Αν και οι σεισμολόγοι δηλώνουν πως η πρόσφατη σεισμική δραστηριότητα στο Αιγαίο, στον υποθαλάσσιο χώρο μεταξύ Σαντορίνης και Κρήτης δεν συνδέεται με το ηφαίστειο της πρώτης, τα σχόλια (σοβαρά μέχρι πολύ αστεία) πάνε κι έρχονται. Με αφορμή αυτά τα σχόλια θυμήθηκα και μια ιστορία από τη γαστρονομική αρχαιότητα.
Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του'60 όταν κατά τις ανασκαφές του μινωϊκού Ανακτόρου στη Ζάκρο της Κρήτης (η ανασκαφή ξεκίνησε το 1961), ο ανασκαφέας Νικόλαος Πλάτων και η ομάδα του, έκαναν μια εντελώς ασυνήθιστη αρχαιολογική ανακάλυψη. Σ'ενα πηγάδι του ανακτόρου (στη μινωϊκή αρχαιολογία, όταν λέμε "ανάκτορο" δεν εννοούμε ένα κτήριο αλλά σύμπλεγμα κτηρίων που καταλαμβάνουν σημαντική έκταση) βρέθηκε το εύρημα που απεικονίζεται στη φωτογραφία.
Ενα μικρό μπωλ (άωτος σκύφος) που περιείχε ολόκληρες ελιές οι οποίες διατηρούνταν σε άριστη κατάσταση! Οι ελιές μπορεί να ήταν και 3.500 ετών. Τη στιγμή της ανακάλυψης της αφηγείται χρόνια μετά ο Γιάννης Σακελλαράκης ο οποίος συμμετείχε τότε ως νεαρός αρχαιολόγος στην ανασκαφή, στον πολυαγαπημένο μας Νίκο Ψιλάκη:
"Ήμουν μέσα στο πηγάδι και ψάχναμε στο νερό. Ξαφνικά, το χέρι μου έπεσε πάνω σ'ενα κύπελλο που περιείχε κάτι το γλοιώδες αλλά και στερεό μαζί. Το ανασύραμε και με έκπληξη είδαμε ότι επρόκειτο για ελιές, όχι πολύ μεγάλες αλλά στιλπνές".
Τί δουλειά είχε μέσα στο πηγάδι το μπωλ με τις ελιές;
Οι αρχαίοι ημών, συνήθιζαν να προσφέρουν τ'αφιερώματά τους προς τις χθόνιες θεότητες μέσα σε κοιλότητες της γης. Φοβισμένοι οι Μινωϊτες από τους προσεισμούς του μεγάλου σεισμού που κατέστρεψε τελικά το Ανάκτορο, για να εξευμενίσουν τις χθόνιες θεότητες τους προσέφεραν πολύτιμες ελιές:
" Εν κύπελλον περιείχεν ελαίας και πολλά άλλαι ελαίαι συνελέγησαν εντός του φρέατος μετ'άλλων κυπέλλων. Μοναδικόν εις τα χρονικά των προϊστορικών ερευνών φαινόμενον είναι ή όντως καταπληκτικώς καλή διατήρηση των ελαίων και το σάρκωμά των. Όταν εξήχθησαν εκ του ύδατος ήσαν ως να συνελέγησαν προσφάτως εκ των δένδρων..." καταγράφει ο ίδιος ο ανασκαφέας Νικόλαος Πλάτων στο χρονικό της ανασκαφής.
Μόλις έβγαλαν τις ελιές από το νερό, μόλις που πρόλαβαν να τις φωτογραφίσουν. Μετά από λίγες στιγμές έκθεσης στον ατμοσφαιρικό αέρα, συρρικνώθηκαν και καταστράφηκαν. Έμεινε η φωτογραφία και η καταγεγραμμένη πληροφορία που συνδέει το τάμα με τους σεισμούς.
Από αυτή την αρχαιολογική ανακάλυψη παίρνουμε άλλη μια πληροφορία, γαστρονομικής φύσεως. Φαίνεται πως στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας, οι Μινωίτες είχαν καταφέρει να εξημερώσουν εντελώς τον πολύτιμο άγριο καρπό και να έχει σχεδόν τη μορφή που έχει σήμερα. Πώς έγινε αυτό; Είναι θέμα για αφήγηση μιας άλλης ιστορίας...
σχόλια