Ο ουρητήρας του Μαρσέλ Ντυσάν ήταν τελικά φτιαγμένος από άλλον

Ο ουρητήρας του Μαρσέλ Ντυσάν ήταν τελικά φτιαγμένος από άλλον Facebook Twitter
1

Όταν η συγγραφέας και ιστορικός Τέχνης Bridget Quinn εκπονούσε την έρευνα της για τη συγγραφή του βιβλίου της "Broad Strokes", ίσως και να μη φανταζόταν ποτέ ότι τα βήματα της έρευνας της θα αποκάλυπταν μία λογοκλοπή ολκής με πρωταγωνιστή τον επιδραστικό καλλιτέχνη Μαρσέλ Ντυσάν, ο οποίος επηρέασε όσο λίγοι τα καλλιτεχνικά κινήματα του ντανταϊσμού και του εξπρεσιονισμού.

Η Quinn, παθιασμένη με τις γυναίκες καλλιτέχνιδες που η υπογραφή τους σβήστηκε από τα ίδια τους τα έργα, τα οποία και οικειοποιήθηκαν άντρες, διάσημοι ζωγράφοι και γλύπτες, πριν από μερικά χρόνια είχε ξεκινήσει μια ενδιαφέρουσα αναζήτηση γύρω από την περσόνα και το έργο της Λι Κράσνερ. Η τελευταία είχε την τύχη ή μάλλον την ατυχία να είναι σύζυγος του Τζάκσον Πόλοκ. 

Κατά την ιστορικό, αυτή η βιογραφική λεπτομέρεια ίσως εξηγεί και το γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα για τη ζωή και το έργο αυτής της γυναίκας. «Η ψύχωση μου γι' αυτές τις περιπτώσεις πάει πολύ πιο μακριά από τον φεμινισμό. Όπως άλλοι της γενιάς μου ταυτίζονταν και λάτρευαν τους Joy Division, έτσι ένιωθα κι εγώ γι' αυτές τις γυναίκες», εξηγεί η ιστορικός που βήμα - βήμα κι από πηγή σε πηγή έφτασε στο σημείο να ανακαλύψει κάτι διόλου κολακευτικό για τον Μαρσέλ Ντυσάν. 

 

Ότι η «Κρήνη», ο ουρητήρας που είχε αποστείλει το 1917 στο Salon des Independants, (Έκθεση Ανεξαρτήτων) και με τον τίτλο «R. Mutt» (σ.σ.: ήταν το όνομα κάποιου υδραυλικού) στη θέση της υπογραφής του δημιουργού, δεν ήταν καν δικό του, δεν ήταν δική του η έμπνευση και φυσικά όλη αυτή η στομφώδης ρητορική για την αντιτέχνη και τα συναφή... 

Η ιδέα και η σύλληψη ανήκε στη βαρόνη Elsa von Freytag-Loringhoven, η οποία υπήρξε ποιήτρια και καλλιτέχνις, μία πραγματική πρωτοπόρος του κινήματος του Ντανταϊσμού. Θεωρείται από τις πρώτες γυναίκες που επηρέασαν το εν λόγω κίνημα, θεωρείται ακόμη και σήμερα από τις παρουσίες εκείνες που πολλά χρόνια αργότερα ενέπνευσαν το πανκ κίνημα. 

 

Ο ουρητήρας του Μαρσέλ Ντυσάν ήταν τελικά φτιαγμένος από άλλον Facebook Twitter

Πώς, όμως, μπορούμε να γνωρίζουμε ότι πίσω από την εξοργιστική ιδέα της «Κρήνης» βρισκόταν εκείνη και όχι ο Ντυσάν που μόνο και μόνο για να προκαλέσει μουτζούρωνε, εξύβριζε και ισχυριζόταν ότι κάνει το δικό του κόντρα σε κανόνες και καλλιτεχνικές νόρμες; Μα, μέσα από μία επιστολή του ιδίου προς την αδελφή του, η οποία ήρθε στο φως το 1982 και στην οποία ανέφερε ότι «μία γυναίκα φίλη του, χρησιμοποιώντας ένα αντρικό ψευδώνυμο είχε στείλει στην έκθεση της Νέας Υόρκης ένα έργο με το ψευδώνυμο "Richard Mutt", ένα ψευδώνυμο που επέλεξε η Freytag-Loringhoven».

Η βαρόνη τότε ζούσε στη Φιλαδέλφεια και μάλιστα ο Ντυσάν είχε εκφράσει γι' αυτή την άποψη ότι δεν επρόκειτο απλώς για μια φουτουρίστρια. «Αυτή είναι το ίδιο το μέλλον». Μάλιστα. Και γιατί η καλλιτέχνις δεν αντέδρασε ποτέ γι' αυτή τη βάναυση λογοκλοπή; Σύμφωνα με τους ιστορικούς δεν της δόθηκε ποτέ η ευκαιρία. Το έκθεμα του Ντυσάν είχε έτσι κι αλλιώς είχε απορριφθεί από την έκθεση και λίγο καιρό αργότερα μάλλον πετάχτηκε. Το μόνο που είχε απομείνει ήταν μία φωτογραφία του φωτογράφου Alfred Stieglitz, ενώ η  Von Freytag-Loringhoven θα πέθαινε 10 χρόνια αργότερα, το 1927.

Η καλλιτεχνική αξία της «Κρήνης» θα αναγνωριζόταν ξανά μετά το 1935, χάρη στο ενδιαφέρον του υπερρεαλιστή Αντρέ Μπρετόν, όμως η ζημιά στο όνομα της βαρόνης είχε ήδη γίνει. 

Ο ουρητήρας του Μαρσέλ Ντυσάν ήταν τελικά φτιαγμένος από άλλον Facebook Twitter

Η επιστολή του Ντυσάν δεν είναι η μόνη που αποδεικνύει ότι το έργο και εν γένει οι περί αντιτέχνης ιδέες δεν ήταν δικές του. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και ερευνητή Τζον Χιγκς «η βαρόνη συνήθιζε να βρίσκεται αντικείμενα στον δρόμο και να τα μετατρέπει σε πραγματικά έργα τέχνης πολύ πριν ο Ντυσάν παρουσιάσει την ιδέα των ready-mades ως δική του». Για παράδειγμα ο μεταλλικός σωλήνας που η Loringhoven μετέτρεψε σε έργο τέχνης και τιτλοφόρησε «Θεός» ήταν ακόμη ένα δείγμα της τέχνης της. 

Όπως επίσης γράφει ο Χιγκς, η περίπτωση της «Κρήνης» φωνάζει από μακριά το χιούμορ, την ανατροπή, την ευφυή σκέψη που χαρακτήριζε τη βαρόνη. «Όλα αυτά δεν είναι τυπικά στοιχεία της δουλειά του Ντυσάν, αλλά συνοψίζουν όσα πρέσβευε με την τέχνη της αυτή η γυναίκα», αναφέρει σε άρθρο του στον Independent ο δημοσιογράφος, επισημαίνοντας ότι η ιστορία της μοντέρνας τέχνης ίσως πρέπει να ξαναγραφτεί. Με τις σωστές υπογραφές αυτή τη φορά...

Με στοιχεία από openculture.com 

Culture
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μυστήριο 188 ΤΟ ΦΩΣ»: Μια έκθεση για τον «Μορφωτικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογο Ελευσίνος»

LiFO X 2023 ΕΛΕVΣΙΣ / «Μυστήριο 188 ΤΟ ΦΩΣ»: Μια έκθεση για τον «Μορφωτικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογο Ελευσίνος»

Ο Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με έναν εκ των ιδρυτικών μελών της, τον Θανάση Λεβέντη, μια ξεχωριστή και πολύπλευρη προσωπικότητα, άρρηκτα συνδεδεμένη με την πόλη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί παραιτήθηκε ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου

Culture / Γιατί παραιτήθηκε ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου;

Μια συνταρακτική υπόθεση συστηματικής κλοπής αρχαιοτήτων βρίσκεται μονάχα στην αρχή των αποκαλύψεων. Πώς έφτασαν να λείπουν μέχρι και 1,500 αντικείμενα από την συλλογή του Βρετανικού Μουσείου, πώς μερικά από αυτά κατέληξαν στο eBay, και το παρασκήνιο μιας παραίτησης που κρύβει πολλά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Ζαμέ Κορωπί: Λίγες αλήθειες για το μοχθηρό language barrier που κάποτε μας έχει τρολάρει όλους

Οπτική Γωνία / Ζαμέ Κορωπί: Λίγες αλήθειες για το μοχθηρό language barrier που κάποτε μας έχει τρολάρει όλους

Το πάθημα του συνηγόρου της Εύας Καϊλή, Μιχάλη Δημητρακόπουλου, ακριβώς, όπως παλαιότερα «τα αγγλικά του Τσίπρα», πέρα από τα ανέκδοτα και τα, δικαίως, μοχθηρά πειράγματα, έχουν πολλά να πουν για το γλωσσικό εμπόδιο και την υπερβολική αυτοπεποίθησή μας, όταν καλούμαστε να εκφραστούμε σε μία ξένη γλώσσα...
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Αννα Ροκόφυλλου: «Στον ΟΠΑΝΔΑ θέλουμε να αναδείξουμε την ιστορικότητα της Αθήνας»

Culture / Αννα Ροκόφυλλου: «Στον ΟΠΑΝΔΑ θέλουμε να αναδείξουμε την ιστορικότητα της Αθήνας»

Η Άννα Ροκοφύλλου, πρόεδρος του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, κάνει έναν απολογισμό των δύο πρώτων ετών της θητείας της και δεν κρύβει τον ενθουσιασμό της για το Φεστιβάλ Κολωνού (6-28/9) με το οποίο ο πολιτισμός γίνεται διαθέσιμος σε κάθε δημότη.
ΕΛΕΝΗ ΤΖΑΝΝΑΤΟΥ
Το συγκινητικό βίντεο με τον Μικ Τζάγκερ για την επιστροφή του κοινού στο Άλμπερτ Χολ

Lifo Picks / Το συγκινητικό βίντεο με τον Μικ Τζάγκερ για την επιστροφή του κοινού στο Άλμπερτ Χολ

Your Room Will Be Ready: «Ανυπομονούμε να αρχίσουμε να δημιουργούμε αναμνήσεις μαζί σας με καλλιτέχνες παγκόσμιας κλάσης για άλλη μια φορά. Έχουμε περισσότερη ιστορία να γράψουμε».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κοντσέρτα του Μότσαρτ σε όργανα εποχής από τους μουσικούς της Καμεράτας

Culture / Κοντσέρτα του Μότσαρτ σε όργανα εποχής από τους μουσικούς της Καμεράτας

Η συναυλία του βραβευμένου αθηναϊκού συνόλου, το οποίο φημίζεται για τις ιστορικές πρακτικές ερμηνείας του σε όργανα εποχής, αποτελεί συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και των Μουσικών της Καμεράτας.

σχόλια

1 σχόλια
Οτι οι γυναικες επαιξαν, και παιζουν, σοβαρο πολο στη σκεψη, επιστημη, τεχνη κλπ ειναι ηδη γνωστο, τουλαχιστον θεωρητικα. Το βασικο με το "εργο" αυτο ειναι το ιδιο το "εργο", δηλαδη ο ρολος του ουρητηρα στη μοντερνα τεχνη! Εδω αρχιζει η αμφισβητηση, μια απ αυτες, "τι ειναι τι, ποιος αποφασιζει γι αυτο", με αλλα λογια το μεγαλο και γενικο ρευμα του ποστμοντερνισμου. Βαζοντας ο/η καλιτεχνης υπογραφη σε εργο που δεν εφτιαξαν οι ιδιοι κι εκθετωντας το σε χωρο που παρουσιαζεται μονο αναγνωρισμενη τεχνη δημιουργουν τομη, οχι μονο καλιτεχνικη αλλα φιλοσοφικη, πολιτικη, ηθικη, κλπ. Το "ασημαντο" αυτο "εργο" ειναι απο τα σημαντικωτερα εργα τεχνης, αν βεβαια δεν περιορισουμε την τεχνη σε μια αγευστη και νωθρα ομορφια η λεπτομερια για ντιζαιν. Η τεχνη δεν ειναι κατι για περναμε την ωρα μας, δεν ειναι κατι ωραιο που νανουριζει και μας χαιδευει τ αυτια, η τεχνη ειναι σκληρη, δηλαδη απαιτει απ τον θεατη, να βλεπει, να σκεφτεται και να μιλα σαν οντοτητα. Και αλλα πολλα αλλα οχι τωρα κι εδω.