Τα πρώτα κρύα του Δεκεμβρίου ήρθαν απότομα. Στα εξωτερικά ιατρεία μεγάλου νοσοκομείου στο κέντρο της Αθήνας τα ταξί έχουν κλείσει την είσοδο του νοσοκομείου, αφού εκείνη την ημέρα το ΕΚΑΒ απεργεί και λειτουργεί με προσωπικό ασφαλείας. Ένας πατέρας κρατά το παιδί του στην αγκαλιά, αναζητώντας τον μοναδικό γιατρό της εφημερίας. Το παιδί πάσχει από μια σπάνια ασθένεια στα πνευμόνια, αλλά δεν μπορούσαν να του παράσχουν κάποια βοήθεια στα παιδιατρικά νοσοκομεία, αφού η περικοπή των δαπανών οδήγησε και σε περικοπή ειδικοτήτων. Μπαίνουν μέσα στον θάλαμο των ασθενών, όπου είναι συνωστισμένα είκοσι με είκοσι πέντε κρεβάτια με ανθρώπους που περιμένουν για διάγνωση και μια θέση σε δωμάτιο. Όλοι ψάχνουν τον «έναν γιατρό» και ρωτάνε με αγωνία τους ανίδεους ειδικευόμενους. Ηλικιωμένοι περιμένουν καρτερικά για το άμεσο τσεκ-απ που προσφέρουν τα εξωτερικά ιατρεία, δημιουργώντας έναν απίστευτο εκνευρισμό. Πολλές φορές δεν έχουν τίποτα, αλλά έχουν μάθει πως με ραντεβού θα χρειαστούν μήνες για να το πετύχουν. Στην αίθουσα αναμονής δυο-τρεις που μοιάζουν με άστεγους κοιμούνται ανάμεσα στους συγγενείς. Στις εφημερίες όποιος θέλει μπαίνει, όποιος θέλει βγαίνει. Η δυσοσμία από την ταλαιπωρία και την απλυσιά δεν ενοχλεί τους κουστουμαρισμένους ιατρικούς επισκέπτες που περιφέρονται με την πυγμή του γιάπη, σαν τα γεράκια, πληκτρολογώντας με μανία στα smartphones τους και αερίζοντας τα hands free τους, αναζητώντας επίμονα τον διευθυντή κάποιου τμήματος όπου έχουν ραντεβού, ώστε να ντιλάρουν την πραμάτεια τους και να εκβιάσουν για την εξόφλησή τους. Αυτή είναι μια «κανονική» σκηνή μιας εφημερίας σε ένα νοσοκομείο που υπάγεται στο ΕΣΥ. Μοιάζει τριτοκοσμική, αλλά είναι αληθινή. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης, πολύ απλά επειδή για χρόνια λειτουργούσε για να εξυπηρετεί την αναπαραγωγή του και όχι τους πολίτες. Και τώρα οι πολίτες την πληρώνουν, πολλές φορές με την ίδια τους τη ζωή.
Η πρώτη απόπειρα για τη θεσμοθέτηση ενός ενιαίου συστήματος Υγείας με κυρίαρχη αποστολή την ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική κάλυψη των αναγκών του ελληνικού πληθυσμού, δίχως κοινωνικές διακρίσεις, καταγράφεται την τετραετία 1928-1932 από την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το σχέδιο, όμως, δεν καρποφόρησε λόγω της οικονομικής δυσπραγίας του κράτους αλλά και της πρωτόγνωρης εχθρότητας των ιατρικών συλλόγων. Στα τέλη της δεκαετίας του '70 επιχειρείται μια δεύτερη, φιλόδοξη προσπάθεια από τον τότε υπουργό Υγείας, Σπύρο Δοξιάδη, έναν αξιόλογο άνθρωπο, ο οποίος πάλεψε, κόντρα στις μικροπολιτικές και συντεχνιακές δυσκολίες που συνάντησε, έχοντας ως στόχο τη δημιουργία ενός συστήματος Υγείας που θα εξυπηρετούσε συνολικά τον Έλληνα πολίτη, ανεξαρτήτως κοινωνικού προσδιορισμού. Λέγεται, μάλιστα, ότι το εγχείρημα είχε την έγκριση του ίδιου του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά το σχέδιο νόμου του Δοξιάδη τις δύο φορές που έφτασε στη Βουλή συνάντησε λυσσαλέες αντιδράσεις από το κυβερνητικό κόμμα, φτάνοντας στο σημείο πολλοί «γαλάζιοι» γιατροί να τον χαρακτηρίσουν επικίνδυνο σοσιαλιστή!... Λίγα χρόνια αργότερα, το 1982, το όραμα ενός Εθνικού Συστήματος Υγείας, ανανεωμένου και διαμορφωμένου πια σε σοσιαλιστικό πλαίσιο, επανέρχεται στην πολιτική επικαιρότητα. Η ιδέα για ένα δίκτυο Υγείας με Κέντρα Υγείας και νοσοκομεία σε όλη την Ελλάδα, στα οποία θα υπηρετούν γιατροί πλήρους απασχόλησης, παίρνει σάρκα και οστά από τον χειρουργό Παρασκευά Αυγερινό, τον πρώτο υπουργό Υγείας της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου. Το σχέδιο νόμου για το ΕΣΥ, βέβαια, συναντά, αυτήν τη φορά, έντονες αντιδράσεις μέσα στο ΠΑΣΟΚ.
Πολλά κορυφαία στελέχη συμβουλεύουν τον Ανδρέα Παπανδρέου να αδρανοποιήσει το νομοσχέδιο, τονίζοντας ποικιλοτρόπως ότι η ψήφισή του θα φέρει την παράταξη σε κόντρα διαρκείας με τους γιατρούς, τους φαρμακοβιομήχανους και τους φαρμακοποιούς. Το νομοσχέδιο μένει για λίγους μήνες στο συρτάρι και λίγο αργότερα συντάσσεται μια επιτροπή για να το επανεξετάσει στο σύνολό του. Στην πραγματικότητα, η αποστολή της είναι να εξαλείψει τα «ενοχλητικά» άρθρα. «Οι συνθήκες δεν έχουν ωριμάσει ακόμα για μια τόσο τολμηρή αλλαγή...», λένε οι ομοτράπεζοι στις συνεδριάσεις τους. Ο κόσμος, όμως, ξεσηκώνεται, αναπτύσσοντας μια πρωτόγνωρη κοινωνική δυναμική. Η κυβέρνηση θορυβείται. Υπό αυτή την πίεση, τον Ιούνιο του 1983 αποφασίζεται να κατατεθεί στη Βουλή το σχέδιο νόμου για το ΕΣΥ. Παρά τις αντίθετες φωνές, όπως του προέδρου της Βουλής, Γιάννη Αλευρά, ο οποίος διαφωνεί με την ενοποίηση των Ταμείων Υγείας, προασπιζόμενος το συνδικάτο των υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος, το νομοσχέδιο περνάει και η Ελλάδα πραγματοποιεί τη μεγαλύτερη κοινωνική αλλαγή της Μεταπολίτευσης: το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Έναν χρόνο αργότερα, τον Ιούνιο του 1984, ο χειρουργός Παρασκευάς Αυγερινός θα σταλεί «εξορία» στην Ευρωβουλή. Τα εγχώρια συμφέροντα ουδέποτε του συγχώρεσαν αυτήν τη σημαντική τομή, την ώρα που τεράστια κεφάλαια διατίθενται για την οργάνωση του ΕΣΥ. Η χώρα γεμίζει με Κέντρα Υγείας. Χωριά με απόσταση λίγων χιλιομέτρων το ένα από το άλλο διαθέτουν πλέον το δικό του Κέντρο το καθένα, πλήρως εξοπλισμένο και με το προσωπικό «... να έρχεται». Το μεγάλο πάρτι έχει μόλις ξεκινήσει...
Το ΕΣΥ σήμερα
Σήμερα, 30 χρόνια μετά, το άλλοτε ρομαντικό, μα αναγκαίο όραμα μιας ομάδας πρωτοπόρων γιατρών (Αυγερινός, Παπαδέλης, Σπάγγος, Σισούρας) αλλά και ορισμένων συνδικαλιστών υπό τον Γιώργο Γεννηματά για ένα σύστημα Υγείας με επίκεντρο τον Έλληνα πολίτη νοσεί στα ράντζα των νοσοκομείων και στις ατελείωτες ουρές των ασθενών. Η πρωτοβάθμια Υγεία ουδέποτε οργανώθηκε, όπως προέβλεπε το νομοσχέδιο, ο οικογενειακός γιατρός αποδείχτηκε ουτοπία και το αγαθό της Υγείας συγκρούστηκε μετωπικά με τη σκληρή πραγματικότητα του Μνημονίου και της κρίσης. Αρκεί μια ματιά στα δημόσια νοσοκομεία, εν έτει 2013, για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος του ξεπεσμού...
Τον Νοέμβριο του 2012 το νοσοκομείο Αττικό βγήκε εκτός εφημεριών (!) λόγω έλλειψης γιατρών, το Τζάνειο αδυνατεί να χορηγήσει αντιρετροϊκά φάρμακα στους ασθενείς με AIDS, την ώρα που στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας, ένα νοσοκομείο που εξυπηρετεί όλη τη δυτική Αττική και περίπου 180.000 επείγοντα περιστατικά ετησίως, λειτουργούν μόλις έξι από τα συνολικά 12 χειρουργεία. Για έξτρα προσωπικό, ούτε λόγος. Ίδια εικόνα και στη ναυαρχίδα του ΕΣΥ, το νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όπου ο πρόεδρος των εργαζομένων Ηλίας Σιώρας αποκάλυψε προ καιρού ότι: «Οι συγγενείς εκτελούν χρέη νοσοκόμων και τραυματιοφορέων, διότι το προσωπικό δεν επαρκεί». Συνολικά, στην εφημερία ο αριθμός των εξεταζομένων φτάνει ή και ξεπερνά συχνά τα 1.200 άτομα, ενώ ενδεικτικό της αυξημένης ζήτησης είναι το γεγονός ότι, πέρυσι, τα εξωτερικά ιατρεία δέχτηκαν 77.000 πολίτες, την ώρα που τα περιστατικά το 2012 άγγιξαν σχεδόν τα 100.000 πριν καν κλείσει η χρονιά.
Στο Ασκληπιείο, με πεδίο δράσης όλη τη νοτιοανατολική Αττική, από τον Πειραιά έως και το Λαύριο, δηλαδή 2.000.000 άτομα, οι ελλείψεις είναι κάτι παραπάνω από τρανταχτές. Η Παιδιατρική Κλινική, όπως όλα δείχνουν, πρόκειται να βάλει λουκέτο, αναγκάζοντας γονείς και παιδιά να διανύουν δεκάδες χιλιόμετρα ως το Παίδων «Αγία Σοφία» και το «Αγλαΐα Κυριακού» σε περιπτώσεις σοβαρών περιστατικών. Συνολικά, το νοσοκομείο έχει στη διάθεσή του 750 κλίνες, όμως τυπικά λειτουργούν οι 410. Στην πραγματικότητα, ούτε καν οι 200. Ο Κ.Τ., γιατρός στο Ασκληπιείο επί σειρά ετών, πιστεύει ότι πίσω από τη συρρίκνωση υπάρχει συντονισμένο σχέδιο: «Τα ιδιωτικά νοσοκομεία της περιοχής ολοένα και αναπτύσσονται, την ώρα που το Ασκληπιείο καταρρέει. Κάποιοι κερδίζουν πολλά από αυτή την ιστορία υπό τις ευλογίες της κυβέρνησης», λέει. Αρκετά χιλιόμετρα πιο μακριά, ένα πανό έξω από το Ευγενίδειο γράφει εδώ και μήνες: «Απλήρωτοι. Πεινάμε». Ταυτόχρονα, στις κατά τόπους Μονάδες Εντατικής Θεραπείας οι λίστες αναμονής για ένα κρεβάτι ολοένα και μεγαλώνουν. Η Ε.Τ., νοσηλεύτρια σε μεγάλο αθηναϊκό νοσοκομείο, αποκαλύπτει: «Πολύ συχνά πια ασθενείς χάνουν τη ζωή τους μόνο και μόνο επειδή δεν υπάρχουν διαθέσιμες κλίνες. Πρόσφατα, ήρθε ένα νέο κορίτσι, οι γονείς του οποίου δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να το νοσηλεύσουν σε ιδιωτική κλινική. Είναι δυνατόν να πεθαίνουν έτσι τα παιδιά μας; Δεν θα ξεχάσω ποτέ το βλέμμα του πατέρα της». Μόνο στην Αττική περίπου 30 άτομα την ημέρα αναζητούν κρεβάτι στην Εντατική. Λιγότεροι από τους μισούς τα καταφέρνουν, την ώρα που το κόστος νοσηλείας ανά ημέρα σε μια ιδιωτική Μονάδα Εντατικής Θεραπείας αγγίζει τα 2.000 με 3.000 ευρώ. Όσο για το ποσοστό θνησιμότητας λόγω μη νοσηλείας; Από το 23% ανέρχεται σήμερα στο 45%. Η ίδια απογοητευτική εικόνα επικρατεί και στην ελληνική επαρχία. Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας η λίστα των καρκινοπαθών που πρέπει να υποβληθούν άμεσα σε ακτινοθεραπεία φτάνει μέχρι τον... Απρίλιο του 2013. Η ανθρώπινη ζωή στην αναμονή. «Από τους 2.000 καρκινοπαθείς που προσέρχονται στο τμήμα», λέει σε τοπική εφημερίδα ο επίκουρος καθηγητής Ακτινοθεραπείας Γεώργιος Κύργιας, «... εξυπηρετούμε μόνο τους 300». Στον Άγιο Νικόλαο, από την άλλη, σήκωσαν προ δύο μηνών τους ασθενείς της Καρδιολογικής Κλινικής και τους μετέφεραν σε άλλο νοσοκομείο λόγω έλλειψης προσωπικού, αφήνοντας έναν ολόκληρο νομό στο έλεός του. Στο Νοσοκομείο Ρεθύμνου, εκτός από τις σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό και φάρμακα, κατάρρευσε πριν από λίγο καιρό και το στέγαστρο στην είσοδο των εξωτερικών ιατρείων. Η απόλυτη εικόνα διάλυσης. Διοικητικός υπάλληλος που μας μίλησε αρκέστηκε να μας πει «Ο κόσμος στο Ρέθυμνο κάνει τον σταυρό του να μην του τύχει τίποτα. Δεν μπορούμε να προσφέρουμε ούτε τη βασική περίθαλψη». Αντίστοιχη εικόνα και στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο Κομοτηνής, όπου πρόσφατα στη θέση των 33 νοσηλευτών που αποχώρησαν λόγω συνταξιοδότησης δεν προσλήφθηκε κανείς. Η Α.Κ., εκ των «άτυχων» που έμειναν πίσω, λέει: «Σίγουρα έπρεπε λόγω κρίσης να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Όμως, αυτό που γίνεται τώρα είναι εγκληματικό. Μιλάμε για ανθρώπους, όχι για μηχανές. Δεν μπορεί μια νοσοκόμα να εξυπηρετεί 30 ασθενείς ταυτόχρονα». Αυτή την εποχή σε καθεμία πρόσληψη στο ΕΣΥ αντιστοιχούν 89 αποχωρήσεις, την ώρα που οι εισαγωγές ασθενών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας έχουν αυξηθεί κατά 28%. Κοινώς, λιγότεροι γιατροί για περισσότερους ασθενείς. Μόνο στον Ευαγγελισμό αντιστοιχεί ένας νοσηλευτής για 50 ανθρώπους κατά τη νυχτερινή βάρδια. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι οι ιδιωτικές δαπάνες στην Υγεία αναμένεται να μειωθούν κατά 50% το επόμενο διάστημα, καταλαβαίνει κανείς ότι το μέλλον προβλέπεται εφιαλτικό στους διαδρόμους και στις κλίνες των νοσοκομείων.
Τον τελευταίο χρόνο παρατηρείται κι ένα νέο φαινόμενο, όπως αποκαλύπτει ο Τ.Ρ., επιμελητής Α' σε μεγάλο αθηναϊκό νοσοκομείο: «Έρχονται συνάνθρωποί μας, άποροι κατά κύριο λόγο, οι οποίοι δεν είναι ασθενείς, απλώς αναζητούν ένα ασφαλές καταφύγιο κι ένα πιάτο φαγητό. Πρόσφατα ήμουν παρών μπροστά σε ένα περιστατικό που με σημάδεψε. Πατέρας με δύο παιδιά στην αγκαλιά κοιμόταν στα καθίσματα αναμονής. Έμοιαζαν με άστεγοι. Κάποια στιγμή τους ξύπνησε ένας ειδικευόμενος γιατρός και μια νεαρή νοσοκόμα και τους ρώτησαν αν πεινούν. Τους πήραν τρόφιμα από το κυλικείο και τους έβαλαν σε ένα κρεβάτι να κοιμηθούν. Ένιωσα ότι ένας ειδικευόμενος γιατρός, ο οποίος με το ζόρι πια βγάζει 900 ευρώ τον μήνα, και μια 26χρονη νοσηλεύτρια κουβάλησαν στους ώμους τους όλη την ουσία του ιατρικού λειτουργήματος». Το φαινόμενο έχει περιέλθει στη γνώση του υπουργείου Υγείας, το οποίο τόνισε πρόσφατα μέσω κύκλων του ότι αυτοί οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται «με ευαισθησία και ανοχή». Άλλα όχι ενοχή, όπως αυτή που βιώνει καθημερινά το προσωπικό πολλών νοσοκομείων, όπως ο Ευαγγελισμός, το Ιπποκράτειο και το Λαϊκό, βλέποντας συμπολίτες του να παρακαλάνε για ένα πιάτο φαΐ κι ένα κρεβάτι.
O A.N. είναι εξωτερικός συνεργάτης μεγάλων αθηναϊκών νοσοκομείων για δύο δεκαετίες και βάλε. Για τον ίδιο, «... το μεγαλύτερο πρόβλημα στο κομμάτι της Υγείας είναι η σπατάλη, η οποία οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: στη διαφθορά και την ελλιπή οργάνωση του συστήματος Υγείας, τόσο σε επίπεδο νοσοκομείων όσο και σε επίπεδο υπουργείου. Ειδικά όσον αφορά το κομμάτι της διαφθοράς, τα πλοκάμια της απλώνονται παντού στο ΕΣΥ. Ξεκινούν από τις εξαρτημένες σχέσεις που δημιουργούν οι "υπόγειες" συναλλαγές των γιατρών με τις φαρμακευτικές εταιρείες -με τα γνωστά «πληρωμένα» ταξίδια σε διάφορα συνέδρια- και φτάνουν ως ένα απλό χειρουργείο. Δεν αναφέρομαι ασφαλώς στα φακελάκια των 200-300 ευρώ. Αυτά είναι μονάχα η κορυφή του παγόβουνου. Από κάτω παίζεται το χοντρό παιχνίδι. Όταν προμήθειες υλικών τεράστιας αξίας πραγματοποιούνταν για χρόνια ολόκληρα χωρίς κανέναν διαγωνισμό -λόγω του ότι οι διαγωνισμοί κρίνονταν άκυροι από τις ενστάσεις των "χαμένων" φαρμακευτικών- το μπαλάκι της επιλογής υλικού έπεφτε στον γιατρό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια ομολογουμένως επιλήψιμη σχέση ανάμεσα στους γιατρούς και τις φαρμακευτικές εταιρείες. Με λίγα λόγια, παρατηρούνταν το εξής φαινόμενο στα χειρουργεία των νοσοκομείων: να εναποθέτουν οι φαρμακευτικές εταιρείες υλικά σε παρακαταθήκη (δηλαδή χωρίς ποτέ να έχουν αγοραστεί από το νοσοκομείο), τα οποία χρησιμοποιούσε ο εκάστοτε γιατρός - συνήθως παρουσία αντιπροσώπου της εταιρείας (οι λεγόμενοι "βαλιτσάκηδες")! Ένα άλλο κομμάτι απροκάλυπτης διαφθοράς, αφορούσε τη συνταγογράφηση που για χρόνια ολόκληρα δεν γινόταν βάσει της δραστικής ουσίας, αλλά βάσει συγκεκριμένου σκευάσματος. Έπιανε η φαρμακευτική εταιρεία τον γιατρό και προωθούσε το δικό της σκεύασμα, ενώ υπήρχαν στην αγορά παρόμοια φάρμακα, και μάλιστα πολύ φθηνότερα. Παράλληλα, η έλλειψη πλήρους μηχανογράφησης των αποθεμάτων των νοσοκομείων εμπόδιζε τον συσχετισμό ανά γιατρό και ανά ασθενή των χορηγούμενων φαρμάκων και υλικών. Κοινώς, δεν μπορούσε η διοίκηση του νοσοκομείου και το υπουργείο να ελέγξουν εάν κάποιοι γιατροί υπερσυνταγογραφούσαν ή χρησιμοποιούσαν πολλά υλικά μιας συγκεκριμένης εταιρείας». Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Α.Ν. έπεσε πάνω στους αντιπροσώπους των εταιρειών, οι οποίοι περιδιάβαιναν τους διαδρόμους των νοσοκομείων, γνωρίζοντας τους χώρους καλύτερα και από τους ίδιους τους γιατρούς. «Αν ήθελε το ελληνικό κράτος να ελέγξει τη διαφθορά θα απαγόρευε αυτού του τύπου τις επισκέψεις στους γιατρούς. Θα μπορούσε η ενημέρωση των νέων φαρμάκων στους γιατρούς να γίνεται με σεμινάρια ή ενημερωτικές ημερίδες και όχι με επιτόπια παρουσίαση, η οποία, κακά τα ψέματα, ακόμα και αν δεν υπάρχει κάτι μεμπτό, δημιουργεί υποψίες». Το ΕΣΥ, όμως, δεν νοσεί αποκλειστικά από τη διαφθορά αλλά και από την απουσία βασικών οργανωτικών δομών. Ο Α.Ν. λέει: «Μέχρι πρόσφατα, τα νοσοκομεία δεν ήξεραν τι και πού χρωστούν, αλλά και ποιος τους χρωστάει. Έτσι δημιουργούνταν ο φαύλος κύκλος που ήθελε τα ασφαλιστικά ταμεία να οφείλουν εκατομμύρια στα νοσοκομεία, τα νοσοκομεία στις φαρμακευτικές και όλα αυτά να συμψηφίζονται με τις ρυθμίσεις χρεών που έκαναν οι εκάστοτε κυβερνήσεις, χωρίς να εξετάζεται ποτέ πώς τα ασφαλιστικά ταμεία και τα νοσοκομεία έφτασαν να οφείλουν αυτά τα ποσά. Το πιο παράδοξο απ' όλα, βέβαια, ήταν το γεγονός ότι σχεδόν ποτέ η διοίκηση του εκάστοτε νοσοκομείου δεν γνώριζε τα αποθέματα φαρμάκων και υλικών που υπήρχαν στις κλινικές του νοσοκομείου γιατί αυτά θεωρούνταν... παράνομα! Ο λόγος; Ο νόμος απαγόρευε την ύπαρξη αποθεμάτων και υλικών στις κλινικές των νοσοκομείων και θεωρούσε ότι έπρεπε αυτά να βρίσκονται μονάχα στις κεντρικές αποθήκες. Τώρα, το πώς θα λειτουργούσε το νοσοκομείο είναι ένα θέμα που μάλλον δεν εξέταζε ο νόμος». Για τον Α.Ν., το πρόβλημα της ελλιπούς οργάνωσης στα ελληνικά νοσοκομεία οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό και στην αδυναμία πολλών διοικητών νοσοκομείων, οι οποίοι προέρχονταν κατά μεγάλο ποσοστό από τα κομματικά σαλόνια και ουδεμία σχέση είχαν με τον χώρο της Υγείας. «Στα χρόνια που συνεργάζομαι με τα δημόσια νοσοκομεία είδα ικανότατους γιατρούς και υπαλλήλους να διοικούνται από ανεπαρκή κομματικά στελέχη. Άνθρωποι που ήξεραν καλά τη δουλειά τους άκουγαν καθημερινά ένα κάρο αερολογίες με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να απογοητευθούν και να τους δημιουργηθεί μια αποστροφή προς την υπηρεσία». Τον ρωτώ αν υπάρχει φως στο σκοτεινό τούνελ του ΕΣΥ. «Η αλήθεια είναι ότι τον τελευταίο χρόνο παρατηρείται μια σημαντική αύξηση των γεννόσημων φαρμάκων, τα οποία είναι κατά πολύ φθηνότερα, καθώς και σημαντικές προσπάθειες προς την καθιέρωση της πλήρους μηχανογράφησης των νοσοκομείων και του επαναπροσδιορισμού της σχέσης γιατρών-φαρμακευτικών εταιρειών, τόσο μέσω της συνταγογράφησης δραστικών ουσιών όσο και μέσω της διενέργειας των προμηθειών μέσω κεντρικών φορέων. Όλες αυτές είναι κινήσεις προς τη σωστή κατεύθυνση».
Ο Μάριος Καραγκούνης είναι οικονομολόγος με μακρά θητεία στον χώρο της Υγείας. Κατά την άποψή του, τρεις είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν δραματικά το κόστος της στην Ελλάδα του Μνημονίου. «Ο πρώτος είναι πέραν πάσης αμφιβολίας η διαφθορά. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Υπάρχουν πελατειακές σχέσεις μεταξύ γιατρών και ασθενών. Δεν μπορούμε καν να υπολογίσουμε τα "μαύρα" λεφτά που διακινούνται (είτε αυτά απαιτούνται από τους γιατρούς είτε δίνονται εν είδει "ευχαριστίας" από τους ασθενείς). Έπειτα, πρέπει κάποια στιγμή να εφαρμοστεί στα φάρμακα μια διορθωτική πορεία με συνταγογράφηση που θα έχει ως βάση το γεννόσημο και όχι το πρωτότυπο. Αν θέλεις να καταπολεμήσεις τη διαφθορά σε βάθος, οφείλεις να κινηθείς προς αυτή την κατεύθυνση. Τέλος, στα ειδικά υλικά πρέπει να θεσπιστεί επιτέλους ένα ορθολογικό πλαίσιο επιλογής». Εκτιμάται ότι στην Ευρώπη χάνονται συνολικά περισσότερα από 56 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως λόγω της διαφθοράς στον τομέα της Υγείας. Η Ελλάδα αναδεικνύεται συχνά πρωταθλήτρια σε αυτήν τη «Λίγκα της ντροπής». Τα παραδείγματα άφθονα. Πρόσφατα, διευθυντής στο ΕΣΥ, ο οποίος είχε την ευθύνη για τη διαχείριση νοσηλευτικού προσωπικού, υπεξαίρεσε περισσότερα από 160.000 ευρώ, έχοντας βάλει στη μισθοδοσία του νοσοκομείου όλους τους συγγενείς του, την ώρα που φαρμακοποιός έκανε πενταπλάσιο τζίρο από τα υπόλοιπα φαρμακεία της περιοχής του, έχοντας υπερτιμολογήσει περισσότερα από 350.000 ευρώ. Την ίδια στιγμή, στα δημόσια νοσοκομεία το περιβόητο φακελάκι ζει και βασιλεύει. Σε πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας, για να χειρουργηθείς πρέπει να πληρώσεις την ανάλογη ταρίφα. «Ουσιαστικά πρόκειται για συνεννόηση μεταξύ των γιατρών. Σου λέει ο παλιότερος: "Κοίτα μην τυχόν και χειρουργήσεις κάτω από αυτά λεφτά". Και είναι στο χέρι του καθενός αν θα μπει στη διαδικασία ή όχι. Πολλοί ασθενείς, βέβαια, έρχονται με το φακελάκι στα χέρια, χωρίς να τους έχεις ζητήσει τίποτα. Εκεί η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι το παίρνουν – ελάχιστοι αρνούνται. Βέβαια, τώρα τελευταία, λόγω κρίσης, έχει παρατηρηθεί το εξής: να δέχονται οι ασθενείς να πληρώσουν το φακελάκι και μετά το χειρουργείο να εξαφανίζονται. Είναι πολύ συχνή πια η έκφραση "έφαγα κανόνι" στους γιατρούς», λέει ο Μ.Α. χειρούργος σε μεγάλο νοσοκομείο της Δυτικής Αττικής.
Καθημερινά χιλιάδες περιστατικά διαφθοράς βλέπουν το φως της δημοσιότητας, κάνοντας άπαντες να αναρωτιούνται: «Υπάρχει σωτηρία;». Ο Μάριος Καραγκούνης πιστεύει πως «υπάρχουν μηχανισμοί για να ελέγξουμε τη διαφθορά, όπως και για να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της οργάνωσης και της λειτουργίας ή να εκπαιδεύσουμε το προσωπικό. Αν κάνουμε όλα αυτά, τότε ναι, υπάρχει ελπίδα σε βάθος χρόνου. Ξέρεις πόσο ακριβότερα, στο σύνολο όλων των υλικών (υγειονομικό, φαρμακευτικό, τεχνολογικό κ.ά.), αγοράζει ένα δημόσιο νοσοκομείο σε σχέση με έναν ιδιώτη; Τουλάχιστον 30%. Αν, δηλαδή, υποθέσουμε ότι οι αγορές είναι στο σύνολο περίπου 5,5 δισ. ευρώ, θα μπορούσαμε να μειώσουμε το κόστος περίπου 1,65 δισ., εφόσον το κράτος θέσπιζε διαδικασίες επιλογής και πλήρωνε μέσα σε 90 ημέρες τους προμηθευτές τους. Και, φυσικά, μην ξεχνάμε ότι η παραγωγική μηχανή με το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στην Υγεία είναι ο ίδιος ο ιατρός. Αν τον εκπαιδεύσουμε σωστά, τον αμείβουμε αναλογικά (μέσω κριτηρίων αξιολόγησης) και του παρέχουμε τεχνικό εξοπλισμό, τότε θα καταφέρουμε να αλλάξουμε πολλά κακώς κείμενα. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι δεν φτιάχνεται ο κλάδος από τη μία μέρα στην άλλη. Θέλει τουλάχιστον 20 χρόνια και αφού πρώτα δημιουργηθούν οι βάσεις γι' αυτό. Π.χ. εάν δεν γίνει υπολογισμός της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, καμία προσπάθεια περιορισμού του κόστους δεν θα έχει αποτέλεσμα». Σήμερα η Ελλάδα του Μνημονίου δαπανά το 9,5% του ΑΕΠ της στον πολύπαθο τομέα της Υγείας. Το πολυτιμότερο κοινωνικό αγαθό μας κοστίζει ακριβά, χωρίς καν να γνωρίζουμε το βασικότερο όλων: τι είναι αυτό που αγοράζουμε...
ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΤΕ ΟΤΙ...
☛Την τετραετία 1928-1932 από την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου υπήρξε η πρώτη απόπειρα για τη θεσμοθέτηση ενός ενιαίου συστήματος Υγείας. Τον Ιούνιο του 1983 το νομοσχέδιο του Παρασκευά Αυγερινού, πρώτου υπουργού Υγείας της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου, περνά τελικά από τη Βουλή, δίνοντας στο ΕΣΥ υπόσταση.
☛Ο πρόεδρος των εργαζομένων του Ευαγγελισμού αποκάλυψε ότι «οι συγγενείς εκτελούν χρέη νοσοκόμων και τραυματιοφορέων, διότι το προσωπικό δεν επαρκεί».
☛Η παιδιατρική κλινική του Ασκληπιείου, όπως όλα δείχνουν, πρόκειται να βάλει λουκέτο.
☛Το τελευταίο διάστημα βρίσκουν καταφύγιο στα νοσοκομεία άποροι και άστεγοι για να εξασφαλίσουν ένα πιάτο φαγητό κι ένα ασφαλές καταφύγιο.
☛Προμήθειες υλικών τεράστιας αξίας πραγματοποιούνταν για χρόνια ολόκληρα χωρίς κανέναν διαγωνισμό -λόγω του ότι οι διαγωνισμοί κρίνονταν άκυροι από τις ενστάσεις των «χαμένων» φαρμακευτικών- και το μπαλάκι της επιλογής υλικού έπεφτε στον γιατρό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια ομολογουμένως επιλήψιμη σχέση ανάμεσα στους γιατρούς και στις φαρμακευτικές εταιρείες.
☛Το πρόβλημα της ελλιπούς οργάνωσης στα ελληνικά νοσοκομεία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην αδυναμία πολλών διοικητών νοσοκομείων, οι οποίοι προέρχονταν κατά μεγάλο ποσοστό από τα κομματικά σαλόνια και ουδεμία σχέση είχαν με τον χώρο της Υγείας.
☛Διευθυντής στο ΕΣΥ, ο οποίος είχε την ευθύνη για τη διαχείριση νοσηλευτικού προσωπικού, υπεξαίρεσε περισσότερα από 160.000 ευρώ, έχοντας βάλει στη μισθοδοσία του νοσοκομείου όλους τους συγγενείς του.
☛H παραγωγική μηχανή με το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στην Υγεία είναι ο ίδιος ο γιατρός. Αν τον εκπαιδεύσουμε σωστά, τον αμείβουμε αναλογικά (μέσω κριτηρίων αξιολόγησης) και του παρέχουμε τεχνικό εξοπλισμό, τότε θα καταφέρουμε να αλλάξουμε πολλά κακώς κείμενα.
☛Σήμερα, η Ελλάδα του Μνημονίου δαπανά το 9,5% του ΑΕΠ της στον πολύπαθο τομέα της Υγείας. Το πολυτιμότερο κοινωνικό αγαθό μας κοστίζει ακριβά. Χωρίς καν να γνωρίζουμε το βασικότερο όλων: τι είναι αυτό που αγοράζουμε...
☛Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν λίστες αναμονής για χειρουργεία για το 2014.
σχόλια