in , ,

‘Αν κάναμε κάτι λάθος, η τιμωρία ήταν να μη φάμε’: εσείς πόσα ξέρετε για το χώρο της εστίασης;

Μία σεφ μιλάει στο Α,ΜΠΑ για την παρενόχληση στην εστίαση, την κουλτούρα βίας και την κανονικοποίηση της βαναυσότητας

Μία σεφ μιλάει στο Α,ΜΠΑ για την παρενόχληση στην εστίαση, την κουλτούρα βίας και την κανονικοποίηση της βαναυσότητας ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

20agg superJumbo

Η σημερινή μας καλεσμένη η οποία θα παραμείνει ανώνυμη είναι μία σεφ που επέλεξε ν’αφήσει το χώρο της εστίασης αφότου υπέμεινε βία, σεξουαλική παρενόχληση, άθλιες συνθήκες εργασίας, εξευτελισμούς και ταπείνωση ως το αντίτιμο της επιθυμίας της να κυνηγήσει την κλίση της για τη μαγειρική και το όνειρο της εργασίας σε καλά εστιατόρια.

Πιστεύει ότι η εστίαση είναι ένας χώρος με κακές συνθήκες εργασίας γενικά και εξαιρετικά εχθρικός προς τις γυναίκες ειδικά. Πιστεύει ότι είναι παράξενο το ότι ζούμε σε μια κοινωνία που έχει αναγάγει την υψηλή μαγειρική σε χόμπι, που έχει τοποθετήσει τα εστιατόρια, την κριτική φαγητού, τη γαστρονομία στο χώρο της δημόσιας σφαίρας και παράλληλα κανείς δεν μιλάει για το ότι οι εργαζόμενοι στο χώρο αυτο κυριολεκτικά λιώνουν πάνω απ’τις κουζίνες με απάνθρωπα ωράρια σ’ένα περιβάλλον εντός του οποίου η βία είναι απολύτως κανονικοποιημένη. 

Την ευχαριστούμε θερμά για το χρόνο και την ειλικρίνειά της. 

Υπάρχει κάποιο σκηνικό που επισφράγισε την απόφασή σου ν’απομακρυνθείς απ΄την εστίαση; 

Δεν ήταν εύκολη απόφαση και το ακόμη δυσκολότερο ήταν το να μη το νώθω σαν παραίτηση, σαν προσωπική αποτυχία. Κάποια στιγμή χάζευα στο insta. Είχα μόλις μια συζήτηση με τον φίλο μου ο οποίος επειδή ξέρει πόσο αγαπώ την μαγειρική με προέτρεπε να το ξανασκεφτώ, να μην το αφήσω, να δω μήπως μπορώ να βρω καλύτερες συνθήκες εργασίας. Σκρολάρω λοιπόν και βλέπω ένα δημοσίευμα με 50 σεφ στην Ελλάδα που μιλάνε για την ελληνική γαστρονομία. Δεν δίνω σημασία και μετά από ένα λεπτό λέω ‘ώπα’.

Ξαναβρίσκω τη δημοσίευση και πάω στο φίλο μου. ‘Τι βλέπεις εδώ;’ του λέω και του δείχνω τις 50 μικρές εικόνες. ‘Δεν καταλαβαίνω τι εννοείς’, μου λέει. ‘Αυτοί είναι οι 50 καλύτεροι σεφ της Ελλάδας. Μπορείς να μου πεις πού είναι οι γυναίκες;’ του λέω. Υπήρχαν 4 εκ των οποίων η μία δεν είναι σεφ, κυρίως γράφει για το φαγητό. Μετά απ’αυτό σταμάτησα να νιώθω τύψεις, σταμάτησα να πιστεύω ότι είμαι μόνο εγώ. Γυναίκες σεφ στην Ελλάδα, μ’ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν υπάρχουν ούτε στην υψηλή γαστρονομία ούτε στα μικρά εστιατόρια. Το πήρα απόφαση λοιπόν. Αγαπάω την κουζίνα αλλά αγαπάω και τη ζωή μου.

Η σεξουαλική παρενόχληση στην κουζίνα είθισται να προέρχεται από συναδέλφους ή ιεραρχικά ανώτερους; 

Και τα δύο. Είναι προφανώς διαφορετικό όταν η παρενόχληση προέρχεται απ’το ‘κεφάλι’ παρουσία όλων των υπαλλήλων. Έχω ζήσει τέτοιο περιστατικό, δεχόμουν παρενόχληση μπροστά στο προσωπικό κι εκείνοι γελούσαν, τους φάνηκε πολύ αστείο. Άσε, το θυμάμαι και ανεβάζω παλμούς. Γενικά σ’εκείνη την κουζίνα είχαν συμβεί πολλά.

Θες να μου πεις μερικά παραδείγματα; 

Ο σεφ του μαγαζιού με είδε καποια στιγμή που έκανα μια νευρική κίνηση, την έκανα ασυναίσθητα καθώς δούλευα και ρωτάει ‘έχεις άγχος;’. Του λέω πως όχι, όλα καλά και απαντάει ‘αν έχεις άγχος ξέρω κάτι που μπορεί να βοηθήσει’ με πολύ λάγνο ύφος. Δεν απάντησα και λέει ‘μπορούμε να πάμε κάτω να κάνουμε σεξ και θα σου περάσουν όλα’.

Μια άλλη μέρα που δεν είχαμε πολλή δουλειά βρήκε ευκαιρία να κάτσει πίσω μου και να κοιτάζει τον κώλο μου κοροϊδεύοντάς με παρέα με το υπόλοιπο προσωπικό. Μια άλλη φορά βγήκε απ’το ντουζ του προσωπικού με το μπουρνούζι και απ’τον τρόπο που με κοίταξε ένιωσα ότι είναι έτοιμος να το ανοίξει. Του λέω ‘μην το κάνεις’ κι απλά γέλασε. Ειλικρινά είναι άπειρα τα σκηνικά.

Έχει τύχει να συζητήσεις με τις συναδέλφους σου το κομμάτι της σεξουαλικής παρενόχλησης στην κουζίνα; Βρίσκεις υποστήριξη ή εκείνες το θεωρούν κομμάτι της δουλειάς; 

To συζητάμε συνέχεια. Υπάρχει μεγάλη μερίδα γυναικών που πιστεύουν ότι απλώς έτσι είναι, αυτό είναι οι άντρες. Δεν το θεωρούν τόσο σημαντικό, το τοποθετούν στο πλαίσιο της πλάκας.

Πιστεύεις ότι αυτή η στάση προκύπτει πράγματι από αποδοχή της κατάστασης ή από ανάγκη επιβίωσης; 

Kαι τα δύο. Όταν δουλεύεις 15 ώρες τη μέρα σ’ένα εστιατόριο κάθε μέρα, δημιουργείται μια φούσκα. Η ζωή σου είναι το εστιατόριο. Μέσα σ’αυτό ζεις, γίνεται η καθημερινότητά σου, η κανονικότητά σου. Κι εγώ η ίδια είχα πιστέψει σ’αυτή την πλύση εγκεφάλου, γιατί περί αυτού πρόκειται, και σκεφτόμουν-όταν ερχόμουν αντιμέτωπη με παρενόχληση, λεκτική βία, περιθωριοποίηση, κοροϊδία- ‘γίνε τόσο καλή ώστε να μη σου λέει κανείς τίποτα’.

Πραγματικά, το είχα πιστέψει απόλυτα κι είχα φτάσει σ’ένα σημείο που τη στιγμή που οι δικοί μου άνθρωποι προσπαθούσαν να με προστατέψουν, εγώ θύμωνα και τους έλεγα ότι απλώς δεν καταλαβαίνουν, ότι εμείς έτσι είμαστε, ότι στο σύμπαν της κουζίνας αυτή είναι η ζωή και ότι οι ίδιοι δεν μπορούν καθόλου να καταλάβουν αυτό που κάνουμε. Καταλάβαινα μεν ότι αυτοί είναι μαλάκες κι όχι άντρες γιατί έχω γνωρίσει μη μαλάκες άντρες και ξέρω τη διαφορά ωστόσο, ακόμη και με αυτή τη σκέψη στο μυαλό μου, συνέχιζα να λειτουργώ βάσει του ‘σκάσε και κολύμπα’.

Δυστυχώς υπήρχαν και υπάρχουν πολλές γυναίκες που πιστεύουν ότι έτσι είναι οι άντρες, όχι οι μαλάκες.

Ξέρεις περιστατικά γυναικών που έχουν επιτυχώς κινηθεί νομικά εναντίον του εργοδότη που τις παρενοχλεί σεξουαλικά; 

Δεν έχει τύχει. Είναι κοινό μυστικό ότι αν εναντιωθούμε σ’έναν θα βρούμε μπροστά μας την κλίκα των εστιατόρων και σεφ. Οι περισσότεροι γνωρίζονται μεταξύ τους επομένως αν κάνεις καταγγελία είτε για σεξουαλική παρενόχληση είτε για κάτι άλλο, δεν θα ξαναβρείς δουλειά. Θέλω να διευκρινίσω ότι η βία σην κουζίνα δεν είναι μόνο σεξουαλική και δεν είναι μόνο κατά των γυναικών, η σεξουαλική βία έχει μεν εμάς ως στόχο όμως όλοι οι εργαζόμενοι στην εστίαση έχουν υποστεί κάποια βία σε κάποια μορφή. Είναι διάχυτη στο χώρο, φαντάσου ότι όταν κάναμε λάθη υπήρχαν κουζίνες στις οποίες η τιμωρία ήταν να μη φάμε. Προσωπικά, δεν βλέπω ούτε αχτίδα φωτός στο τούνελ και βλέποντας όλα όσα συμβαίνουν σε άλλες και σε μένα, διαπιστώνω ότι αυτή η μάχη είναι μία που δεν είμαι διατεθειμένη να δώσω.

Θέλω να μου πεις για το κομμάτι της σωματικής δύναμης και αν αυτό χρησιμοποιείται εναντίον των γυναικών στην κουζίνα. 

Θα σου πω. Το ζήτημα έχει πολλές προεκτάσεις και θα σου εξηγήσω αμέσως τι εννοώ. Στην κουζίνα είναι κομμάτι της καθημερινότητας να χρειάζεται να σηκώσεις κατσαρόλες, χυλούς, παλέτες που ζυγίζουν πολλά κιλά. Αυτό που συμβαίνει στα περισσότερα περιβάλλοντα είναι το εξής: όταν εγώ θα χρειαστεί να σηκώσω κάτι που ζυγίζει 20 κιλά για να το μεταφέρω στο πόστο μου θα με κάνουν να νιώσω ότι ‘ζητάω βοήθεια’. Θα έρθουν ίσως απρόθυμα να το σηκώσουμε μαζί και μετά θα πετάξουν κάτι του τύπου ‘μου θέλετε και ισότητα’.

Σκέφτομαι ότι απ’τη μία οι γυναίκες μένουν εκτός κουζίνας επειδή ‘δεν έχουν την σωματική δύναμη γι’αυτό’ απ΄την άλλη μένουν επίσης εκτός κουζίνας γιατί δεν τους αναθέτουν διοικητικές ευθύνες κι εξουσίες που ουδεμία σχέση έχουν με τη σωματική τους διάπλαση. 

Έτσι ακριβώς είναι. Και επειδή έχω υπάρξει σε κουζίνα που υπήρχε ισότητα, η διαφορά ήταν τεράστια. Ήμασταν ομάδα, δεν χρειαζόταν να ζητήσει μια γυναίκα βοήθεια γιατί το κουβάλημα βαριών πραγμάτων ήταν δουλειά όλων μας, συλλογική πράξη για να διευκολύνόμαστε και να ρολλάρει η δουλειά. Δεν χρειαζόταν κάποια να πει ‘α, σας παρακαλώ ελάτε να με βοηθήσετε να κουβαλήσουμε το τάδε για το πόστο μου’. Όταν έμπαινε κάτι βαρύ, ξέραμε ότι όλοι μαζί πάμε και το σηκώνουμε γιατί η λειτουργία της κουζίνας βασιζόταν στην ομαδική δουλειά.

Στο Α,ΜΠΑ πολύ συχνά γίνεται ένας παρόμοιος διάλογος για την έννοια της ‘βοήθειας’ στην οικιακή εργασία. Με λίγα λόγια, διαφωνούμε με τη χρήση της φράσης ‘ο άντρας μου με βοηθάει στο σπίτι’ γιατί υπονοείται ότι το άτομο που δέχεται τη βοήθεια έχει και την πλήρη ευθύνη και ο βοηθός κάνει μια παραχώρηση απ’την καλή του την καρδιά, όχι επειδή οφείλει να το κάνει. Πιστεύεις ότι αυτό σχετίζεται με τον τρόπο που περιγράφεις τη βοήθεια στην κουζίνα; 

Εκατό τοις εκατό το βλέπω έτσι. Μα δεν είναι βοήθεια, αναγκάζομαι να το δω ως βοήθεια. Έχουν υπάρξει άντρες μάγειρες πιο μικροκαμωμένοι από μένα που δεν χρειαζόταν να ζητήσουν τίποτα, οι άλλοι έρχονταν και κουβάλαγαν. Κι αυτούς ακόμη, μερικές φορές του κορόϊδευαν επειδή δεν ήταν αρκετά δυνατοί για να το κουβαλήσουν μόνοι τους αλλά ήταν διαφορετικό, δεν ξέρω ακριβώς πώς να το εξηγήσω. Η κοροϊδία που δέχονταν σχετιζόταν με το πρόσωπό τους, όχι με το φύλο.

Πολλές φορές για να δικαιολογήσουμε συστημικές αδικίες, δημιουργούμε έναν ‘ήρωα’ για να καπελώσουμε τους ανθρώπους που είναι σ’ευάλωτη θέση. Μπορεί να είναι η γυναίκα που κατάφερε να μεγαλώσει τρία παιδιά χωρίς υποστήριξη απ’το κράτος άρα γίνεται, κάποιος μαύρος από φτωχή περιοχή που μπήκε στο Χάρβαρντ με υποτροφία άρα γίνεται και λοιπά και λοιπά. Αυτό είναι ένα μοτίβο που έχεις δει στην κουζίνα; 

Φουλ. Θ’ακούσεις από αρκετούς μάγειρες την ιστορία μιας μαγείρισσας που ήξεραν κάποτε και τα’κανε όλα μόνη της, δε ζητούσε ποτέ βοήθεια και δε χρειαζόταν κανένα. Η ιστορία αυτή συνοδεύεται από νουθεσίες του τύπου ‘εσύ γιατί δε μπορείς να γίνεις σαν αυτή;’. Σου λένε βασικά να καταστρέψεις το σώμα σου, να το υποβάλλεις σε διαδικασίες που θα το φθείρουν μετά βεβαιότητας απλώς και μόνο για να ‘γίνεις σαν αυτή που τα’κανε όλα μόνη της’. Όταν δούλευα με γυναίκες δεν υπήρχε αυτή η νοοτροπία. Ήταν απλά τα πράγματα, έλεγες ‘α, ο ζωμός είναι βαρύς, έλα μία να τον σηκώσουμε’ κι έληγε εκεί χωρίς σχόλια. Όταν δούλευα με άντρες συνήθως σκεφτόμουν ‘σφίξε λίγο τα δόντια και κάντο μόνη σου, ποιος ξέρει τι μαλακίες θ’ακούσεις πάλι’.

Απ’ό,τι ξέρω υπάρχουν λίγες γυναίκες σεφ στην Ελλάδα. Υπήρχαν και λιγότερες μαθήτριες στη σχολή μαγειρικής σου; 

Όχι. Ήμασταν ίσα. Μη σου πω ότι σε μερικά τμήματα υπήρχαν περισσότερες κοπέλες. Πιστεύω ότι από μια ηλικία και μετά, μεταξύ ενός άντρα και μιας γυναίκας με τα ίδια προσόντα, περνά απ’το μυαλό των εργοδοτών ότι η δεύτερη ίσως παντρευτεί και κάνει παιδιά και είναι πιθανό να χάσει τη θέση εξαιτίας αυτού.

Θέλω να σχολιάσεις το ότι η μαγειρική στο σπίτι είναι γυναικεία δουλειά ενώ η μαγειρική στο εστιατόριο είναι ανδρική.

Καλά, μου φαίνεται αστείο. Αστείο λόγω της παραδοξότητάς του. Μου φαίνεται άλλος ένας τρόπος υποβιβασμού των γυναικών, ένα ‘ναι εντάξει, είσαι αρκετά καλή για να μαγειρεύεις για τα παδιά σου και τον άντρα σου αλλά μη νομίζεις ότι μπορείς να το κάνεις σ’επαγγελματικό επίπεδο.’

Επίσης, είναι τέτοια η δομή στις κουζίνες που δεν μπορεί μια γυναίκα να μείνει έγκυος και να επιστρέψει στη θέση της.

Πολύ συχνά κάτι είναι γυναικείο και κατώτερο μέχρι ν’αποκτήσει οικονομική αξία. Όταν μια ενασχόληση παραδοσιακά γυναικεία αρχίζει να μεταφράζεται σε χρήμα, ξαφνικά με τρόπο αβίαστο μετατρέπεται σε αντρικό επάγγελμα. Μου’ρχονται στο μυαλό η ραπτική, η υφαντουργία, το πιάνο, η κηπουρική, το μέικ απ. Θα έλεγες ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην μαγειρική; 

Noμίζω ότι αυτή η γραμμή σκέψης έχει απόλυτο νόημα και μου’ρχεται στο μυαλό πχ. το ότι μπορεί ένας άντρας να πει ότι είναι συγγραφέας και να θεωρηθεί ευφυής κλπ ενώ αν μια γυναίκα ήταν παντρεμένη με κάποιον που δουλεύει εκτός σπιτιού και αυτή ήταν συγγραφέας μάλλον θα της έλεγαν ότι κάθεται όλη μέρα και ο άνδρας της την πληρώνει για το χόμπι της.

Πιστεύεις ότι οι γυναίκες στο χώρο σου πρέπει να δουλεύουν σκληρότερα για να έχουν μια ευκαιρία να μείνουν στην κουζίνα; 

Όποτε έρχονταν γυναίκες στην κουζίνα τις συμβούλευα αυτό που έλεγα και στον εαυτό μου: για να σε πάρουν στα σοβαρά, δεν πρέπει να κάνεις την ίδια δουλειά με τους άλλους, πρέπει να κάνεις τη διπλή. Όχι για να σε δουν ως ίση. Για να σε πάρουν στα σοβαρά.

Πώς νιώθεις για τον φεμινισμό; 

Από τη στιγμή που ανακάλυψα τον φεμινισμό-γιατί δε γεννήθηκα φεμινίστρια-ένιωθα ότι έτρεχα έναν αγώνα δρόμου μετ’εμποδίων,ερχόταν ο φεμινισμός και τσουπ, μου σήκωνε τα εμπόδια ένα ένα. Πιστεύω ότι χάρη σ’αυτόν μπορώ να τρέξω ολοένα και πιο γρήγορα.

Ο φεμινισμός με εξόπλισε και μ’επιχειρήματα, άρχισα να μπορώ ν’απαντάω και να μην παγώνω όταν μου λένε κάτι σεξιστικό και υποτιμητικό.

Πιστεύεις ότι συμφέρει τους άντρες η υιοθέτηση φεμινιστικών ιδεωδών και η επέλευση ουσιαστικής ισότητας; 

Το πρώτο που μου’ρχεται στο μυαλό μ’αυτή την ερώτηση είναι οι σχέσεις. Πιστεύω ότι αν ένας άντρας καταφέρει να σχετιστεί με μια φεμινίστρια θα καταλάβει πόσο περιθώριο έχει η σχέση, όλα είναι πιο ποιοτικά, πιο ειλικρινή. Πιστεύω ότι μια σχέση μέσα στην οποία οι άνθρωποι είναι πραγματικά ισότιμοι είναι πιο όμορφη. Είναι πιο ουσιαστική, τους επιτρέπει να ξεφύγουν από το πρότυπο του alpha male και να δουν αλλιώς τον εαυτό τους.

Αυτά για το σχεσιακό-προσωπικό. Στο εργασιακό νομίζω ότι δεν τους συμφέρει. Ισότητα στην εργασία σημαίνει ότι αυτοί που δεν έχουν τα προσόντα θα σταματήσουν να είναι σε τόσο υψηλά ιστάμενες θέσεις. Για μένα ως προς το χώρο εργασίας πιστεύω ότι έχουμε πόλεμο. Η ισότητα θα έκανε μεν την ίδια τη δουλειά και την παροχή υπηρεσιών πολύ καλύτερη γιατί θα υπήρχαν περισσότερες πιθανότητες άνθρωποι με πραγματικές ικανότητες να βρεθούν σ’ένα πόστο, ωστόσο πολλοί άντρες θα έχαναν χρήματα, κύρος και θέσεις επομένως όχι, δεν τους συμφέρει να την υποστηρίξουν.

Αν ερχόταν μια κοπέλα 16 χρονών και σου έλεγε ‘θέλω να γίνω σεφ σαν εσένα΄τι θα της έλεγες; 

Θα της έλεγα αυτά που συμβαίνουν στις κουζίνες, θα της έλεγα να το σκεφτεί καλά και θα της έλεγα να το κάνει μεν αλλά όχι εδώ. Θα τη συμβούλευα να προσπαθήσει να πάει σε μια χώρα που πρώτα απ’όλα σεβεται το εργατικό της δίκαιο. Θα της έλεγα ότι εγώ αγαπάω τη μαγειρική, αγαπάω το φαγητό, ήταν πάντα αυτό που ήθελα να κάνω κι όμως, ακόμη και σήμερα που έχω απομακρυνθεί από το χώρο της κουζίνας έχω κυριολεκτικά εφιάλτες τα βράδια. Έχω συναδέλφους και συναδέλφισσες, αγόρια και κορίτσια, που μου έχουν πει ακριβώς το ίδιο πράγμα, ότι έχουν τραυματισθεί συναισθηματικά από την εμπειρία τους στο εστιατόριο. Επομένως, όταν ετοιμάζεται κανείς ν’ακολουθήσει αυτό το δρόμο, καλό θα είναι να τον ακολουθήσει έχοντας όλα τα δεδομένα.

Πιστεύεις ότι οι γυναίκες ιδιοκτήτριες ή οι γυναίκες σεφ είναι επαρκής συνθήκη για να υποθέσει κάποια νέα σεφ ότι ο χώρος που πάει να εργαστεί θα είναι κάπως πιο ασφαλής; 

Στην τελευταία δουλειά που ήμουν, μια δουλειά με πολύ βρισίδι και πολλή χυδαιολογία, συνέβη το εξής. Μια μέρα ενώ ένιωθα άρρωστη, πήγα στη δουλειά αλλά αναγκάστηκα να φύγω. Έμαθα τις επόμενες μέρες ότι ο σεφ μιλούσε απίστευτα άγρια για μένα εξαιτίας αυτού, φαντάσου ότι μου μετέφεραν ότι ευχόταν να πεθάνω.

Μιλούσε άσχημα για όλο το προσωπικό αλλά χυδαία μόνο για τις γυναίκες. Έλεγε πράγματα όπως ότι κάθονται και πίνουν κόκες και μετά πάνε και πηδιούνται, έδειχνε στις εργαζόμενες τα γεννητικά του όργανα και τους έλεγε ‘κάτσε να σου πω’, έλεγε ότι τις ταϊζουν οι πατεράδες τους για να κάθονται και άλλα τέτοια, πάρα πολλά τέτοια.

Αυτό που θέλω να πω για να κλείσω τη συζήτηση και αυτό που θεωρώ πιο σημαντικό απ’όλα, είναι ότι όλ’αυτά κάποια στιγμή έφτασαν στην εργοδοσία. Τα ήξερε όλα γιατί τα παράπονα είχαν φτάσει από πολλές εργαζόμενες κι εργαζόμενους που προσπαθούσαν να βρουν άκρη με το άθλιο κλίμα στην κουζίνα.

Όμως, θεωρούσε ότι ο σεφ είναι πολύ καλός στα πιάτα του και δεν έκανε απολύτως τίποτα.

Ε, ο εργοδότης ήταν γυναίκα.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News

14 Comments
δημοφιλέστερα
νεότερα παλαιότερα
Ενσωματωμένα σχόλια
Δείτε όλα τα σχόλια
WordPress › Σφάλμα

Παρουσιάστηκε ένα κρίσιμο σφάλμα σε αυτόν τον ιστότοπό.

Μάθετε περισσότερα για την αποσφαλμάτωση του WordPress.