O Αμφιτρύωνας του Λευτέρη Βογιατζή

Ο μύθος του Αμφιτρύωνα έχει απασχολήσει, από την αρχαιότητα μέχρι τον 20ό αιώνα, μερικούς από τους σημαντικότερους λογοτέχνες. Η διάσημη κωμωδία του Μολιέρου, γραμμένη το 1668 και εν μέρει εμπνευσμένη από την αντίστοιχη τραγικωμωδία του Πλαύτου και τους Σωσίες του Ροτρού, εισβάλλει στα σύγχρονα με αυτόν ήθη, και μάλιστα σε εκείνα της Αυλής, της οποίας ο σπουδαίος Γάλλος κωμωδιογράφος ήταν προστατευόμενος. Έτσι, η περίφημη μεταμφίεση του Δία σε Αμφιτρύωνα ώστε να οδηγήσει στο κρεβάτι τη γυναίκα του τελευταίου, την Αλκμήνη, όσο εκείνος λείπει στον πόλεμο, και που στον αρχαίο μύθο είχε μια παραλίγο τραγική κατάληξη, στην εκδοχή του Μολιέρου παραλληλίζεται με τον ίδιο τον Λουδοβίκο 14ο, που συχνά σκαρφιζόταν ανάλογα ευτράπελα για χάρη της ηδονής. Λέγεται, μάλιστα, ότι στην πρεμιέρα του έργου όχι μόνο δεν ενοχλήθηκε από τη σάτιρά του, αλλά έδειξε να απολαμβάνει την ταύτισή του μ’ έναν θεό. Στο έργο, στα χνάρια πάντοτε του Πλαύτου, εμφανίζεται και ο Ερμής, που επίσης μεταμφιέστηκε για να πάρει τη θέση του υπηρέτη του Αμφιτρύωνα, Σωσία, ενώ οι ζαβολιές και οι αυθαιρεσίες της αριστοκρατίας του 17ου αιώνα μεταμφιέζονται με τη σειρά τους σε παρεξηγήσεις κι εξωφρενικές αντιδικίες, με μια αριστουργηματική τεχνική που δίνει πνοή και ανθρώπινη διάσταση στους μυθολογικής προέλευσης ήρωες της ιστορίας. Στο κορυφαίο και δημοφιλές αυτό έργο, που σε σχέση με τα υπόλοιπα του Μολιέρου είναι το μόνο που δεν χρησιμοποιεί τύπους χαρακτήρων αλλά πραγματικά πρόσωπα, υπάρχει και η γνωστή φράση, η οποία έδωσε στη γαλλική γλώσσα νέο νόημα. Πρόκειται για το «Le véritable Amphitryon est l’ Amphitryon où l’ on dine», που σημαίνει ότι ο πραγματικός Αμφιτρύωνας είναι εκεί όπου τρώμε κι έγινε συνώνυμο της γενναιοδωρίας και της καλής φιλοξενίας του οικοδεσπότη - μάλιστα, ο όρος έφτασε να χρησιμοποιείται και στα ελληνικά. Το Εθνικό Θέατρο, που το 1948 ανέβασε τον Αμφιτρύωνα σε μετάφραση του Γεωργίου Πολίτη και σκηνοθεσία του Δημήτρη Ροντήρη, με τη Μαίρη Αρώνη, τον Νίκο Χατζίσκο και τον Δημήτρη Χορν, επαναφέρει το έργο στο «φυσικό» του περιβάλλον, στην ορχήστρα της Επιδαύρου, σε έμμετρη μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη, σκηνοθεσία του Λευτέρη Βογιατζή και τους Αμαλία Μουτούση, Εύη Σαουλίδου, Γιώργο Γάλλο, Νίκο Κουρή, Δημήτρη Ήμελλο, Χρήστο Λούλη, Κων/νο Αβαρικιώτη, Κων/νο Ασπιώτη, Κων/νο Γιαννακόπουλο, Ανδρέα Κωνσταντίνου, Χάρη Φραγκούλη και Νικόλα Χανακούλα στη διανομή των ρόλων.