Το ασυνήθιστο ρεύμα των νέων αθηναϊκών βιβλιοπωλείων

Το ασυνήθιστο ρεύμα των νέων αθηναϊκών βιβλιοπωλείων Facebook Twitter
4

Ποιος να μου το έλεγε! Να περνάω έξω από ένα καινούργιο κατάστημα και να τρελαίνομαι από τη χαρά μου! Το ίδιο και με τις οικοδομές: προχθές σκότωνα την ώρα μου γιατί είχα φτάσει νωρίτερα σε ένα ραντεβού και ξαφνικά έπεσα πάνω σε ένα μικρό εργοτάξιο, όπου μια χούφτα εργάτες άπλωναν ασβέστη. Παραλίγο να πάω να τους φιλήσω.

Επιστρέφω στα μαγαζιά. Χαίρομαι, γιατί σκέφτομαι ότι από πίσω κρύβεται ίσως ένας άνθρωπος που βάζει τις τελευταίες του οικονομίες και, κυρίως, σκέφτομαι τους νέους υπαλλήλους που θα έχουν επιτέλους μια δουλειά και τη χαρά που θα πάρουν. Εντάξει, τις περισσότερες φορές πρόκειται για σουβλατζίδικα ή «μοντέρνα ψητοπωλεία» ή μοντέρνους φούρνους ή μπαρ. Αλλά και πάλι!

Έχοντας κάνει αυτό τον πρόλογο, φαντάζεστε τι μου συμβαίνει όταν ανακαλύπτω ότι το νέο κατάστημα είναι βιβλιοπωλείο. Το έπαθα πέρσι στην γειτονιά μου, στο Παγκράτι, μόλις άνοιξαν οι Πλειάδες. Ο ενθουσιασμός μου είχε ξεπεράσει τα συνήθη όρια και ο περίγυρός μου άρχισε να υποψιάζεται ότι είμαι συνέταιρος του Άλκη Τεμπονέρα και της γυναίκας του, της συγγραφέως παιδικών βιβλίων Αλεξάνδρας Μπίζη, που είναι οι πραγματικοί ιδιοκτήτες. Δυστυχώς, δεν ήμουν, αν και πάντα είχα αυτήν τη ρομαντική φαντασίωση, να έχω ένα cool, ρομαντικό βιβλιοπωλείο σε μια ωραία γειτονιά, με ωραίους γείτονες, και τα βάσανα της ημέρας να είναι οι διαφωνίες μας για τον Ροθ ή τον Μουρακάμι.

Πέρσι οι Πλειάδες, και λίγο πριν εκπνεύσει το 2013 δύο ακόμα ολοκαίνουργια βιβλιοπωλεία ήρθαν να προστεθούν σε αυτό το ασυνήθιστο (λόγω κρίσης) ρεύμα: το ένα, το Επί Λέξει, στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Ακαδημίας 32, και το δεύτερο, το Βιβλιοπωλείο-Καφέ Booktalks, στο κέντρο του Παλαιού Φαλήρου, Αγίου Αλεξάνδρου (58) και Αρτέμιδος. Η νέα στέγη της Εστίας στην οδό Δελφών είναι μία ακόμα καλοδεχούμενη προσθήκη, διαφορετικής, όμως, κατηγορίας, καθώς φιλοξενεί αποκλειστικά βιβλία του ιστορικού εκδοτικού οίκου.

Aντίθετα με ό,τι συνέβαινε τα χρόνια της ευημερίας, εδώ έχουμε να κάνουμε με χώρους μεσαίου μεγέθους – ξεχάστε δηλαδή τα βιβλιοπωλεία-υπερπαραγωγές της προ 2010 εποχής. Αν υπάρχει ένα στοιχείο που συνδέει τις τρεις αυτές περιπτώσεις, είναι το στοίχημα της οικειότητας: οι ιδιοκτήτες είναι και οι «υπάλληλοι» των καταστημάτων τους, επενδύουν στην προσωπική επαφή με τον πελάτη, «χτίζονται», δηλαδή, σχέσεις. Έτσι, το παλιότερο αίτημα της μεγάλης προσφοράς τίτλων και της ανωνυμίας φαίνεται να έχει αντικατασταθεί από την ανάγκη για επαφή και τη εξειδίκευση. Δεν είναι τυχαίο ότι τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και πάλι μέσα στην κρίση, είδαμε να εμφανίζονται χώροι ακριβώς σε αυτή την κατεύθυνση: μιλάω για το Free Thinking Zone στην οδό Σκουφά και το Λεξικοπωλείο στην πλατεία Προσκόπων, πάλι στο Παγκράτι. Δεν είναι τυχαίο ότι στους περισσότερους νέους χώρους υπάρχει η δυνατότητα για καφέ και συζήτηση – τα βιβλιοπωλεία γίνονται για τις γειτονιές τους στέκια, σημεία συνάντησης. Όσο για την ταυτότητα, είναι καθαρά βιβλιοφιλική.

Όμως, σε εποχές σαν τη δική μας το «παιχνίδι» θα παιχτεί και στο γήπεδο των τιμών. Κι εδώ τα νέα είναι ενθαρρυντικά ύστερα από προσωπική «έρευνα», αλλά και σύμφωνα με τον Άλκη Τεμπονέρα από τις Πλειάδες, οποίος υποστηρίζει ότι το βιβλιοπωλείο τους ανταγωνίζεται ευθέως τις τιμές του κέντρου. Και ίσως είναι κι αυτός ένας λόγος που η γειτονιά αγκάλιασε το εγχείρημα: «Ναι, η υποδοχή ήταν ιδιαίτερα θερμή, συγκινητική θα έλεγα». Ωστόσο, δεν ήταν καθόλου μια εύκολη απόφαση. «Μας πήρε, νομίζω, τόσο καιρό, όσο χρειαζόταν για να μην αποδυναμώσει ο φόβος την επιθυμία».

Η Μαρία Παπαγεωργίου έχει περάσει μια ζωή στα βιβλία. Μετά το κλείσιμο του βιβλιοπωλείου της Εστίας στο οποίο εργαζόταν για 22 χρόνια, και έχοντας θητεία 32 χρόνων ως βιβλιοπώλης, δεν της πήρε καθόλου χρόνο να το αποφασίσει. «Και η απόφαση αυτή δεν έχει να κάνει μόνο με τον βιοπορισμό. Είναι μία θέση και στάση ζωής. Πιστεύω ότι η κρίση που διανύουμε είναι πολιτισμική και κατ’ επέκταση οικονομική, με την απόλυτη κυριαρχία του χρήματος. Επίσης, πιστεύω ότι ένα βιβλιοπωλείο πρέπει να λειτουργεί πρώτιστα ως χώρος επικοινωνίας μέσω των βιβλίων, ως κύτταρο πολιτισμού». Το βιβλιοπωλείο της, το Επί λέξει, βρίσκεται στην οδό Ακαδημίας. Όχι από τύχη. «Η οδός Ακαδημίας είναι ένας ιστορικός, κεντρικός δρόμος της πόλης και αυτό το γνωρίζουμε όλοι. Πιστεύουμε ότι ο χώρος –εν προκειμένω ένα βιβλιοπωλείο– καθορίζει την περιοχή και όχι η περιοχή τον χώρο. Αντιδρώντας στον αποκλεισμό και στην γκετοποίηση, επιλέξαμε συνειδητά την οδό Ακαδημίας, πιστεύοντας ότι θα είμαστε το σημείο αναφοράς στην ευρύτερη αυτή περιοχή». Η φιλοδοξία της είναι περισσότερο από σαφής: «Επιδιώκουμε το βιβλιοπωλείο να λειτουργήσει ως χώρος ουσιαστικής επικοινωνίας. Θαρρώ πως έχουμε χάσει πολλά πράγματα, πως έχουμε αποδεχτεί αδιαμαρτύρητα έναν τρόπο ζωής στεγνό και άγονο. Και βέβαια το βιβλίο υπόκειται και διέπεται από τους νόμους της αγοράς, αλλά, παράλληλα, έχει και μια άλλη λειτουργία, αυτή της θέασης της ζωής μέσω του γραπτού λόγου και των ιδεών που αυτός παράγει».

Το Βιβλιοπωλείο-Καφέ Booktalks κρύβει μια πολύ ρομαντική ιστορία, καθώς δημιουργήθηκε από την επιθυμία δύο βιβλιόφιλων μπλόγκερ, του Άγη (http://librofilo.blogspot.gr/) και της Κατερίνας (http://diavazontas.blogspot.gr/), να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα, δηλαδή να ασχοληθούν με τον χώρο του βιβλίου. «Δεν χρειαστήκαμε πολύ χρόνο να το αποφασίσουμε, αλλά καθυστερήσαμε διότι ψάχναμε τον κατάλληλο χώρο, δηλαδή διαφορετικές εισόδους, ώστε να είναι διακριτοί οι δύο χώροι. Από την αρχή συμφωνήσαμε ότι θα ανοίξουμε μια επιχείρηση που θα συνδυάζει τις δύο “απολαύσεις” (όπως τουλάχιστον τις θεωρούμε εμείς), την αγάπη για το καλό βιβλίο και τον καλό καφέ, οπότε δεν ετέθη θέμα για άλλου είδους επιχείρηση». ΟΆγης και η Κατερίνα πιστεύουν ότι θα υπάρχει πάντα ανάγκη για το καλό και ποιοτικό βιβλίο και για έναν χώρο όπου θα μπορεί κάποιος να μιλήσει ήρεμα, να απολαύσει το ρόφημα που επέλεξε σε ένα περιβάλλον που θα αποπνέει «σπιτική» (homey) ατμόσφαιρα χωρίς επιτήδευση. «Αισιοδοξούμε ότι θα προσελκύσουμε ανθρώπους που αισθάνονται άβολα σε ένα βιβλιοπωλείο απρόσωπο ή που δεν θα πάνε να αγοράσουν βιβλίο από το σούπερ μάρκετ, βάζοντάς το στο καλάθι με τα ψώνια της εβδομάδας. Η πολύχρονη αναγνωστική μας εμπειρία, η προσωπική μας ματιά και το γούστο στις επιλογές μας πιστεύουμε ότι θα μας βοηθήσουν να τα καταφέρουμε». Ήρθαν στα νότια προάστια γιατί θεωρούν ότι δεν υπάρχει ανάλογος χώρος στις περιοχές αυτές, ενώ την ίδια στιγμή είναι δύο άνθρωποι που όλη τους τη ζωή μένουν κοντά στη θάλασσα». Το Βooktalks συμπληρώνει στις 5 Φεβρουαρίου δύο μήνες λειτουργίας και τα πρώτα σημάδια είναι ενθαρρυντικά: «Ο κόσμος έχει αγκαλιάσει το εγχείρημά μας και δείχνει εμπιστοσύνη στις επιλογές μας και τις προτάσεις μας».

Διάφορα
4

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Δ. Πολιτάκης / Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Μπορεί να έχει άμεση ανάγκη κάποιου είδους ανάπλασης η Πλατεία Εξαρχείων, το τελευταίο που χρειάζεται όμως είναι ένα μίζερο χριστουγεννιάτικο δέντρο με το ζόρι.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Β. Βαμβακάς / Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Οποιοσδήποτε απολογισμός της είναι καταδικασμένος στη μερικότητα, αφού έχουν συμβεί άπειρα γεγονότα που στιγμάτισαν τις ζωές όλων μας ‒ δύσκολο να μπουν σε μια αντικειμενική σειρά.
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΜΒΑΚΑ
Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Β. Στεργίου / Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Αντί να βλέπουμε τη χώρα σαν άδεια πισίνα όπου πρέπει να γυρίσουν τα ξενιτεμένα της μυαλά για να γεμίσει, ας αλλάξουμε τα κολλημένα μυαλά σ' αυτόν εδώ και σε άλλους τόπους.
ΤΗΣ ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΕΡΓΙΟΥ

σχόλια

3 σχόλια
Ωραίο αυτό με τους καφέδες και τη σχέση που αναπτύσσεις με τον βιβλιοπώλη, αλλά το σημαντικότερο παραμένει η προσωπική, μοναχική μελέτη που κάνει ο καθένας. Όχι βέβαια ότι το ένα αποκλείει το άλλο. Σκοπός των περισσότερων ατόμων που αναφέρει το άρθρο είναι, φαντάζομαι, να ευνοήσουν μια πιο βαθιά σχέση με το βιβλίο και τη γνώση. Απλά το θέμα είναι να μην γίνει αυτοσκοπός το 'homey event'(αν και για καμάκι θα είναι σούπερ).
Ps. Ούτε η μοναχική εμπειρία του διαβάσματος θα έπρεπε να είναι αυτοσκοπός, αλλά είναι μια αναγκαία διαδικασία αν θέλει κανείς να πάρει πραγματικά αυτό που έχουν να του δώσουν τα βιβλία. Και μετά, ή παράλληλα, μπορεί να αξιοποιεί τη γνώση σε άλλους πιο κοινωνικούς τομείς.