H περίπτωση του Αρκά και το τέλος της γελοιογραφίας όπως την ξέραμε

H περίπτωση του Αρκά και το τέλος της γελοιογραφίας όπως την ξέραμε Facebook Twitter
Υπάρχουν και όρια όμως (όχι ηθικού αλλά αισθητικού τύπου) και νομίζω ότι ο Αρκάς τα υπερέβη με την πρόσφατη ανάρτησή του που φανερώνει και κάποια ανησυχητικά συμπτώματα μανίας καταδιώξεως, στην οποία εμφανίζεται επιβλητικό (και φλύαρο) το σλόγκαν «Απαγορεύονται αστεία: ρατσιστικά, σεξιστικά, ομοφοβικά, politically incorrect, fat shaming, body shaming»
62

Θυμάμαι κάποτε που μπορεί να διαφωνούσαμε με κάποιους για τα πάντα, υπήρχαν όμως κάποιες ελάχιστες και πολύτιμες σταθερές αξίες υπεράνω κριτικής και υπεράνω υποκειμενικών, αισθητικών και (μικρο)πολιτικών, κριτηρίων. Μία από αυτές ήταν τα κόμικς, τα καρτούν, οι γελοιογραφίες, το έργο, το πνεύμα και η αντίληψη του Αρκά από την εποχή της «Βαβέλ» ακόμα.

Είχε να κάνει και λίγο, υποθέτω, με το πέπλο μυστηρίου γύρω από τη «μυστική» του ταυτότητα (αλάνθαστο τρικ ανά τους αιώνες, που σε γλιτώνει από τις φθορές της διασημότητας), κυρίως όμως είχε να κάνει με το διεισδυτικό, αβίαστο και ανέμελα ασεβές χιούμορ, τη δημιουργία και τη συντήρηση εμπνευσμένων αρχετυπικών χαρακτήρων και με την αίσθηση ενός εικονογραφικού/αφηγηματικού σύμπαντος που παρέμενε οικουμενικό χωρίς να είναι «αλλού», διαφεύγοντας ως διά μαγείας σχεδόν από το εσωστρεφές και κλειστοφοβικό νεοελληνικό σύστημα παραγωγής σάτιρας. Μεγάλη δουλειά αυτό το τελευταίο, αν μπορείς να το καταφέρεις χωρίς ίχνη κανιβαλισμού ξένων επιρροών.


Ως γνωστόν, τα τελευταία χρόνια ο Αρκάς έχει επιλέξει, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι που παραδόθηκαν για λόγους προσωπικούς ή βιοποριστικούς στους αφόρητους περιορισμούς που επιβάλλει ένα ακραία διχαστικό κλίμα, την οδό της στράτευσης και της απολύτως προβλέψιμης κατεύθυνσης στις ατάκες των κεντρικών χαρακτήρων του, και ειδικά αυτού του μέσου καθημερινού τυπάκου που κουνάει το δάχτυλο, «καυτηριάζοντας» αποκλειστικά τις κωμικοτραγικές ανακολουθίες της εξουσίας των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Δεν έχει και πολλή πλάκα αυτό όμως και, όπως και να το κάνουμε, αντικειμενικά είναι εντελώς άχαρο να χαϊδεύεις τα πιο στοιχειώδη αντιπολιτευτικά ένστικτα, χωρίς καν τον κόπο μιας λίγο πιο βαθιάς υπονόμευσης, έστω και μόνο του συγκεκριμένου στόχου.

Ούτε ως γενικό σχόλιο περί επιδερμικού και υποκριτικού δικαιωματισμού δεν στέκεται. Εξάλλου, τα ρατσιστικά, σεξιστικά κ.λπ. αστεία δεν τα απαγορεύει κάποια σύγχρονη Ιερά Εξέταση (βρομάει ο τόπος από δαύτα), απλώς είναι «εύκολα», κακόβουλα, μαλακισμένα και φανερώνουν παντελή έλλειψη χιούμορ.


Περνάνε από μπροστά μου στα social media τα καρτούν του, τα κοιτάω, υπομειδιώ και λίγο, όχι λόγω ευθυμίας αλλά μάλλον λόγω συγκατάβασης για τη –μη χαρακτηριστική κάποτε για τον ίδιο– λαϊκίστικη κοινοτοπία που συχνά τα διακρίνει (ούτε ο Κώστας Μητρόπουλος στα πιο πασοκοσυντηρητικά του τέτοιο πράγμα, που κάποτε εκπροσωπούσε ακριβώς το αντίθετο από τον Αρκά ή τον Γ. Ιωάννου), και συνεχίζω τη μέρα μου πιο κατηφής.

Μπορεί να το έχει πάρει προσωπικά αυτό με την παρούσα κυβέρνηση (κακό πράγμα όμως η λογική του ξεκαθαρίσματος λογαριασμών για έναν καρτουνίστα), η οποία σαφώς έχει οδηγήσει πολύ καλό κόσμο στα κάγκελα. Τέλος πάντων, με γεια του με χαρά του, και δικαίωμά του. Δεν είναι ο μόνος που κατέληξε στην οδό της μονόπαντης ατζέντας, αυτός είναι ο κανόνας εδώ και καιρό για τους περισσότερους γελοιογράφους πάσης ιδεολογικής προαίρεσης.

Έχω κρατήσει μια λίγο παλιότερη (4-5 χρόνια;) γελοιογραφία του Ηλία Μακρή στην «Καθημερινή», όπου απεικονίζεται χωρίς λόγια ο Τσίπρας στο κρεβάτι του ψυχαναλυτή που έχει τη μορφή του Μαρξ και έχει σηκώσει το περίστροφο στον κρόταφό του, όχι επειδή είναι τόσο ιδιοφυής ή σπαρταριστή αλλά επειδή προσκαλεί στο αστείο έναν μέσο κοινό παρονομαστή που δεν έχει παραδοθεί σε κάποια αεροστεγή ατζέντα, όπως έκαναν και οι γελοιογραφίες του ΚΥΡ κάποτε.

Το ίδιο το είδος της γελοιογραφίας έτσι κι αλλιώς έχει περιθωριοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, έρμαιο της γενικής παθογένειας των έντυπων μέσων, και λειτουργεί πλέον ως συλλογή από προμελετημένα memes, συχνά ανέμπνευστα, κακόβουλα και μοχθηρά. Οι ατέλειωτες γελοιογραφίες με τη Μέρκελ ή τον Σόιμπλε σε κατάσταση λυσσασμένου παροξυσμού και ντυμένους με ζαρτιέρες και στολή Ες-Ες (που θύμιζαν το σκετς του Σεφερλή με τίτλο «Αδέλφω Χίτλερ») είναι μόνο ένα παράδειγμα και ίσως το πιο ήπιο στην πραγματικότητα.

Υπάρχουν και όρια όμως (όχι ηθικού αλλά αισθητικού τύπου) και νομίζω ότι ο Αρκάς τα υπερέβη με την πρόσφατη ανάρτησή του που φανερώνει και κάποια ανησυχητικά συμπτώματα μανίας καταδιώξεως, στην οποία εμφανίζεται επιβλητικό (και φλύαρο) το σλόγκαν «Απαγορεύονται αστεία: ρατσιστικά, σεξιστικά, ομοφοβικά, politically incorrect, fat shaming, body shaming», ενώ δίπλα ο τυπάκος επιχειρεί να αρθρώσει ανέκδοτο που και καλά δεν προσβάλλει δυνητικά κανέναν («είσαι πολύ ξινός, είπε η ντομάτα στο λεμόνι»).

Τι να πεις... Ούτε ως γενικό σχόλιο περί επιδερμικού και υποκριτικού δικαιωματισμού δεν στέκεται. Εξάλλου, τα ρατσιστικά, σεξιστικά κ.λπ. αστεία δεν τα απαγορεύει κάποια σύγχρονη Ιερά Εξέταση (βρομάει ο τόπος από δαύτα), απλώς είναι «εύκολα», κακόβουλα, μαλακισμένα και φανερώνουν παντελή έλλειψη χιούμορ.


Και επίσης, ήθελα να 'ξερα, όλοι αυτοί που τυραννιούνται τόσο βάναυσα στη χώρα μας από τις στυγνές επιταγές της «πολιτικής ορθότητας» έχουν κοιτάξει τα πρωτοσέλιδα των εθνοχριστιανικών ξεκωλοφυλλάδων που κρέμονται στα περίπτερα και στάζουν ξεφτίλα, παρακμή και χουντίλα; Έχουν χαζέψει τη «δημόσια» –μη συνδρομητική, τέλος πάντων– τηλεόραση (κρατικοδίαιτη και ιδιωτική, αλλά εν προκειμένω κυρίως τη δεύτερη, η ΕΡΤ κουβαλά άλλου τύπου βαριές αμαρτίες) για να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι το μήνυμα που περνά το μέσο στον κόσμο, που, ελλείψει άλλων επιλογών, παρακολουθεί εκπομπές απίστευτης χυδαιότητας, τρομολαγνείας, μικροαστικής ηθικολογίας μετεμφυλιακού τύπου και εκφασισμού;

Shortcut
62

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αναζητώντας το μυστικό του Γιάννη Πετρίδη

Δ. Πολιτάκης / Αναζητώντας το μυστικό του Γιάννη Πετρίδη

Στις 29 Μαρτίου συμπληρώθηκαν σαράντα έξι χρόνια από την πρώτη εκπομπή του ανθρώπου που μας έμαθε να ακούμε μουσική, όμως, παρά την οικειότητα, το κύρος και τη γνώση που εκπέμπει ακόμα η φωνή του από τα ερτζιανά, ο ίδιος παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
200 χρόνια «κρυφό σχολειό»

Δ. Πολιτάκης / 200 χρόνια «κρυφό σχολειό»

Πέρα από τις εθιμοτυπικές τελετουργίες της αρμόδιας επιτροπής, ο εορτασμός των 200 χρόνων από το ’21 θα μπορούσε να γίνει αφορμή για μια βαθύτερη αντίληψη των συναρπαστικών γεγονότων εκείνης της εποχής από αυτή που μας χάρισε το σχολείο.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Αποχαιρετισμός στην κυρία Μιράντα

Δημήτρης Πολιτάκης / Αποχαιρετισμός στην κυρία Μιράντα

Πηγαίνοντας μετά από καιρό σε σπίτι φίλων, είδα στην εξώπορτα το αγγελτήριο θανάτου της ηθοποιού Μιράντας Κουνελάκη που έμενε στην ίδια πολυκατοικία και για χρόνια «επέβλεπε» στοργικά και διακριτικά τις νεανικές μας τρέλες.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
H περίπτωση του Άκη Πάνου, που ακόμα μας στοιχειώνει

Δημήτρης Πολιτάκης / H περίπτωση του Άκη Πάνου, που ακόμα μας στοιχειώνει

Ούτε το έργο ενός δημιουργού μπορεί εύκολα να διαγραφεί ούτε όμως και η σύνδεσή του με τις όποιες αποτρόπαιες πράξεις. Μένει εκεί, σαν ανεξίτηλη κηλίδα που διαβρώνει και συρρικνώνει το σέβας, το δέος, την εκτίμηση, την απόλαυση. Αυτό είναι το τίμημα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Βρίσκοντας καταφύγιο στη μοιρολατρία και στα εποχικά μαγαζιά

Δημήτρης Πολιτάκης / Βρίσκοντας καταφύγιο στη μοιρολατρία και στα εποχικά μαγαζιά

Έχει ανάγκη ο κόσμος να περιβληθεί στην απομόνωσή του από ένα γιορτινό σκηνικό, από μια λαμπερή ψευδαίσθηση, ξορκίζοντας μια χρονιά που έγινε η προσωποποίηση όλων των δεινών που έχουν πέσει στο κεφάλι μας, όχι μόνο της πανδημίας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η πανδημία και η λαχτάρα μας να «σώσουμε τα Χριστούγεννα»

Δημήτρης Πολιτάκης / Η πανδημία και η λαχτάρα μας να «σώσουμε τα Χριστούγεννα»

Ας είμαστε προετοιμασμένοι για σεμνές, ταπεινές, υπερβατικές γιορτές, όπως θα έπρεπε δηλαδή πάντα να είναι, αν πιστέψουμε όλες αυτές τις χριστουγεννιάτικες ταινίες που βλέπουμε μια ζωή.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Απόδραση από την Αθήνα

Δημήτρης Πολιτάκης / Απόδραση από την Αθήνα

Παίζει ξανά δυνατά ως σενάριο ή ως όραμα μέσα στην πανδημία η οριστική φυγή από τη μητρόπολη και η μετεγκατάσταση σε κάποια ιδανική γωνιά της επαρχίας με άμεση πρόσβαση σε φύση, βουνά, ακρογιαλιές, δειλινά.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ