Αναμένοντας την φεμινιστική εξωτερική πολιτική της Annalena Baerbock

ΑΠΟ ΤΗ ΝΙΚΗ ΚΟΥΤΟΥΛΟΥΛΗ 

H Annalena Baerbock  ξέρει να στοχεύει ψηλά. Στην εφηβεία υπήρξε αθλήτρια, βραβευμένη με μετάλλια στο τραμπολίνο. Ωστόσο, το επόμενο άλμα της, αν πετύχει, θα είναι το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα. Η ηγέτης των Πρασίνων, του κόμματος που αναδείχθηκε τρίτο σε ψήφους στις Γερμανικές εκλογές, πρόκειται να ορκιστεί στην κυβέρνηση συνασπισμού ως η πρώτη γυναίκα υπουργός εξωτερικών της Γερμανίας και δηλώνει πως θα ασκήσει «φεμινιστική εξωτερική πολιτική». Τι είναι όμως η φεμινιστική εξωτερική πολιτική και τι περιμένουμε από την Γερμανία στον τομέα αυτό;

Η ιδέα της φεμινιστικής εξωτερικής πολιτικής έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια σε διάφορες χώρες (Γαλλία, Καναδάς, Σουηδία) και περιλαμβάνει δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Μια που βασίζεται στον φεμινισμό, ως επιδίωξη της ισότητας των φύλων και μία που βασίζεται σε μια πιο ριζοσπαστική φεμινιστική θεωρία.

Σουηδικό μοντέλο

Η πρώτη και πιο διαδεδομένη μορφή φεμινιστικής εξωτερικής πολιτικής υιοθετήθηκε πρώτη φορά από την Σουηδία το 2014. Το σουηδικό αυτό μοντέλο, καλεί το κράτος να προωθεί καλές πρακτικές με στόχο την ισότητα των φύλων και επιδιώκει την μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στις διαδικασίες αποφάσεων σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. 

Η άσκηση του συγκεκριμένου τρόπου φεμινιστικής πολιτικής εστιάζει στην ενδυνάμωση των τριών R για τις γυναίκες. Στα Rights» (δικαιώματα), «Representation» (εκπροσώπηση) και «Resources» (Πόροι). Έχουν οι γυναίκες και τα κορίτσια ίσα δικαιώματα, ίση εκπροσώπηση και λαμβάνουν ίσους πόρους; 

Μια πιο σύγχρονη θεώρηση του σουηδικού μοντέλου φεμινιστικής εξωτερικής πολιτικής, έχει κάνει τους φεμινιστές του 2021 να υποστηρίζουν πως η εκπροσώπηση δεν πρέπει να επικεντρωθεί μόνο στις γυναίκες. Προκαλεί τις κυβερνήσεις να σκεφτούν ξανά την έννοια της ασφάλειας στην εξωτερική πολιτική από την οπτική κάθε καταπιεσμένης και μη κυρίαρχης ομάδας της κοινωνίας μας (μεταναστευτικές κοινότητες, άτομα της κοινότητας lgbtq+, αυτόχθονες, άτομα μεγαλύτερης ηλικίας).

Ριζοσπαστική θεωρία 

Η δεύτερη εκδοχή της φεμινιστικής εξωτερικής πολιτικής αφορά μια πιο θεωρητική ερμηνεία. Η συγκεκριμένη αμφισβητεί τους παραδοσιακούς τρόπους άσκησης εξωτερικής πολιτικής όπου το δίκαιο του ισχυρού επικρατεί (πατριαρχία) και τα περισσότερα όπλα ισοδυναμούν με περισσότερη ασφάλεια, ενώ είναι αντίθετη και με την ύπαρξη του ΝΑΤΟ. Επιδιώκει μέσα από τη συμμετοχή των γυναικών σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής να δημιουργηθεί μια πολιτική ειρήνης.

Ωστόσο, αυτή η μορφή φεμινιστικής θεώρησης της εξωτερικής πολιτικής, θεωρείται από πολλούς υπεραπλουστευμένη καθώς ταυτίζει την εξωτερική πολιτική μόνο με την ασφάλεια και τα όπλα. Περισσότερα όπλα δεν ισοδυναμούν με περισσότερη ασφάλεια, αλλά ούτε εγγυημένα λιγότερη στρατιωτική ικανότητα εγγυάται περισσότερη ασφάλεια, καθώς δεν ζούμε σε ιδανικά διαμορφωμένες κοινωνίες, λένε οι επικριτές της.

Annalena Baerbock, σεξισμός και κριτική

Η Baerbock, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής της εκστρατείας, δέχθηκε ένα κύμα παραπληροφόρησης και στοχευμένου μίσους με άκρως σεξιστικά σχόλια για την ίδια στο διαδίκτυο και όχι μόνο. Υπήρξαν προσβολές για την εμφάνισή της, ψεύτικοι ισχυρισμοί πως ζητούσε μείωση των κατοικίδιων ζώων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ενώ δημοσιεύτηκε μια φωτογραφία που παρουσίαζε το πρόσωπό της με photoshop στο σώμα μιας γυμνής γυναίκας με λεζάντα που υπονοούσε πως όταν ήταν νέα, είχε εμπλακεί στη πορνεία για οικονομικούς λόγους. Έχει επίσης αναγκαστεί να απαντήσει στις κλασικές, σεξιστικές ερωτήσεις δημοσιογράφων για το αν θα είναι σε θέση να ισορροπήσει την καγκελαρία με την μητρότητα, επειδή έχει δύο παιδάκια.

Μεταξύ των κριτικών που δέχεται η Baerbock, είναι και για την απειρία της, ιδιαίτερα μετά τις δηλώσεις της στο ΤΑΖ, όπου άσκησε κριτική στην Κίνα, κατηγορώντας την για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και απειλώντας την με πιθανό περιορισμό των εισαγωγών της Γερμανίας. Η Κίνα θέλησε να της απαντήσει σε πιο φιλικούς τόνους, δείχνοντας της πως δεν πρέπει να κάνει τόσο βαριές δηλώσεις όταν πρόκειται για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής.

Η ίδια σε όλο αυτό το κύμα επιθέσεων  απαντά πως «πάντα υπάρχουν στιγμές που οι άνθρωποι ξεμένουν από πραγματικά επιχειρήματα και χτυπούν κάτω από τη ζώνη». Με τον ίδιο λιτό τρόπο δήλωσε πως θα ασκήσει φεμινιστική εξωτερική πολιτική, χωρίς παραπάνω εξηγήσεις έως τώρα. 

Τι είδους φεμινιστική εξωτερική πολιτική περιμένουμε από την Γερμανία;

Αν κρίνουμε από την κυβερνητική συμφωνία, ο συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών, των Πρασίνων και των Ελεύθερων Δημοκρατών επέλεξε να ακολουθήσει το σουηδικό μοντέλο φεμινιστικής εξωτερικής πολιτικής που βασίζεται στα τρία R. Στο κείμενο που δημοσιεύτηκε στις 24 Νοεμβρίου, η νέα κυβέρνηση δεσμεύεται «να «ενισχύει τα δικαιώματα, τους πόρους και την εκπροσώπηση των γυναικών και των κοριτσιών παγκοσμίως και να προωθήσει μεγαλύτερη ποικιλομορφία στην κοινωνία». Υιοθετεί έτσι έναν ευρύ ορισμό που περιλαμβάνει μια άποψη για τη διαφορετικότητα πέρα από το φύλο.

Ταυτόχρονα, αναγνωρίζει τις σοβαρές απειλές για την Γερμανία στην παγκόσμια τάξη, τις οποίες, όπως δηλώνουν, θα αντιμετωπίζονται με «μια ολοκληρωμένη, χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση».

 Η Baerbock μένει να αποδείξει αν θα μπορέσει να κάνει πράξη τις δηλώσεις της για μια φεμινιστική εξωτερική πολιτική και να δώσει φωνή σε κάθε καταπιεσμένη ομάδα της Γερμανίας και της Ευρώπης. Η γερμανική κυβέρνηση πάντως φαίνεται ήδη να δίνει μεγαλύτερες ευκαιρίες στις γυναίκες, αφού αποτελείται από ίσο αριθμό ανδρών και γυναικών, στηρίζοντας το“gender diversity performs better”.