Μετά το Συνέδριο για το Μέλλον της Ευρωζώνης στο Τέξας, το οποίο διοργανώσαμε με τον Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ και στο οποίο παρευρέθηκε, μεταξύ άλλων, ο Αλ. Τσίπρας, με ρωτούν πολλοί: «Γιατί στο Τέξας, βρε παιδιά; Τι σχέση έχει το Τέξας με την Ελλάδα και την Ευρώπη;».
Πριν καταπιαστώ με το ερώτημα, μια σύντομη ιστορική αναδρομή. Πρόκειται για τη δεύτερη σε πληθυσμό πολιτεία των ΗΠΑ. Αρχικά επαναστάτησε ενάντια στο Μεξικό, ανεξαρτητοποιήθηκε, προσχώρησε κάποια στιγμή στις ΗΠΑ και μετά προσπάθησε να ανεξαρτητοποιηθεί άλλη μια φορά, ώστε οι Τεξανοί προύχοντες να μην απολέσουν το δικαίωμα να διατηρούν σκλάβους. Η δουλεία καταργήθηκε επισήμως όταν οι Βόρειοι επικράτησαν στον Εμφύλιο, όμως παρέμεινε ενεργή στον Νότο, στη βάση μιας «οροσειράς» νόμων και διατάξεων που εμπόδιζαν τους μαύρους να ασκήσουν πραγματικά τα συνταγματικά τους δικαιώματα. Το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων της δεκαετίας του '60, και ιδίως η αποφασιστικότητα του Τεξανού Προέδρου Τζόνσον, άλλαξε για λίγο τα πράγματα. Όμως, πολύ γρήγορα η de facto δουλεία επέστρεψε υπό τη μορφή του ρεπουμπλικανικού πολέμου εναντίον των... ναρκωτικών (War on Drugs). Επί της ουσίας, ο «πόλεμος» αυτός καταδίκασε το 68% όλων των μαύρων ανδρών μεταξύ 18 και 48 ετών είτε να είναι στη φυλακή είτε να έχουν ποινικό μητρώο που τους στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα, το δικαίωμα σε οποιαδήποτε σοβαρή θέση εργασίας (που να πληρώνει πάνω από $8 την ώρα), την πρόσβαση σε ασφάλιση υγείας κ.λπ. Έτσι, σήμερα, Τεξανοί τραπεζίτες, εργοδότες, μεγαλοαγρότες, σιδηροδρομικές εταιρείες κ.ο.κ. επιτυγχάνουν μυθικά κέρδη, εκμεταλλευόμενοι την εξευτελιστικά φθηνή εργασία των μαύρων, των μεταναστών και, βεβαίως, των πτωχών λευκών.
Η αγροτική οικονομία του Τέξας σιγά-σιγά μετατράπηκε στην πιο πλούσια βιομηχανία πετρελαίων και φυσικού αερίου, ιδίως μετά την ανακάλυψη –εδώ στο Τέξας– των τεχνικών οριζόντιας εξόρυξης που διπλασίασαν, την τελευταία πενταετία, την παραγωγή υδρογονανθράκων. Στη βάση αυτών των ποταμών χρήματος ιδρύθηκε ο πιο γρήγορα αναπτυσσόμενος τομέας υψηλής τεχνολογίας, με το Τέξας να ανταγωνίζεται τη Silicon Valley. Κάπως έτσι, το κεντρικό Τέξας άρχισε να ελκύει εκατομμύρια νέων ανθρώπων από όλο τον κόσμο και τις ΗΠΑ, αλλοιώνοντας σε μεγάλο βαθμό τον τεξανό πολιτικό συντηρητισμό. Παρ' όλα αυτά, η πολιτειακή κυβέρνηση του Τέξας παραμένει ο μέγας εχθρός, εντός των ΗΠΑ, του πολυ-πολιτισμού (να σας θυμίσω την αξέχαστη φράση του Τζ. Μπους του νεότερου, όταν ήταν κυβερνήτης του Τέξας: «Δεν καταλαβαίνω γιατί χρειάζεται η διδασκαλία των ισπανικών στα σχολεία. Αν τα αγγλικά αρκούσαν για τον Χριστό, αρκούν και για το Τέξας») της ιδέας του κράτους-πρόνοιας και της ιδέας της αναδιανομής εισοδημάτων. Την ίδια στιγμή η πολιτεία απαιτεί από την Ουάσινγκτον μεταφορές πόρων και χαμηλότερους φόρους.
Όμως, αν ρίξουμε μια ματιά στο πιο «χαμηλό» πολιτικό επίπεδο, εκείνο των δήμων και των κομιτειών του Τέξας, η κατάσταση είναι ακριβώς η αντίθετη: δήμαρχοι, δημοτικοί και επαρχιακοί σύμβουλοι, μαζί με τις τοπικές κοινωνίες, ιδρύουν συμμαχίες με στόχο την αναδιανομή και την προώθηση προοδευτικών πολιτικών στους τομείς των σχολείων, της υγείας και των... φυλακών. Όλη αυτή η πλειοψηφούσα «κοινωνία» που μάχεται για την κοινωνική δικαιοσύνη στο Τέξας εναντίον της πολιτειακής κυβέρνησης (που ανερυθρίαστα εκφράζει τα μεγάλα συμφέροντα της περιοχής) έχει έναν κοινό γεωγραφικό «τόπο»: τα «μνημεία» που άφησε ο Πρόεδρος Τζόνσον πίσω του στο Όστιν, στην πρωτεύουσα του Τέξας, με πρώτο και καλύτερο την Προεδρική Βιβλιοθήκη LBJ, η οποία στεγάζει ένα αρχείο-θησαυρό, και δεύτερο τη Σχολή Δημοσίων Υποθέσεων που φέρει το όνομα του Τζόνσον και στην οποία διοργανώσαμε τον περασμένο Νοέμβριο το πολυσυζητημένο Συνέδριο για την Ευρωζώνη. Διοργανωτές ήμασταν οι δυο μας: ο Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ κι εγώ. Ο Τζέιμς ήταν, μεταξύ άλλων, ο τελευταίος πρόεδρος της Κοινής Οικονομικής Επιτροπής του Αμερικανικού Κογκρέσου (Congress Joint Economic Committee), όσο ακόμα το Δημοκρατικό Κόμμα πίστευε στο Νιου Ντιλ του Ρούσβελτ και απέκρουε τον τοξικό νεοφιλελευθερισμό που πρεσβεύει την ασυδοσία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τον εξανδραποδισμό των δημόσιων αγαθών. Αυτό που έχει όμως ενδιαφέρον είναι ο τρόπος με τον οποίο η σχολή αγκάλιασε την ιδέα μας για ένα συνέδριο με θέμα την Ευρωζώνη. Ο κοσμήτορας της σχολής, ο Μπομπ Χάτσινς, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστεί πολιτικός συνοδοιπόρος του Τζέιμς ή δικός μου – ο άνθρωπος ήταν ο Νο. 2 στην Εθνική Υπηρεσία Ασφάλειας (τη φημισμένη στις μέρες μας NSA), διορισμένος από τον Πρόεδρο Τζ. Μπους τον νεότερο. Πριν από αυτό είχε διατελέσει ειδικός απεσταλμένος του Πρόεδρου Τζ. Μπους του πρεσβύτερου στη Δυτική τότε Γερμανία, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις Γαλλίας-Γερμανίας για την επανένωση της τελευταίας. Αναφέρομαι σε αυτόν το «βαμμένο» Ρεπουμπλικάνο, επειδή η υποστήριξή του στο συνέδριό μας ήταν συγκινητική και αναδεικνύει τη σαγηνευτική πολυπλοκότητα της Αμερικής.
Όσον αφορά το συνέδριο καθαυτό, πέραν των διάφορων συναδέλφων οικονομολόγων που είχαμε καλέσει, και του Αλέξη Τσίπρα, παρέστησαν ο συντηρητικός τ. υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας Ζορζ ντε Μακέντο, η συν-πρόεδρος των Ευρωπαίων Πρασίνων Μόνικα Φρασόνι και ο τ. πρωθυπουργός του Βελγίου (και νυν Νο. 2 στον ΟΟΣΑ) Ίβ Λετέρμ, ένας εκ των Ευρωπαίων ηγετών που προσυπέγραψαν, εν μέσω άκρατου πανικού (τον οποίο μας περιέγραψε γλαφυρότατα στην ομιλία του), το πρώτο ελληνικό μνημόνιο.
Τις συζητήσεις μας περί ευρωζωνικής κρίσης Ελλάδας, Ιταλίας, Βελγίου, Γερμανίας κ.λπ. δεν θα τις αναφέρω εδώ. Θα κλείσω, συνεχίζοντας τις αναφορές στη «σχέση» του Τέξας με όλα αυτά. Τις μέρες του συνεδρίου στην Ουάσινγκτον οι πολιτικοί εκπρόσωποι του έθνους συζητούσαν έντονα όχι τον τρόπο με τον οποίο το αμερικανικό κράτος θα βελτίωνε την οικονομία του αλλά το αν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα έπρεπε να μπορεί να... λειτουργεί καν. Ο κυβερνήτης του Τέξας, στο πλαίσιο της αντιπαλότητάς του με τον Πρόεδρο Ομπάμα, αρνιόταν χρήματα που του έστελνε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ώστε να ασφαλιστεί το 40% του πληθυσμού του Τέξας που δεν έχει ιατρική ασφάλιση! Είναι εκπληκτικό ότι μια πλεονασματική πολιτεία, όπως το Τέξας, η οποία εισπράττει πιο πολλά από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση απ' όσα της αποδίδει, είναι τόσο εχθρική απέναντι στην Ουάσινγκτον μόνο και μόνο επειδή έτσι κρίνει ότι θα αντιπαλέψει την ιδέα της χρηματοδότησης των δημόσιων αγαθών, όπως το Πανεπιστήμιο του Τέξας και η σχολή που διοργάνωνε το συνέδριό μας.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι σύνεδροι ήρθαν πολύ κοντά. Ένα είναι το κοινό πρόβλημα των Αμερικανών και των Ευρωπαίων που ποθούν την πρόοδο και θέλουν να ζουν σε κοινωνίες που επενδύουν στα δημόσια αγαθά και στη σταθεροποίηση των δημόσιων θεσμών εν καιρώ κρίσης: στερούμαστε την πολιτική πλειοψηφία. Οι Ρεπουμπλικάνοι στις ΗΠΑ και οι δυνάμεις της συντήρησης στην Ευρώπη βασίζονται στα πολιτιστικά στερεότυπα, στον κρυπτο-ρατσισμό, στην αφοσίωση σε αγορές που υπονομεύουν και τους ίδιους, στους πτωχευμένους τραπεζίτες που απαιτούν άκρατο σοσιαλισμό για εκείνους και άκρατο ανταγωνισμό για τους αδύναμους κ.ο.κ. Ένα πράγμα φοβούνται πάνω από όλα: την αυθεντική δημοκρατία που μπορεί να φέρει στα πράγματα μια πολιτική πλειοψηφία που θα τους περικόψει τα προνόμια. Οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί συμμετέχοντες στο συνέδριό μας κατάφεραν, παρά τις πολλές επιμέρους διαφωνίες, να δημιουργήσουν ένα συναίσθημα διηπειρωτικής αλληλεγγύης. Το ζητούμενο είναι αυτή η αλληλεγγύη να μεταφραστεί, κάποια στιγμή, σε προοδευτικές, ορθολογικές πολιτικές πλειοψηφίες και στις δύο όχθες του Ατλαντικού.
σχόλια