Οκτώβρης, 1970. Σε ένα παλιό τριαράκι στο Νέο Κόσμο, άνθρωποι φτιαγμένοι από το ίδιο «μεταλλικό» ύφασμα στοιβάζουν πρόχειρα τις γραφομηχανές τους, τη μία δίπλα στην άλλη, με στόχο να εκδώσουν ένα μοντέρνο περιοδικό αυτοκινήτου στην Ελλάδα των Συνταγματαρχών. Με το ζόρι χωράνε στα δύο μικρά δωμάτια του σπιτιού. Στη χωροταξική μοιρασιά ο Βενιαμίν της συντροφιάς θα γνωρίσει την «εξορία»: στην κουζίνα. Εκεί θα στήσει το αταξινόμητο γραφείο του – το οποίο δεν είναι παρά μια ξύλινη τάβλα ανάμεσα σε κάτι κατσαρόλια της κακιάς ώρας κι έναν χιλιοταλαιπωρημένο νεροχύτη.
Δεν δίνει δεκάρα, όμως. Κι ας τρεμοπαίζει η τάβλα σαν αμορτισέρ, κι ας τον λούζει με σαπουνάδες η καθημερινή μπουγάδα του επάνω ορόφου κάθε φορά που ανοίγει το μικρό παράθυρο της κουζίνας για να πάρει λίγο καθαρό αέρα. Μονάχα ένα πράγμα μετρά εκείνες τις ώρες: να τυπωθεί το περιοδικό. Να το πιάσουν στα χέρια τους και να νιώσουν ζωντανοί, δραπετεύοντας μεμιάς από τη νεκρική ακαμψία της δικτατορίας. Ηγέτης της προσπάθειας είναι ένας μποέμ τύπος με σπουδές στην Αγγλία, πληθωρικό λόγο και ιδιόρρυθμη πένα, που δεν λογαριάζει τις συμβάσεις. Λατρεύει τα αυτοκίνητα με τρόπο ερωτικό, ποτέ λογιστικό. «Αδιαφορώ για τις καλοβαμμένες λαμαρίνες, μονάχα οι άνθρωποι που τις κατασκευάζουν με ενδιαφέρουν...» θα πει χρόνια αργότερα.
Από το παρθενικό κιόλας τεύχος, το νέο περιοδικό θα αγαπηθεί εμμονικά από το ανυποψίαστο κοινό. Κι αυτό διότι δεν πρόκειται για ένα έντυπο αυτοκινήτου, όπως η «Ταχύτης» και το «Βολάν» των '60s, αλλά για ένα τεχνολογικά εξελιγμένο undercover κοινωνικοπολιτικό περιοδικό, με αυθεντικά αιχμηρές θέσεις και εξόχως ανατρεπτικές απόψεις (από συνεργάτες όπως ο Νίκος Δήμου, ο Κώστας Ζουράρις κ.ά.), που όμοιό του δεν είχε ξαναδεί ο τόπος. Αυτές οι «δομικές αξίες», σε συνδυασμό με την έντονη αμφισβήτηση που απέπνεε, κόντρα στα στρατευμένα κλισέ της εποχής, ήταν που το καθιέρωσαν αμέσως στη συνείδηση του κόσμου. Κανείς, ασφαλώς, από την ιδρυτική ομάδα, αποτελούμενη από τους Άρη Σταθάκη, Τάκη Πιρπιρή, Αντώνη Κόλλια, Δημήτρη Κληρονόμο και Ρούντυ Μορώνη, δεν μπορούσε να αντιληφθεί τότε ότι τα ατέλειωτα ξενύχτια στο τριαράκι του Νέου Κόσμου διαμόρφωναν κάτι περισσότερο από την ύλη του περιοδικού. Ότι ιχνηλατούσαν το αχαρτογράφητο DNA των εντύπων της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Η συνθήκη, βλέπεις, απαιτούσε θεωρητική συγκρότηση για να γίνει κατανοητή. Και μόνο ένας μπορούσε να τη διακρίνει στο θολό τοπίο των '70s, ο εκδότης και εμπνευστής των θρυλικών «4 Τροχών» (και άλλων 19 τίτλων συνολικά), Κώστας Καββαθάς...
10 Μαΐου, 2013. Η εταιρεία Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε. αποφασίζει την αναστολή των εκδόσεών της έπειτα από 43 χρόνια μακράς και άκρως ενδιαφέρουσας διαδρομής. Αιτία τα συσσωρευμένα οικονομικά προβλήματα. Μέχρι να καταλήξουν σε αυτή την απόφαση –που πριν από λίγα χρόνια φάνταζε απλώς αδιανόητη– συνέβησαν πολλά, φυσικά. «Θα χρειαζόμουν τόμους για να τα εξιστορήσω...» λέει με πίκρα ο εκδότης των «Τροχών», Κώστας Καββαθάς, ο οποίος παραδέχεται ότι στο ξέφρενο ράλι της ζωής του έκανε κάμποσα λάθη. «Έμπλεξα με λάθος ανθρώπους σε πολλές φάσεις της ζωής μου, ήμουν ανέκαθεν εύπιστος. Τις "Τεχνικές Εκδόσεις, να ξέρεις, τις κατέστρεψαν οι γραβατωμένοι, τα ορφανά του χρηματιστηρίου, που στις πλάτες τίμιων ανθρώπων έπαιξαν τα παιχνίδια τους. Οι περιβόητοι μάνατζερ που ούτε τον εαυτό τους δεν μπορούν να κουμαντάρουν, όχι εταιρείες».
Αυτή την εποχή οφείλονται στους εργαζομένους οι μισθοί τεσσάρων μηνών – δίχως, φυσικά, να λογαριάσουμε τις χαμένες αποζημιώσεις, αν και εφόσον οριστικοποιηθεί το λουκέτο. Η οργή, εύλογη. Από τον Μάιο του 2012 καταβάλλονταν μισοί μισθοί, ενώ άπαντες είχαν υποβληθεί σε καθεστώς τετραήμερης εργασίας – χώρια από τις «συνήθεις», για την εποχή, μειώσεις που πραγματοποίησε η μητρική εταιρεία, οι Εκδόσεις Λυμπέρη. Η προ ημερών ανακοίνωση των 19 εργαζομένων των Τ.Ε. εξιστορεί λεπτομερώς όλο το χρονικό των τελευταίων γεγονότων.
Ο Κώστας Καββαθάς αισθάνεται πικραμένος με όσα του καταλογίζουν. «Λένε ότι πήρα πολλά χρήματα από τον Λυμπέρη για να πουλήσω το 33% της εταιρείας. Θα μιλήσω στα ίσια. Πήρα 3,5 εκατ. ευρώ, τα οποία μοιράστηκα με τη γυναίκα μου, Σοφία. Το δικό μου μέρος των χρημάτων, βέβαια, εξαφανίστηκε αμέσως, καθώς, όπως με ενημέρωσαν οι δικηγόροι του Αντώνη Λυμπέρη, χρωστούσα το ¼ των εγγυήσεων για τον εξοπλισμό της ΑΛΦΑ Press, μιας παλαιότερης εταιρείας μου και πιθανώς του μεγαλύτερου λάθους που έκανα ποτέ. Και τότε είχα συνεργαστεί με ακατάλληλους ανθρώπους, ο ανόητος». Αποτραβηγμένος πια στο σπίτι του, ο Κώστας Καββαθάς μοιάζει να μη θέλει να δώσει συνέχεια σε ψιθύρους, σχόλια, φήμες. «Κάποτε ήμασταν σαν τη γλυκιά συμμορία του Νικολαΐδη. Κάναμε το χόμπι μας δουλειά, γράψαμε τα σώψυχά μας, αγαπήσαμε τους ανθρώπους πίσω από τους τροχούς, αναδείξαμε τα όνειρά μας. Δεν ταιριάζει στις T.E. αυτό το άθλιο τέλος. Μέσα σε αυτή την εταιρεία, άνθρωποι ήρθαν παιδιά κι έφυγαν με παιδιά. Μεγάλωσαν οικογένειες, πήραν καλούς μισθούς. Άλλος 12.000 ευρώ, άλλος 7.000, άλλος 5.000. Πάντα στην ώρα τους. Με πικραίνει η κοντή μνήμη».
Ο Κώστας Λακαφώσης, παλιός «αρχιδοκιμαστής» των 4Τ, έζησε τη «χρυσή εποχή» του περιοδικού. «Πήγα το '92 κι έφυγα το '01. Ήταν η καλύτερη εποχή των "Τροχών". Μονίμως στα κόκκινα, από άποψη δημιουργίας. Ξεκίνησα να δουλεύω κατά τύχη. Σπούδαζα στην Πάτρα μηχανολόγος μηχανικός κι έστειλα κάποια στιγμή μια επιστολή για κάτι που είχε γραφτεί λάθος. Αμέσως με πήρε ο Κώστας Καββαθάς και χωρίς να το καταλάβω βρέθηκα σε ένα γραφείο, κάνοντας την καλύτερη δουλειά που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος στην ηλικία των 20 και κάτι. Αυτό που αγάπησα στους4Τ ήταν η διαφορετικότητά τους. Η ανεξαρτησία τους. Ουδέποτε ήρθε κανείς να μου πει να αλλάξω κάτι σε κείμενό μου. Ήταν μέτριο το αυτοκίνητο, τονίζαμε αυτό. Θυμάμαι, μια φορά, είχαμε γράψει σε έναν τίτλο για το Hyundai Sirion, "Hyundai Metrion", με την ίδια γραμματοσειρά. Δεν μας ένοιαζαν οι εταιρείες και οι διαφημίσεις τους. Οι "Τροχοί" ήταν οι αναγνώστες τους».
Ο Γιώργος Λιβέρης είναι από τους αρχαιότερους δημοσιογράφους αυτοκινήτου στην Ελλάδα. Ξεκίνησε να γράφει τη δεκαετία του '60 και για πολλά χρόνια ήταν «ανταγωνιστής» των 4Τ. Σήμερα, έχοντας περάσει πια τα 80, θυμάται με νοσταλγία εκείνη τη «νηπιακή» εποχή των 4T. «Ήταν μια επανάσταση στον χώρο του αυτοκινήτου, εξού και ο κόσμος λάτρεψε αμέσως το περιοδικό. Έφτασε να πουλά 104.000 τεύχη! Απίστευτα νούμερα για ειδικό –και όχι μόνο– Τύπο. Το μυστικό των "Τροχών", βέβαια, ήταν καλά κλειδωμένο στο μυαλό του Κώστα Καββαθά. Βασικά, προσέγγισε το αυτοκίνητο σαν να ήταν άνθρωπος, το ανύψωσε όπως ένας θεωρητικός, ίσως γιατί δεν ήταν ποτέ του κατσαβιδιού».
Την ξέφρενη πορεία των «Τροχών» ακολούθησαν και άλλα ειδικά έντυπα που αγαπήθηκαν, όπως το «Ήχος και Hi-Fi»ή το εξαιρετικό «Πτήση & Διάστημα», που έφτασε να πουλά 36.000 τεύχη. Οι 4Τ, όμως, ήταν που τα άλλαξαν όλα. Που έθεσαν τις βάσεις της νέας εποχής, καταγράφοντας με κέφι και μεράκι το ψυχογράφημα της ελληνικής κοινωνίας. Στο ιστορικό πια πρώτο editorial, ο Καββαθάς έκλεινε κυνικά το άρθρο του: «Αυτό είναι ένα περιοδικό αυτοκινήτου». Κι όμως ήταν κάτι παραπάνω. H χαμένη τιμή μιας δημοσιογραφίας που ολοένα και ξεθωριάζει...
σχόλια