— Στη Δαδιά δεν υπήρξε επαρκής πρόληψη; Σε άλλες περιοχές Natura υπάρχει; Τι μέτρα θα μπορούσαν να είχαν παρθεί για να μην φτάσει η φωτιά να είναι ανεξέλεγκτη τόσες μέρες;
Χρειάζεται μεγάλη έμφαση στην πρόληψη. Αυτό δεν είναι κάτι το οποίο δεν συνέβη στην Δαδιά ενώ
συμβαίνει σε άλλες περιοχές γενικά στη χώρα μας. Η μεγαλύτερη έμφαση είναι στην καταστολή, όταν λέμε πρόληψη εννοούμε αντιπυρικές ζώνες και οι δρόμοι να είναι συντηρημένοι και καθαροί. Σε αυτή την περίπτωση φέτος αυτό συνέβη. Η δασική υπηρεσία είχε εξασφαλίσει τα χρήματα. Είναι όμως κάτι που θα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνεται βάσει σχεδίου, ακόμα και μέσα σε προστατευόμενες περιοχές η διαχείριση της καύσιμης ύλης, καθαρισμοί όπου χρειάζεται, προκειμένου αν ξεσπάσει κάποια πυρκαγιά αυτή να καίει με λιγότερη ένταση και να είναι πιο εύκολο να σβήσει.
Δεν μπορούμε να ελπίζουμε στη Μεσόγειο ότι δεν θα έχουμε πυρκαγιές. Θα έχουμε πυρκαγιές, άρα θα πρέπει να τις προλαμβάνουμε. Και αυτό είναι μια δουλειά η οποία ξεκινάει από το χειμώνα και βασικά χρειάζεται χρόνια για να δείξει τα αποτελέσματά της. Δεν είναι ότι καθάρισα φέτος και ξέγνοιασα, πρέπει να καθαρίζω κάθε χρόνο τις αντιπυρικές και τους δρόμους και πρέπει να υπάρχει και το διαχειριστικό σχέδιο.
Στη Δαδιά υπάρχει το διαχειριστικό σχέδιο αλλά δεν υπάρχουν πάντα τα χρήματα, δηλαδή δεν υπάρχουν πάντα τα χρήματα για να για να υλοποιηθεί όπως πρέπει. Για αυτό είπα πριν ότι είναι ένα πράγμα να λέμε ότι μια περιοχή είναι προστατευόμενη, είναι ένα δεύτερο βήμα να ορίζουμε το διαχειριστή αυτής της περιοχής, αλλά είναι μια τελείως διαφορετική υπόθεση ο διαχειριστής αυτός να έχει το σχέδιο στα χέρια του που θα καθοδηγεί τις δράσεις του και να έχει και να έχει και τους πόρους να το υλοποιήσει.
— Είναι ίσως τότε σε μεγάλο βαθμό ζήτημα μην επαρκών πόρων αυτή η καταστροφή;
Πρέπει πρώτα να σβήσει και μετά να γίνει ένας συνολικός αστυνομικός. Δεν θα το έλεγα έτσι. Ωστόσο. μια περιοχή η οποία θα είχε τη δασική υπηρεσία, θα είχε το προσωπικό, θα είχε τους πόρους και τη δυνατότητα να υλοποιεί πολύ περισσότερα και πολύ πιο συστηματικά έργα πρόληψης θα ήταν ένα εχέγγυο ότι η πυρκαγιά θα εξελισσόταν πολύ καλύτερα.
Δεν θέλω να φανεί ή να νομίζετε ότι η δασική υπηρεσία ή η μονάδα διαχείρισης δεν έκανε τη δουλειά της. Απλά δεν έκανε όλα όσα θα μπορούσε να έχει να έχει κάνει, αν είχε το πλήρες προσωπικό και τον κόσμο που χρειάζεται.
— Ποια είναι η μεγάλη πρόκληση για την επόμενη μέρα;
Είναι πολύ μεγάλη πρόκληση συνολικά η επόμενη μέρα. Έχουμε μια φωτιά η οποία καίει πάνω από 6 ημέρες, χωρίς ακραίες καιρικές συνθήκες, με μεγάλη κινητοποίηση δυνάμεων και παρ’ όλα αυτά ο βλέπουμε ότι δεν στάθηκε εύκολο να σβήσει εγκαίρως.
Νομίζουμε ότι όταν σβήσει και όταν κάνουμε την αποτίμηση θα πρέπει να πάρα πολύ σοβαρά και συλλογικά όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, η πυροσβεστική, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, η μονάδα διαχείρισης, οι οργανώσεις, οι κάτοικοι τι πήγε στραβά και πρέπει να διορθωθεί, ώστε η επόμενη φωτιά να μην πάρει ούτε τέτοια έκταση και να μην έχει τέτοιες συνέπειες. Μιλάμε για μια αμιγώς δασική πυρκαγιά σε μια προστατευόμενη περιοχή, άρα πολύ σωστά. υπήρχαν αντιπυρικές ζώνες, δεν υπάρχουν όμως πολλοί δρόμοι μέσα στο πυρήνα επειδή είναι προστατευόμενη περιοχή.
Θα πρέπει να δούμε, λοιπόν, σε αυτές τις περιοχές, ιδιαίτερες προστατευόμενες περιοχές τι πρέπει να αλλάξει στο σχεδιασμό, στις επιχειρήσεις, στην κατάσβεση και βέβαια στην πρόληψη και στην πιο δασική διαχείριση για να μη ζήσουμε κάτι παρόμοιο σε μια άλλη προστατευόμενη περιοχή, γιατί δεν είναι μόνο το δάσος που χάνεται.
Το δάσος αποτελεί ενδιαίτημα, αποτελεί σπίτι για μια σειρά από είδη, τα οποία δεν είναι αυτονόητο και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα συμβεί ότι θα πάνε στην διπλανή περιοχή και θα συνεχίσουν. Ιδίως αν μιλάμε για μοναδικά χαρακτηριστικά, όπως είναι η αποικία του μαυρόγυπα στη συγκεκριμένη περίπτωση, η απώλεια είναι πολύ μεγαλύτερη από τα χιλιάδες στρέμματα ή από τα χρόνια που θα πάρει για να αναγεννηθεί το δάσος.
Ακόμα δεν μπορούμε να κάνουμε ένα πλήρη οικολογικό απολογισμό των επιπτώσεων αυτής της πυρκαγιάς. Επίσης θα πρέπει πάρα πολύ άμεσα, αφού γίνει απολογισμός να σχεδιαστούν οι δράσεις της επόμενης μέρας και επειδή μιλάμε για προστατευόμενη περιοχή, αυτές οι δράσεις θα πρέπει να συνδυαστούν με την αποτελεσματική προστασία.
Γιατί ένα πράγμα είναι να ορίζεις μια προστατευόμενη περιοχή, ένα άλλο κλίμα είναι να ορίζεις τους υπεύθυνους για τη διαχείριση, αλλά είναι κάτι τελείως διαφορετικό, που ακόμα εκκρεμεί στη χώρα μας, να σχεδιάζεις τη διαχείριση, να λες τι πρέπει να γίνει, με ποιο τρόπο πρέπει να γίνει και να εξασφαλίζεις και τα χρήματα και τους ανθρώπους για να γίνει. Ιδιαίτερα στο τελευταίο, να εξασφαλίσουμε τα χρήματα και τους ανθρώπους για να γίνουν, είναι κάτι το οποίο “πονάει” σε όλες τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας. Παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις και καλές προθέσεις.
Τα Μικροπράγματα της LiFO επικοινώνησαν με την πρόεδρο της ΑΝΙΜΑ-Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής, Μαρία Γανωτή, για την περίθαλψη των άγριων ζώων στην Δαδιά.
— Η δομή που οργανώσατε για την περίθαλψη των άγριων ζώων στη Δαδιά από ποιους αποτελείται, πώς θα λειτουργήσει και μέχρι πότε υπολογίζετε;
Αποτελείται από τον κτηνίατρο-μέλος του προσωπικού της ΑΝΙΜΑ Γρηγόρη Μαρκάκη και τους νοσηλευτές-διασώστες Ηλία Νικολάου και Μαρία Καλλιντέρη. Πλαισιώνεται από εξειδικευμένους κτηνιάτρους της Μονάδας Εξωτικών Ζώων της Κτηνιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και τοπικούς κτηνιάτρους του δικτύου ΑΡΙΩΝ.
— Στόχος με την αποστολή σας στην Δαδιά ποιος είναι;
Να είμαστε εκεί σε περίπτωση που κάποιο από τα άγρια ζώα της περιοχής βρεθεί τραυματισμένο ή αποπροσανατολισμένο, για να μη χάνεται πολύτιμος χρόνος με μεταφορές.
— Ποια είναι η εικόνα των ζώων που έχετε περιθάλψει έως σήμερα; ζώα της Δαδιάς;
Στην πραγματικότητα δεν έχουμε εικόνα, γιατί δεν μπορούμε να μπούμε στις περιοχές που υπάρχουν αναζωπυρώσεις. Μέχρι τώρα δεν έχει φτάσει στις φωλιές των μαυρογυπών η πυρκαγιά, αλλά είναι κοντά. Η ομάδα μας μόλις έμαθα ότι ξεκινάει με αναρριχητές για να κατεβάσει ένα μωρό που είναι σχετικά κοντά σε ενεργή φωτια. Μέχρι τώρα τα ζώα που φροντίζει ο σταθμός είναι χελώνες, φρύνοι, σαύρες.
— Είναι πιθανό να υπάρξουν ζώα που θα είναι αδύνατο να επανενταχθούν κι αν ναι, υπάρχει κάποια μέριμνα για το που θα καταλήξουν;
Πάντα υπάρχει αυτή η πιθανότητα αλλά υπάρχουν ήδη δρομολογημένες λύσεις για τέτοιες περιπτώσεις.
— Πώς μπορεί να βοηθήσει η πολιτεία έμπρακτα μια οργάνωση σαν τη δική σας;
Η πολιτεία πρέπει να υποστηρίζει σταθερά τις οργανώσεις της περίθαλψης, και όχι μόνο όταν υπάρχουν έκτακτες καταστάσεις. Στην Αττική πρέπει να προχωρήσει το νοσοκομείο για άγρια ζώα, που ήδη έχει εξαγγελθεί από τον υφυπουργό περιβάλλοντος κ. Αμυρά, ώστε να μπορούμε να παρέχουμε περισσότερο ποιοτικές υπηρεσίες στα ζώα που φροντίζουμε. Να επιταχυνθεί αυτή η διαδικασία.
— Πώς μπορεί να σας βοηθήσει ένας πολίτης;
Μπορούν να μας βοηθήσουν είτε με οικονομική ενίσχυση, με δωρεές σε είδος ή και με εθελοντική προσφορά.
Αριθμοί τραπεζικών λογαριασμών:
Δικαιούχος Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής
– Eurobank 0026-0052-21-0101152035,
IBAN GR46 0260 0520 0002 101 0115 2035
– ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 5037-055201-578,
ΙΒΑΝ GR79 0172 0370 0050 3705 5201 578
ΑΝΙΜΑ τηλέφωνα: 2109510075, 6972664675
Μενελάου 134, Καλλιθέα 17676
Email: wildlifecare@gmail.com
Τι σημαίνει για τους κατοίκους η Δαδιά, τι επιπτώσεις εκτιμά ότι θα έχει για εκείνους και αν θα μπορούσε να αποφευχθεί σχολιάζει στα Μικροπράγματα της LiFO ο δήμαρχος Σουφλίου, Παναγιώτης Καλακίκος.
— Τι σημαίνει για εσάς η Δαδιά;
Η Δαδιά αποτελεί το σημείο του Δήμου Σουφλίου που κατέχει ξεχωριστή θέση όχι μόνο στην καρδιά των πολιτών που διαμένουν στην περιοχή, αλλά και στην εγχώρια και διεθνή κοινότητα. Πρόκειται για έναν πραγματικά ευλογημένο τόπο, ο οποίος ήδη από τα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, λόγω θέσης και γεωμορφολογικών εναλλαγών που παρουσιάζει, προσέλκυε το ενδιαφέρον των έξυπνων αυτοκρατόρων και μεταγενέστερα των ηρωικών αγωνιστών. Άρα Δαδιά, πρώτα απ’ όλα σημαίνει πλούσια Ιστορία και Πολιτισμός.
Δαδιά όμως σημαίνει κι ανάσα! Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα 428.000 στέμματα δάσους δεν μπορεί παρά να μην χαρακτηρισθούν ως ο πνεύμονας όχι μόνο του Έβρου και της Βόρειας Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της χώρας. Το διαμορφωθέν ανά τα χρόνια οικοσύστημα, παρεμβαλλομένης της μικρής κλίμακας ανθρώπινης δραστηριότητας χάρισε σ’ αυτήν την γη ένα πολύτιμο δώρο που αποτελεί το καμάρι όλων μας. Έτσι, η Δαδιά είναι επί της ουσίας μια κοιτίδα ζωής, φυτικής και ζωικής προέλευσης, που δικαιολογημένα στρέφει το βλέμμα των ερευνητών, των περιβαλλοντολόγων και των επιστημών πάνω της. Θα μπορούσε ενδεχομένως να πει κανείς ότι το ενδιαφέρον που παρουσιάζει αυτή η βιοκοινότητα είναι τόσο σπάνιο και μοναδικό, όσο και τα σπάνια είδη αρπακτικών πουλιών που την έχουν καταστήσει σπίτι τους.
Η «ανάσα» με την μεταφορική της έννοια αναφέρεται φυσικά στο πολυδιάστατο τουριστικό σύστημα που έχει διαμορφωθεί όλα αυτά τα χρόνια γύρω από την δασική και οικολογική δραστηριότητα το οποίο ενισχύει ποικιλοτρόπως την τοπική κοινωνία και βασικά σχετίζεται με την ανάπτυξή της. Επομένως, Δαδιά είναι μεταξύ άλλων και ένας από τους πομπούς στοιχείων οικονομικής ανάπτυξης της ευρύτερης τοπικής κοινότητας.
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι Δαδιά σημαίνει και Ζεστή Φιλοξενία. Πρόκειται για έναν οικισμό που έχει την τύχη να κατοικείται από ανθρώπους που αγαπούν τον τόπο τους, διακατέχονται από δραστήριο πνεύμα και αγαπούν να φροντίζουν τον επισκέπτη.
Είναι όμως πραγματικά λυπηρό το γεγονός ότι μετά την πύρινη λαίλαπα που μας αφήνει ξάγρυπνους τις τελευταίες μέρες τίποτα πια δεν θα είναι το ίδιο.
— Τι επιπτώσεις εκτιμάτε πως θα έχει αυτή η καταστροφή;
Το απόγευμα της 21ης Ιουλίου του 2022, οπότε και εκδηλώθηκε η καταστροφική πυρκαγιά έχει χαραχτεί ως ένα από τα πιο μελανά σημεία στην ιστορία της περιοχής. Φυσικά και οι επιπτώσεις της πυρκαγιάς θα είναι ανυπολόγιστες προς όλες τις κατευθύνσεις. Ειδικότερα το μέγεθος της ζημιάς που έχει προκληθεί είναι βέβαιο ότι μπορεί να διαταράξει τις ισορροπίες σε περιβαλλοντολογικό, οικολογικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Πρώτα απ’ όλα το ίδιο το δάσος θα χρειαστεί τον χρόνο του μέχρι να ανακτήσει τις δυνάμεις του και να αποκατασταθεί σε όποιον βαθμό αυτό θα καταστεί εφικτό. Κι ο χρόνος αυτός είναι αναμφισβήτητα πολύτιμος, διότι όση από τη ζωή κατάφερε να επιβιώσει, χάνοντας το σπίτι της και βλέποντας ανήμπορη τα μικρά της να καταστρέφετε, δεν μπορεί να περιμένει. Αναγκαστικά θα πρέπει να μεταναστεύσει, με ότι αυτό συνεπάγεται για την οικολογική δραστηριότητα της περιοχής. Φυσικά όμως, επειδή και ο άνθρωπος αποτελεί σημαντικό κομμάτι της οικοσυστηματικής αλυσίδας, μεγάλη σημασία θα έχουν οι επιπτώσεις της καταστροφής και επ’ αυτού. Πέρα από την ταραχή που βιώνουν λοιπόν οι κάτοικοι της περιοχής, που λίγο έλειψε να χάσουν τις περιουσίες τους, ξαφνικά θα δουν ένα μέρος της οικονομικής τους δραστηριότητας που βασίζεται στην τουριστική κίνηση, σχεδόν να εξαϋλώνεται. Κι αυτό από μόνο του κρίνεται ικανό να επηρεάσει κάθε κοινωνική-ανθρώπινη ισορροπία.
— Πιστεύετε ότι έγιναν λάθη και θα μπορούσε να αποφευχθεί αυτή η καταστροφή;
Δαδί σημαίνει το γεμάτο ρετσίνι εύφλεκτο ξύλο του πεύκου που χρησίμευε ως προσάναμα και φωτιστικό μέσο. Το ίδιο το όνομα του χωριού θα έπρεπε να έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου σε όλους τους αρμόδιους φορείς. Το δάσος της Δαδιάς, με όλη την ομορφιά που κατά τα άλλα το χαρακτηρίζει, ήταν λοιπόν μια εύφλεκτη βόμβα έτοιμη να εκραγεί ανά πάσα στιγμή. Κατά κοινή ομολογία ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί μια τέτοια καταστροφή είναι να συνδυαστεί αποτελεσματικά η πρόληψη και η οργανωμένη δράση την στιγμή του συμβάντος. Μπορούμε να μιλάμε για ένα προστατευμένο δάσος όταν μιλάμε για διαχειρίσιμο δάσος. Η απαγόρευση παρεμβολής οποιασδήποτε ανθρώπινης παρέμβασης, ήτοι χάραξης αντιπυρικών ζωνών, στοχευμένης υλοτομίας, καθαρισμού περιοχών, στον χώρο που έχει οριστεί και ονομαστεί «ΑΥΣΤΗΡΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΖΩΝΗ» είναι ο σημαντικότερος παράγοντας αυτής της ανεξέλεγκτης εξέλιξης της φωτιάς. Με λίγα λόγια, η ανάγκη να προστατεύσουμε την φύση από την ανθρώπινη παρέμβαση προκάλεσε ουσιαστικά την καταστροφή της ίδιας της φύσης, κι αυτό φαίνεται να ήταν το σημαντικότερο σφάλμα σε επίπεδο πρόληψης. Όσον αφορά τώρα την αποτελεσματικότητα την στιγμή της εκδήλωσης του συμβάντος, δυστυχώς η ιστορία έδειξε ότι δεν υπήρχε κανένα οργανωμένο σχέδιο διάσωσης του δάσους εκ μέρους των καθ΄ ύλην αρμόδιων φορέων. Φυσικά, γίνεται καθ΄ όλα αντιληπτή η σύγχυση που μπορεί να προκαλεί μια τέτοια κατάσταση, όμως σε τέτοιες περιπτώσεις, η δράση αντιμετώπισης ενός τέτοιου φαινομένου που ήταν άκρως πιθανό να ξεσπάσει κάποια στιγμή, θα έπρεπε να έχει προβλεφθεί και να έχει δοκιμαστεί ενδεχομένως μέσω ασκήσεων και εξειδικευμένων εκπαιδεύσεων από το κεντρικό μέχρι και το τελευταίο αποκεντρωμένο στέλεχος του κυκλώματος.
— Τι περιμένετε για την επόμενη μέρα;
Αναμφισβήτητα η επόμενη ημέρα θα είναι δύσκολη, κυρίως σε αποκαταστατικό πεδίο. Το μόνο λοιπόν που μπορεί και πρέπει να γίνει, είναι να καθίσουν όλοι όσοι οφείλουν να έχουν μερίδιο δράσης, γύρω από ένα τραπέζι, να απομακρύνουν οποιαδήποτε ιδιοτέλεια, και λειτουργώντας με γνώμονα αποκλειστικά και μόνο το όφελος της περιοχής να βρουν άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις, ικανές όχι μόνο να αποκαταστήσουν την δυσμενή διαμορφωθείσα κατάσταση, αλλά και να οδηγήσουν τον τόπο πιο μακριά από εκεί που ξεκίνησε.
Πηγή φωτογραφιών: WWF Hellas και ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής
