Ογδόντα χρόνια «Πολίτης Κέιν»: Ο μεγαλοφυής Όρσον Γουέλς, τα στημένα ρεπορτάζ και το φάντασμα του Χερστ

Ογδόντα χρόνια «Πολίτης Κέιν»: Ο μεγαλοφυής Όρσον Γουέλς, τα στημένα ρεπορτάζ και το φάντασμα του Χερστ Facebook Twitter
0

«Ο Πολίτης Κέιν» του Όρσον Γουέλς, και πολλές άλλες δημιουργίες, μεγάλων καλλιτεχνών, δεν «υποτάχθηκαν» στις επιταγές των στούντιο και της βιομηχανίας του κινηματογράφου.

Ίσως για αυτό, το αριστούργημα του Όρσον Γουέλς «Πολίτης Κέιν» αποτελεί μία εμβληματική ταινία για τον κινηματογράφο και για πολλούς το σημαντικότερο φιλμ όλων των εποχών.

Συμπληρώνονται 80 χρόνια από την πρώτη προβολή της ταινίας, που στην εποχή της πολεμήθηκε από σημαντικό μέρος του πολιτικό-οικονομικού κατεστημένου, με στημένα ρεπορτάζ, περί «κομμουνιστικών μηνυμάτων» και «κριτικές» που την έθαψαν κατ' εντολή του τότε πανίσχυρου επιχειρηματία και εκδότη Γουίλιαμ Ράντολφ Χερστ. Ένας από τους λόγους ήταν πως το σενάριο του Γουέλς και του Χέρμαν Μανκίεβιτς,, αδελφού του σημαντικότατου σκηνοθέτη Τζόζεφ Μανκίεβιτς, είχε στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό στην περσόνα του μεγαλοεκδότη.

Ο "Μανκ" και το φάντασμα του Χερστ

Η συγκυρία έφερε προσφάτως και την ταινία του Ντέιβιντ Φίντσερ «Μανκ», η οποία αναφέρεται στον «Πολίτη Κέιν», καθώς ο Χέρμαν Μανκίεβιτς είναι το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας. Η ταινία του ικανού κινηματογραφιστή Φίντσερ ("Seven", "Zodiak", "Fight Club") βασίζεται στο σενάριο του πατέρα του Φίντσερ, Τζακ, ο οποίος με τη σειρά του έχει βασιστεί στο άρθρο της πανίσχυρης κριτικού Πολίν Κέιλ, που δημοσιεύτηκε στο New Yorker. Ένα λίβελο για τον Γουέλς, αφού η ίδια υποστήριξε στα όρια της εμμονής, χωρίς να τεκμηριώνει, ότι ο Γουέλς έκλεψε τη δόξα τού σεναρίου από τον Μανκίεβιτς.

Δηλητήριο

Η ταινία του Φίντσερ, που μπορεί να είναι αριστοτεχνικά γυρισμένη, «στάζει δηλητήριο» για την προσωπικότητα του Γουέλς, χωρίς να εμφανίζεται στο φιλμ παρά μόνο μια στιγμή κάποια σκιά του. Περιστρέφεται γύρω από τον Χέρμαν Μανκίεβις, έναν πνευματώδη, μέθυσο σεναριογράφο, που υποδύεται έξοχα ο Γκάρι Όλντμαν, και τις μνήμες του από τον σκοτεινό κόσμο του Χόλιγουντ, των μεγαλοπαραγωγών και άλλων ανθρώπων του κινηματογράφου.

Ο Φίντσερ μιλά περιφρονητικά για τον Γουέλς, τοποθετώντας τον στους σφετεριστές του Χόλιγουντ. «Πραγματικά σαν να βγήκε από το ντουλάπι με τους σκελετούς το φάντασμα του Χερστ, για να πάρει ακόμη και από την κόλαση την εκδίκησή του. Να συνεχιστεί αυτό που ξεκίνησε το 1941 ο ίδιος με τις εφημερίδες του, διαβάλλοντας τον Γουέλς.»

Η μοναδική ταινία του Γουέλς

Το 1941 βγαίνει η ταινία ορόσημο του Όρσον Γουέλς σε παραγωγή της RKO. Ο νεαρότατος τότε σκηνοθέτης κάνει την πρώτη και τελευταία αποκλειστικά δική του ταινία, αφού -όπως είχε πει ο ίδιος- ήταν και η μοναδική που είχε από το πρώτο πλάνο μέχρι το τελευταίο κόψιμο στο μοντάζ την ευθύνη (θρυλικές είναι οι βίαιες επεμβάσεις στις επόμενες ταινίες του από τους παραγωγούς).

Στον «Πολίτη Κέιν» καταγράφει μέσω πολλών και εμπνευσμένων φλας μπακ τη ζωή ενός πανίσχυρου επιχειρηματία, μέσα από μία έρευνα ενός νεαρού δημοσιογράφου, που υποδύεται ο σπουδαίος Τζόζεφ Κότεν. Ο Γουέλς κρατά για τον εαυτό του τον ρόλο του Κέιν, και είναι επιβλητικός και αξιοθαύμαστος ειδικά όταν εμφανίζεται σε μεγάλη ηλικία.

Ο Γουέλς μιλά για τον επιχειρηματικό κόσμο, τον Τύπο, την πολιτική, τον καπιταλισμό, τη φαιδρότητα του χρήματος, την άνοδο και την πτώση ενός αυτοκράτορα που «δεν είχε ούτε ιερό ούτε όσιο.» Όπως λέει σε κάποιο σημείο της ταινίας, «το χρήμα είναι εύκολο να το αποκτήσεις αν ενδιαφέρεσαι μόνο γι' αυτό». Ο Γουέλς ουσιαστικά επιχειρεί να αφυπνίσει το κοινό για τους ανθρώπους με τεράστια εξουσία και τα μέσα χειραγώγησης. 

Κλασική και πρωτοπόρα

Υπάρχει, όμως, και η πραγματική ιδιοφυής σκηνοθεσία. Ο Γουέλς, που είχε δει προηγουμένως δεκάδες φορές την «Ταχυδρομική Άμαξα» του Φορντ, όπως είχε εξομολογηθεί, βρήκε ένα απολαυστικό δρόμο αφήγησης και συνάμα μίας σκηνοθετικής βιρτουαζιτέ με πολλές πρωτοποριακές ιδέες. Λήψεις από χαμηλά και ψηλά, μικραίνοντας ή μεγεθύνοντας τον ήρωά του, χρήση ευρυγώνιων φακών, εμπνευσμένα πλάνα, πρωτόγνωρες μέθοδοι σκίασης, φωτογραφίας, εστίαση σε αντικείμενα που βρίσκονταν μακριά, όλα χρήσιμα για να περάσουν τα μηνύματα της ταινίας, να μεταδώσουν την ψυχολογία του ήρωα, να μεταφέρουν τον θεατή στο κινηματογραφικό σύμπαν μίας ιδιοφυούς προσωπικότητας, του Όρσον Γουέλς.

Η ταινία προτάθηκε για εννέα Όσκαρ, αλλά τελικά κέρδισε μόνο αυτό του πρωτότυπου σεναρίου. 

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Culture
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μυστήριο 188 ΤΟ ΦΩΣ»: Μια έκθεση για τον «Μορφωτικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογο Ελευσίνος»

LiFO X 2023 ΕΛΕVΣΙΣ / «Μυστήριο 188 ΤΟ ΦΩΣ»: Μια έκθεση για τον «Μορφωτικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογο Ελευσίνος»

Ο Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με έναν εκ των ιδρυτικών μελών της, τον Θανάση Λεβέντη, μια ξεχωριστή και πολύπλευρη προσωπικότητα, άρρηκτα συνδεδεμένη με την πόλη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί παραιτήθηκε ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου

Culture / Γιατί παραιτήθηκε ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου;

Μια συνταρακτική υπόθεση συστηματικής κλοπής αρχαιοτήτων βρίσκεται μονάχα στην αρχή των αποκαλύψεων. Πώς έφτασαν να λείπουν μέχρι και 1,500 αντικείμενα από την συλλογή του Βρετανικού Μουσείου, πώς μερικά από αυτά κατέληξαν στο eBay, και το παρασκήνιο μιας παραίτησης που κρύβει πολλά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Ζαμέ Κορωπί: Λίγες αλήθειες για το μοχθηρό language barrier που κάποτε μας έχει τρολάρει όλους

Οπτική Γωνία / Ζαμέ Κορωπί: Λίγες αλήθειες για το μοχθηρό language barrier που κάποτε μας έχει τρολάρει όλους

Το πάθημα του συνηγόρου της Εύας Καϊλή, Μιχάλη Δημητρακόπουλου, ακριβώς, όπως παλαιότερα «τα αγγλικά του Τσίπρα», πέρα από τα ανέκδοτα και τα, δικαίως, μοχθηρά πειράγματα, έχουν πολλά να πουν για το γλωσσικό εμπόδιο και την υπερβολική αυτοπεποίθησή μας, όταν καλούμαστε να εκφραστούμε σε μία ξένη γλώσσα...
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Αννα Ροκόφυλλου: «Στον ΟΠΑΝΔΑ θέλουμε να αναδείξουμε την ιστορικότητα της Αθήνας»

Culture / Αννα Ροκόφυλλου: «Στον ΟΠΑΝΔΑ θέλουμε να αναδείξουμε την ιστορικότητα της Αθήνας»

Η Άννα Ροκοφύλλου, πρόεδρος του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, κάνει έναν απολογισμό των δύο πρώτων ετών της θητείας της και δεν κρύβει τον ενθουσιασμό της για το Φεστιβάλ Κολωνού (6-28/9) με το οποίο ο πολιτισμός γίνεται διαθέσιμος σε κάθε δημότη.
ΕΛΕΝΗ ΤΖΑΝΝΑΤΟΥ
Το συγκινητικό βίντεο με τον Μικ Τζάγκερ για την επιστροφή του κοινού στο Άλμπερτ Χολ

Lifo Picks / Το συγκινητικό βίντεο με τον Μικ Τζάγκερ για την επιστροφή του κοινού στο Άλμπερτ Χολ

Your Room Will Be Ready: «Ανυπομονούμε να αρχίσουμε να δημιουργούμε αναμνήσεις μαζί σας με καλλιτέχνες παγκόσμιας κλάσης για άλλη μια φορά. Έχουμε περισσότερη ιστορία να γράψουμε».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κοντσέρτα του Μότσαρτ σε όργανα εποχής από τους μουσικούς της Καμεράτας

Culture / Κοντσέρτα του Μότσαρτ σε όργανα εποχής από τους μουσικούς της Καμεράτας

Η συναυλία του βραβευμένου αθηναϊκού συνόλου, το οποίο φημίζεται για τις ιστορικές πρακτικές ερμηνείας του σε όργανα εποχής, αποτελεί συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και των Μουσικών της Καμεράτας.