Δικαιοσύνη για τη Γαρυφαλλιά με δύο “αγκάθια”

Η Γαρυφαλλιά Ψαράκου ήταν μια από τις 30 γυναικοκτονίες του 2021. Ένα όνομα στον ατέλειωτο και ματωμένο κατάλογο των θυμάτων της έμφυλης βίας. Μια πληγή στο συλλογικό σώμα των θηλυκοτήτων. Ένα κορίτσι 26 χρονών που πήγε διακοπές με τον σύντροφό της στη Φολέγανδρο και βρέθηκε ξυλοκοπημένη, πεταμένη, δολοφονημένη στη θάλασσα. Επειδή «χάλασε η φάση». Αυτό είπε ο άνθρωπος που τη δολοφόνησε στις αρχές. Τόσο κοφτά και ανερυθρίαστα.

Κι όσο κι αν έχουμε αναλύσει τις ιστορικά εδραιωμένες έμφυλες σχέσεις εξουσίας της πατριαρχίας και το πλήγμα που προκαλούν σε γυναίκες, θηλυκότητες, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, πάντα θα σοκάρει το πόσο εύκολα και αβίαστα απαξιώνονται και συντρίβονται οι ζωές μας, γιατί πίσω από κάθε καταγραφή υπήρχε ένα πρόσωπο με ιστορία, σάρκα, αίμα, όνειρα και σχέσεις. Μια γυναίκα σαν κι εμάς που απλά πήγε σ’ ένα νησί με έναν άνδρα που συνδέονταν και γύρισε σε φέρετρο.

16 σχεδόν μήνες μετά τη γυναικοκτονία ξεκινάει η δίκη στη Σύρο. Ο λόγος γι’ αυτήν την καθυστέρηση, πέρα από τη συνήθη ραθυμία της ελληνικής δικαιοσύνης που διαρρηγνύει το αίσθημα δικαίου και την ποιότητα του μηχανισμού απόδοσης δικαιοσύνης, είναι επιπρόσθετα πως ο δράστης επικαλέστηκε ψυχική νόσο, ζητώντας η περίπτωση του να ενταχθεί στις διατάξεις περί μηδενικού ή μειωμένου καταλογισμού, ώστε να διασφαλιστεί μια ηπιότερη ποινική μεταχείριση.

Αυτό είναι το πρώτο σημείο που θέλω να σταθώ, καθώς είναι αρκούντως αντιπροσωπευτικό της απροθυμίας των δραστών της έμφυλης βίας να αναλάβουν την ευθύνη για το έγκλημα που διέπραξαν. Αν ανατρέχουμε μόνο στις υποθέσεις των τελευταίων χρόνων που είχαν μια σχετικά μεγαλύτερη ορατότητα σε σχέση με το παρελθόν, θα διαπιστώσουμε πως κανένας γυναικοκτόνος, (παιδο)βιαστής ή κακοποιητής δεν ομολόγησε αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και ακέραια την ευθύνη για τις πράξεις του.

Όλοι ανεξαιρέτως είτε αρνήθηκαν τις κατηγορίες, είτε επιδίωξαν με ρητό ή έμμεσο τρόπο να ρίξουν το φταίξιμο στα θύματα, είτε να προσφύγουν στην ψυχιατρικοποίηση, είτε και τα δύο. Μιλώντας εδώ πιο συγκεκριμένα για την απόπειρα ψυχιατρικοποίησης είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί πως η ύπαρξη μιας οποιασδήποτε ψυχικής νόσου δεν αίρει, ούτε αμβλύνει το άδικο μιας πράξης. Αυτό που έχει σημασία -και ορθώς- στη νομολογία είναι η λειτουργικότητα. Τόσο στην περίπτωση του γυναικοκτόνου της Γαρυφαλλιάς, όσο και σε άλλες πρόσφατες περιπτώσεις, διαπιστώθηκε πως οι δράστες ήταν απολύτως λειτουργικοί.

Γι’ αυτό και ο δράστης θα δικαστεί με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας από πρόθεση και σε ήρεμη ψυχική κατάσταση. Και δε μπορώ παρά να υπογραμμίσω πόσο ποταπή ήταν η επιχείρηση εξαπάτησης της κοινωνίας και των δικαστών δια της επίκλησης ψυχικής ασθένειας, καθώς εκτός των άλλων,  για εντελώς ιδιοτελείς σκοπούς, διαιωνίζει το στίγμα για τα ψυχικά πάσχοντα υποκείμενα. Δε σκοτώνει η ψυχική ευαλωτότητα. Αυτό έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά κι έχει αποδομηθεί το στερεότυπο της «επικινδυνότητας» των ψυχικά ασθενών. Σκοτώνει η πατριαρχική εξουσία.

Ούτε η θεσμική αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία» προχώρησε, ούτε το δίκτυο δομών και υπηρεσιών για τις κακοποιημένες γυναίκες ενισχύθηκε, ούτε εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες για το ξερίζωμα των έμφυλων στερεοτύπων δρομολογήθηκαν, ούτε οι καλές διεθνείς πρακτικές για τη μιντιακή κάλυψη τέτοιων υποθέσεων εγκαθιδρύθηκαν.

Όλα as usual που είναι ένας σίγουρος δρόμος για την κανονικοποίηση και τη σταδιακή εξασθένιση των ανακλαστικών ευαισθητοποίησης.

Το δεύτερο σημείο είναι το γεγονός ότι η δίκη θα γίνει στη Σύρο κι όχι στην Αθήνα, όπως είχε ζητήσει η οικογένεια του θύματος. Αυτό σημαίνει πως αντικειμενικά δυσχεραίνει τη δυνατότητα για παρουσία των γυναικείων και φεμινιστικών οργανώσεων και αφετέρου υποδηλώνει αδιαφορία για την υλική και ψυχική ταλαιπωρία της οικογένειας, η οποία ζει στην Κόρινθο και θα πρέπει να αναλάβει το οικονομικό και όχι μόνο κόστος της μετακίνησης στη Σύρο που δε θα είναι μια φορά, αφού συνήθως οι ρυθμοί εκδίκασης υποθέσεων δεν είναι καθημερινοί.

Βεβαίως, δεν είναι η μόνη ένδειξης της καταστατικής αδιαφορίας αλλά ένα ακόμα επεισόδιο της. Οι οικογένειες των θυμάτων αφήνονται ολομόναχες στο θρήνο τους, έχοντας να διαχειριστούν την απώλεια του παιδιού τους, την ψυχική επιβίωση τους, το βουνό της δικαστικής γραφειοκρατίας, τη δυσβάσταχτη οικονομική επιβάρυνση των δικαστικών εξόδων.

Δεν υπάρχει καμία ειδική και αποτελεσματική μέριμνα από την πλευρά της Πολιτείας να πλαισιώσει αυτές τις οικογένειες με κατανόηση και φροντίδα. Κι εδώ αξίζει μιαν ιδιαίτερη μνεία στην Αλεξάνδρα Μάκου, τη μητέρα της Γαρυφαλλιάς, η οποία από την πρώτη στιγμή σήκωσε στα χέρια της τη μνήμη της κόρης της για να μην βυθιστεί στη λήθη και αντιμετώπισε το δικό της πένθος ως κομμάτι του συνολικού αγώνα για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας.

Δυστυχώς η Γαρυφαλλιά δεν ήταν η τελευταία. 20 γυναικοκτονίες έχουν διαπραχθεί μέχρι στιγμής το 2022 σύμφωνα με τα στοιχεία του ελληνικού τμήματος του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τις Γυναικοκτονίες. Κάθε φορά που χάνεται μια γυναίκα, φωνάζουμε «Καμία άλλη» και η φωνή μας σκάει πάνω στο σιδερένιο τοίχο της συστημικής υποτίμησης.

Femicide.gr: Όλα όσα δεν γνωρίζουμε για τις γυναικοκτονίες στην Ελλάδα

Τόσες προτάσεις, υπομνήματα και επεξεργασίες για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας έχουν κατατεθεί στις αρμόδιες αρχές κι όλες καταχωνιάστηκαν στα συρτάρια της αδράνειας και της έλλειψης ενδιαφέροντος.

Ούτε η θεσμική αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία» προχώρησε, ούτε το δίκτυο δομών και υπηρεσιών για τις κακοποιημένες γυναίκες ενισχύθηκε, ούτε εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες για το ξερίζωμα των έμφυλων στερεοτύπων δρομολογήθηκαν, ούτε οι καλές διεθνείς πρακτικές για τη μιντιακή κάλυψη τέτοιων υποθέσεων εγκαθιδρύθηκαν.

Όλα as usual που είναι ένας σίγουρος δρόμος για την κανονικοποίηση και τη σταδιακή εξασθένιση των ανακλαστικών ευαισθητοποίησης. Το μόνο ρήγμα σ’ αυτή τη στρατηγική εξοικείωσης είναι ο θυμός και η οδύνη των γυναικών, η υπεράσπιση της μνήμης των δολοφονημένων και η διεκδίκηση δικαίωσης.

Δικαιοσύνη, λοιπόν, για τη Γαρυφαλλιά και για την οικογένεια της. Για κάθε θηλυκότητα και ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο που έχει υποστεί βία.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News