Η εξελικτική ισχύς της αποτυχίας

Η εξελικτική ισχύς της αποτυχίας Facebook Twitter
4

Δεν νομίζω να υπάρχει μεγαλύτερη παρερμηνεία της επιστημονικής αλήθειας από τη διαδεδομένη πεποίθηση ότι η δαρβινική εξέλιξη ευνοεί τον «ικανότερο» και «μεροληπτεί» υπέρ των αποτελεσματικότερων πρακτικών. Αν και ο ίδιος ο Δαρβίνος πάσχιζε να διατρανώσει πως αυτό δεν αληθεύει, η εν λόγω πεποίθηση έχει εισβάλει στην κοινή γνώμη ως αυταπόδεικτη επιστημονική αλήθεια. «Η επιβίωση των ικανότερων» (survival of the fittest), μια έκφραση που απέρριπτε ο Δαρβίνος και επινόησε ο Χέρμπερτ Σπένσερ, αντανακλά αυτή την πλάνη.

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε τη διάταξη QWERTY στα διάφορα πληκτρολόγια; (Ονομάζεται QWERTY από τα έξι πρώτα γράμματα της πρώτης σειράς.) Το ότι είναι εργονομικά προβληματική, έχοντας σχεδιαστεί τον 19ο αιώνα, δεν χωρά αμφιβολία. Το πληκτρολόγιο Dvorak και Dealey έχει αποδειχθεί παρασάγγας καλύτερο από το σύστημα QWERTY, τόσο σε ταχύτητα εκμάθησης όσο και ευκολίας στη χρήση. Πώς εξηγείται, λοιπόν, η προσήλωσή μας στη διάταξη QWERTY, ακόμα και στα σύγχρονα κινητά μας;

Απλά, η διάταξη QWERTY θυμίζει τη σκωληκοειδή μας απόφυση, που μόνο προβλήματα (π.χ. περιτονίτιδα) μας προκαλεί, καθώς δεν είναι τίποτε άλλο από ένα απολειφάδι πρότερων εξελικτικών μορφών του ανθρώπινου οργανισμού, χωρίς καμιά οργανική χρησιμότητα. Βέβαια, το σώμα μας δεν μπορούμε να το αλλάξουμε (αν και τα τελευταία χρόνια έχουμε αρχίσει να το προσπαθούμε κι αυτό!), επεμβαίνοντας στη γενετική μας δομή. Όμως, θα περίμενε κανείς ότι μπορούμε κάλλιστα να αλλάξουμε τη διάταξη των πληκτρολογίων μας. Γιατί δεν το κάνουμε;

Προφανώς, επειδή παραμένει η βέλτιστη διάταξη, όσο η μεγάλη πλειονότητα των χρηστών εξακολουθεί να αγοράζει και να χρησιμοποιεί πληκτρολόγια QWERTY. Από τη μεριά των μεγάλων επιχειρήσεων και οργανισμών, τους συμφέρει να αγοράζουν τέτοια πληκτρολόγια, όταν οι περισσότεροι εργαζόμενοι γνωρίζουν να τα χρησιμοποιούν, ενώ θα χρειαζόντουσαν αρκετές ώρες μετεκπαίδευσης για να μάθουν ένα άλλο, έστω αποτελεσματικότερο, πληκτρολόγιο. Και οι εργαζόμενοι, από τη στιγμή που οι εργοδότες αγοράζουν τέτοια πληκτρολόγια, δεν έχουν λόγο να μάθουν κάποιο άλλο, επειδή η ικανότητα να χρησιμοποιούν τα QWERTY τους εξασφαλίζει πρόσβαση στις περισσότερες θέσεις απασχόλησης!

Επί της ουσίας, η εξέλιξη μπορεί να οδηγήσει σε πολλές διαφορετικές καταστάσεις «ισορροπίας», π.χ. σε διαφορετικά πληκτρολόγια, ανάλογα με τις αρχικές συνθήκες και τον τύπο των μεταλλάξεων που προκύπτουν. Όσο και να ξενίζει η σκέψη, δεν υπάρχει κανείς εξελικτικός λόγος που να εγγυάται ότι η εξέλιξη θα αποφέρει κοινωνικά επιθυμητές «ισορροπίες»˙ κάλλιστα μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικά αναποτελεσματικές, αλλά εξελικτικά βιώσιμες πρακτικές. Ο Στίβεν Τζ. Γκουλντ έχει αφήσει εποχή με τα οξυδερκή κείμενά του εναντίον της «πίστης» στην εξέλιξη ως Πανγλωσσιανού Προσαρμοστισμού και δίνει πολλά παραδείγματα τέτοιων λανθασμένων ερμηνειών της θεωρίας της εξέλιξης. Π.χ. προειδοποιεί να μη δεχόμαστε ως δεδομένο ότι ο άνθρωπος έχει κρατήσει τα φρύδια του (αφού έχασε, διαμέσου των αιώνων, το μεγαλύτερο μέρος τους τριχώματος που είχε στο σώμα του) επειδή τα φρύδια «πρέπει να επιτελούν κάποιο χρήσιμο έργο». Ο Γκουλντ αποδεικνύει ότι τα ορατά χαρακτηριστικά (όπως τα φρύδια μας) είναι το αποτέλεσμα σύνθετων διαδικασιών, που ελάχιστη σχέση έχουν με τη σημερινή τους χρησιμότητα και τα διακριτά πλεονεκτήματά τους.

Εικονογράφηση: David Shrigley

Πέραν πληκτρολογίων και φρυδιών, η ικανότητα της «αποτυχίας» να αποκτά εξελικτική ισχύ αφορά και τη μακρο-οικονομία. Πράγματι, η συστημική ανεργία μπορεί να ερμηνευθεί ως μια αναποτελεσματική ισορροπία της αγοράς εργασίας. Προκύπτει όταν οι τιμές και οι μισθοί δεν κατορθώνουν να προσαρμοστούν στις διαταραχές της συνολικής ζήτησης που φέρνει μια μεγάλη κρίση. Στις συνθήκες αυτές καμιά αλλαγή στις τιμές ή στους μισθούς που επιλέγει μια επιχείρηση δεν αποτελεί βέλτιστη απάντηση στις τιμές και στους μισθούς των άλλων επιχειρήσεων, παρόλο που όλοι τους θα ωφελούνταν αν μετέβαλλαν από κοινού τις τιμές και τους μισθούς τους, ώστε να επιτευχθεί μια κοινωνικά καλύτερη ισορροπία.

Η θεωρητική παρέμβαση του Κέινς για τους λόγους που μια κρίση μπορεί να διαρκεί επ' άπειρον, χωρίς η οικονομία να μπορεί να προσαρμοστεί μέσω αυξομειώσεων των τιμών και των μισθών, συνάδει απόλυτα με το πιο πάνω σκεπτικό. Οι επιχειρήσεις, προειδοποιούσε ο Κέινς, δεν μπορούν να «ξεκολλήσουν» από την αναποτελεσματική ισορροπία και να συντονιστούν με την «καλύτερη» ισορροπία, δίχως κάποια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική εκ μέρους του κράτους, ή, στην περίπτωσή μας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χωρίς μια τέτοια αλλαγή πλεύσης σε «συλλογικό» επίπεδο, το να περιμένουμε να αντιδράσουν ευεργετικά οι «απελευθερωμένες» αγορές βοηθά την οικονομία να παραμένει αποτελματωμένη στην υποδεέστερη εξελικτική ισορροπία. Όπως εμείς, με τα QWERTY πληκτρολόγιά μας!

4

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Θοδωρής Αντωνόπουλος / Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Αν θεωρήσουμε την ομοφυλοφιλία επάγγελμα, αξιότιμε κ. συνήγορε, τότε σίγουρα αυτό θα πρέπει να ενταχθεί στα βαρέα ανθυγιεινά. Τουλάχιστον για όσο μπορούν να δηλητηριάζουν τον δημόσιο λόγο κακοποιητικές απόψεις, αντιλήψεις και πρακτικές, σαν αυτές που είτε εκφέρετε είτε ενθαρρύνετε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
O βούρκος των ημερών

Στήλες / O βούρκος των ημερών

Σήμερα: Μηνύματα στο αλεξίπτωτο • • • βουλευτική ηπιότητα • • • περιβαλλοντικη καταστροφή στο Ισραήλ • • • δύσκολες μέρες για τον Μακρόν • • • εμβολιαστική ευνοιοκρατία • • • ένας γενναιόδωρος πρώην οδηγός νταλίκας • • • η περιπέτεια της «μυστικής ομιλίας»
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Αρετή Γεωργιλή / Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Γιατί όλη αυτή η πολιτική χυδαιότητα που αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα και στρέφει τη συζήτηση σε μια στείρα κομματική αντιπαράθεση, στις πλάτες όλων αυτών των παιδιών, που το μόνο που ζητούν είναι δικαίωση και γαλήνη;
ΑΡΕΤΗ ΓΕΩΡΓΙΛΗ
Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Τι διαβάζουμε σήμερα: / Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Σήμερα: Τα Ζεν της Βαϊκάλης • • • νίκη μεγαλοψυχίας • • • η βία δεν πτοεί (ακόμη) τους Βιρμανούς • • • μια πρώτη δικαίωση • • • οι επίμονοι Ινδοί αγρότες • • • δημοκρατία και πίτσα • • • ένας τιτάνας
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

3 σχόλια
Όσον αφορά την εξελικτική θεωρία απλά θα σας παραθέσω το κείμενο όπως σήμερα (σε semi-protected mode για να αποφύγουν οι διαχειριστές της wikipedia τον βανδαλισμό) παρουσιάζεται στη γνωστή διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια.Charles Darwin was the first to formulate a scientific argument for the theory of evolution by means of natural selection. Evolution by natural selection is a process that is inferred from three facts about populations: 1) more offspring are produced than can possibly survive, 2) traits vary among individuals, leading to different rates of survival and reproduction, and 3) trait differences are heritable.[4] Thus, when members of a population die they are replaced by the progeny of parents that were better adapted to survive and reproduce in the environment in which natural selection took place. This process creates and preserves traits that are seemingly fitted for the functional roles they perform.[5] Natural selection is the only known cause of adaptation, but not the only known cause of evolution. Other, nonadaptive causes of evolution include mutation and genetic drift.[6]Η επιβίωση του ισχυροτέρου δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας υπερβατικής παρέμβασης, απλά η απόρροια της εφαρμογής των κανόνων της εξελικτικής θεωρίας που σε μεγάλους πληθυσμούς υποβοηθάτε από την στατιστική. Η προσπάθεια να πεισθεί ο αναγνώστης ότι η συγκεκριμένη αντίληψη (survival of the fittest) είναι εσφαλμένη κατά την ταπεινή μου γνώμη και έρχεται σε αντίθεση τόσο με την παρατήρηση της εξελικτικής πορείας των ειδών όσο και με το γεγονός ότι εδώ και πέντε περίπου δεκαετίες αλγόριθμοι που έχουν αναπτυχθεί με βάσει τους απλούς κανόνες της θεωρίας της εξέλιξης έχουν χρησιμοποιηθεί με μεγάλη επιτυχία σε προβλήματα βελτιστοποίησης σε όλους πρακτικά τους κλάδους των θετικών επιστημών. Oι κοινωνίες είναι δυνατόν να επιλέξουν «μη βέλτιστες» στρατηγικές, οι οποίες είναι ικανοποιητικές για την επιβίωση τους, για μικρό χρονικό διάστημα αν αυτό τη στιγμή εκείνη τους εξασφαλίζει συγκριτικά πλεονεκτήματα (βλ. πχ. ποτοαπαγόρευση στης ΗΠΑ) αλλά αυτό έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το γεγονός ότι για πολύ μεγάλους πληθυσμούς η εφαρμογή των κανόνων της εξελικτικής θεωρίας θα αναδείκνυε πολύ σύντομα νέες στρατηγικές που θα ήταν πιο βέλτιστες και οι οποίες λόγω της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας τους θα εξαπλώνονταν με πολύ γρήγορο ρυθμό εκμηδενίζοντας σε μικρό χρονικό διάστημα τους παίκτες (agents) που θα παρέμεναν πιστοί στις παλαιές τακτικές.Στα οικονομικά (που δεν είναι ειδικός) ίσως κατά τη γνώμη μου το καλύτερο δυνατό παράδειγμα που αποδεικνύει το πόσο καλά δουλεύει η εξελικτική θεωρία είναι το γνωστό ως Kaizen (πρακτική βελτιστοποίησης της παραγωγής μέσω του "fine tunning" (συνεχούς βελτίωσης) των διαδικασιών). Επιπρόσθετα η παρακολούθηση του τρόπου εξέλιξης των σύγχρονων Δυτικών Κοινωνιών που μέσω του νεοτερισμού (innovation) καταφέρνουν να διατηρούν την ανταγωνιστικότητα τους και ένα πολύ υψηλό βιοτικό επίπεδο για ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας τους, αποτελεί ένα πολύ ισχυρό παράδειγμα το πόσο καλά λειτουργεί η θεωρία της εξέλιξης και το πόσο εύστοχη είναι η συγκεκριμένη πρόταση που καταδεικνύει ότι η προσκόλληση σε τακτικές του παρελθόντος αποτελεί την βέβαιη συνταγή για την αποτυχία και την καταστροφή (όπως πχ. ήταν η Οικονομική πολιτική στην Ελλάδα που ποτέ δεν κατάλαβε ότι η πτώση του τείχους του Βερολίνου και το άνοιγμα των αγορών απαιτεί άλλες στρατηγικές ανάπτυξης από το παλαιό και αναποτελεσματικό μοντέλο της κρατικής παρέμβασης και του συνδικαλιστικού εναγκαλισμού).Για λόγους που δεν είναι σκόπιμο να αναλυθούν επί του παρόντος μπορεί εύκολα κανείς να αποδείξει ότι οι ανισότητες σε έναν πληθυσμό δεν είναι το αποτέλεσμα εφαρμογής και υιοθέτησης μη βέλτιστων στρατηγικών αλλά αναπόφευκτη ιδιότητα κάθε συστήματος η οποίη είναι απαραίτητη ώστε να διατηρείται η πίεση της εξέλιξης. Και αποτελούν και τη μόνη μακροχρόνια βιώσιμη στρατηγική ώστε ο πληθυσμός να εξασφαλίζει την δυνατότητα προσαρμογής. Αντίστοιχα η ταυτόχρονη ύπαρξη περισσότερων από τη μία στρατηγικών για την επίλυση ενός προβλήματος είναι η αποτελεσματικότερη στρατηγική ώστε αυτός ο πληθυσμός να διατηρεί την ικανότητα προσαρμογής του σε τυχόν νέα δεδομένα (που στην εξέλιξη είναι βεβαιότητα).Όσον αφορά το QWERTY μάλλον η βιβλιογραφική σας έρευνα δεν ήταν επαρκής. Το συγκεκριμένο standard δεν είναι το μόνο και ειδικά σε μία χώρα σαν την Ελλάδα που εφαρμόζει περισσότερο το ";ςερτυ" πληκτρολόγιο η όλη παρουσίαση είναι άστοχη. Και εδώ παραθέτω το άρθρο της wikipedia προς ενημέρωση των αναγνωστών: http://en.wikipedia.org/wiki/QWERTYΕυχαριστώ για τον χρόνο σας.