Η Δήμητρα Βλαγκοπούλου είναι ένα από τα τρία πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στο έργο Μάριους φον Μάγενμπουργκ «Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι» που ανεβαίνει στο Φεστιβάλ Αθηνών από τις 18-22 Ιουλίου σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή. Στο έργο, δυο άντρες και μια γυναίκα σε μια περιπλάνηση μέσα σε μια ζεστή νύχτα του Αυγούστου έρχονται αντιμέτωποι με εχθρούς, φόβους σε μια πόλη έρημη που όλοι αναζητούν τροφή και δίνουν μάχη να επιβιώσουν. Σε μια νύχτα που ο καθένας θα μπορούσε να είναι φίλος η εχθρός, τα πρόσωπα του έργου παλεύουν για την σωτηρία τους και την αναζήτηση της αγάπης.
Η τιμημένη με το βραβείο Μελίνα Μερκούρη Δήμητρα Βλαγκοπούλου, μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς της γενιάς της μιλάει για το έργο, τις γυναίκες στο θέατρο και τη διαδρομή της.
— Θα ήθελα αρχικά να μιλήσουμε για το έργο, πώς το βλέπετε;
Νύχτα. Σκοτάδι. Ζέστη. Ο Μ. ιδρώνει έχει χαθεί. Πίσω του αδιέξοδο. Κάτι περίεργο. Η πόλη είναι άδεια. Άμμος παντού. Κανείς στους δρόμους. Φόβος. Εμφανίζεται ένας άνθρωπος που ψάχνει τον σκύλο του. Ουρλιαχτά λύκων. Κάτι ακόμα, οι λύκοι πλησιάζουν στην πόλη. Δεν υπάρχει πουθενά τροφή. Όλοι πεινούν. Ο Μ. το μόνο που θυμάται είναι ότι έφαγε μύδια με φίλους. Ο άντρας βγάζει ένα μαχαίρι. Φόβος. Του κάνει μια μαχαιριά αλλά τελικά ο Μ. τον σκοτώνει και φεύγει. Δεν το χει ξανακάνει. Έχει αίμα στα δάχτυλά του. Γύρω του καταρρέει ο χώρος και ο χρόνος. Ο Μ. θα συναντήσει μέσα σ αυτήν τη νύχτα κι άλλους ανθρώπους που μοιάζουν μεταξύ τους. Θα κρατάει πάντα το μαχαίρι και θα τους σκοτώνει γιατί όλοι θέλουν να τον φάνε. Γίνεται τόσο εύκολα, δεν φέρνουν καν αντίσταση. Πεθαίνουν και ξαναζωντανεύουν σαν ζόμπι. Ψάχνουν για αίμα και ανθρώπινη σάρκα όπως τα βαμπίρ. Μια κοπέλα τον ακολουθεί και θέλει να τον βοηθήσει. Του λέει να μην κάνει τίποτα και δε θα συμβεί τίποτα. Στο τέλος θα μείνουν οι δυο τους. Αυτή πεινάει, αυτός αιμορραγεί και κρατάει το μαχαίρι. Λίγο πριν χαράξει θα επιλέξει να μην αντισταθεί και να μην κάνει τίποτα. Θα αφεθεί χωρίς να φοβάται στον Άλλον. Θρίλερ με στοιχεία φάρσας και λυρισμού, μια αλληγορία που μιλά γι αυτά τα σκοτάδια της ύπαρξής μας, τη βαθιά πηχτή νύχτα της ψυχής. Εκεί που όλοι οι φόβοι μας φωλιάζουν και τρομάζουν τις επιθυμίες μας. Που πρέπει να τους σκοτώσουμε για να ελευθερωθούμε αλλά αυτοί θα ξαναζωντανεύουν λίγο αλλιώτικοι αλλά πάντα οι ίδιοι. Ίδιοι με μας γιατί είναι κομμάτια της ύπαρξής μας. Εμείς τους κατασπαράζουμε σαν μανιακοί δολοφόνοι αλλά τρώμε τη δική μας σάρκα. Αποκαμωμένοι από τόσο αίμα και φόβο ίσως τότε αφήσουμε κάποιον ν’ ανοίξει ένα παράθυρο με το μαχαίρι για να μπει μέσα το φως και καταλάβουμε ότι την εκτυφλωτική δύναμή του τελικά φοβόμασταν ενώ αυτό πάντα ποθούσαμε, όπως ο πεινασμένος την τροφή. Την αγάπη…λέει ο Μάγιενμπουργκ.
Μ’ ενδιαφέρει να συνεχίσω να δουλεύω με ανθρώπους που με εμπνέουν κι εκτιμώ. Όσο τα χρόνια περνούν απ’ όταν ξεκίνησα και υπάρχει μια κάποια μεγαλύτερη εμπειρία και τριβή με τη δουλειά η ανάγκη μου για συναντήσεις με ανθρώπους που μοιραζόμαστε κοινές καλλιτεχνικές ανησυχίες, βαθαίνει και έχει πολύ μεγάλη σημασία για μένα.
— Τι σημαίνει η γυναικεία υπόσταση στο έργο του Μάγιενμπουργκ, τι ρόλο και ποιες προεκτάσεις δίνει στη γυναικεία μορφή;
Εκτός από τον κεντρικό ήρωα, έναν άντρα, πέντε ρόλοι παίζονται από γυναίκα και πέντε από άντρα. Ξεκινώντας με τους ρόλους που στερεοτυπικά εκπροσωπούν τα φύλα προχωράει πολύ παραπέρα και μιλάει για τη φύση ανθρώπου. Τη θυληκή πλευρά που κυριαρχείται από τις αισθήσεις, τα ένστικτα και την αρσενική από τη λογική. Καθεμιά διεκδικεί να κυριαρήσει πάνω του, να υπερισχύσει της άλλης κι αυτό το βιώνει ο ήρωας σαν μια μάχη εντός του και το διακύβευμα είναι μεγάλο γιατί αφορά την ύπαρξή του. Γίνεται ακόμα πιο σύνθετος όμως πάνω σ αυτό ο Μάγιενμπουργκ καθώς η γυναίκα που τη συνδεέι αρχικά με το κομμάτι της σαρκικής ηδονής στην πορεία θα παίξει έναν άντρα – τον εγκληματία- που θα προβάλει πάνω στον ήρωα την ίδια ακριβώς ανάγκη και μετά έναν άλλο άντρα – τον δικηγόρο- ο οποίος δανείζεται και χρησιμοποιεί τα εργαλεία της αρσενικής πλευράς (λογική, δύναμη,εξουσία) ενώ ο ηθοποιός που παίζει τους αντρικούς ρόλους παίζει πια έναν σκύλο εκφράζοντας τα πιο ζωώδη και αρχέγονα ένστικτα. Στο τέλος όταν ο Μ. ενωθεί με την Μικρή αδερφή θα ενωθούν αυτά τα κομμάτια σε ένα, θα αγαπηθούν, θα συμφιλιωθούν κι έτσι θα μπορέσει να κορεστεί η πείνα που είναι κοινή,απόλυτη και υπαρξιακή.
— Το 2020 πήρατε το βραβείο Μελίνα Μερκούρη, ακριβώς σε μια στιγμή και σε μια συγκυρία πολύ δύσκολη για το επάγγελμά σας, πως πέρασε αυτή η περίοδος και ποιο είναι το αποτύπωμά της σε σάς και τους γύρω σας;
Το αποτύπωμα. Έχουν περάσει 2 χρόνια που έχουν συμβεί τα πάντα. Πιστεύω πως γύρω μας έχει πραγματικά αρχίσει να καταρρέει ο χώρος και ο χρόνος, ο κανιβαλισμός έχει ξεκινήσει κι ο άνθρωπος ασταμάτητος φτιάχνει την πιο φριχτή δυστοπία για το μέλλον. Οι συνδέσεις με το παρελθόν και όσα συνέβαιναν το 2020 βρίσκω ότι δεν έχουν κανένα αντίκρισμα στο σήμερα. Θα πρέπει μάλλον να βρούμε νέες συνδέσεις πιο ουσιαστικές αλλά και να απαλλαχθούμε από πολλές στρεβλές που σέρνονται μαζί μας σαν αόρατα νήματα, σαν γραμμές τηλεφώνου που έχουν κοπεί και δεν επιτρέπουν την μεταφορά των πιο κρίσιμων μηνυμάτων που πρέπει να επικοινωνηθούν. Αισθάνομαι ότι είμαστε πιο φοβισμένοι, απ’ το πρωί, και μέχρι το βράδυ οριακά πανικόβλητοι αφού κάτι ακόμα θα έχει συμβεί, κάτι ακούσαμε, κάτι πάθαμε. Μέσα σ’ ένα τέτοιο τοπίο που και που αναζητούμε στη μεγάλη εικόνα ένα ίχνος, μια λεπτομέρια, που μας συνδέει ξανά με πρόσωπα και καταστάσεις και συνεχίζουμε σα λαγωνικά, παίρνοντας κουράγιο. Και φυσικά ακόμα και σε τέτοιες στιγμές-τομές της ιστορίας, αυτό το τέρας, ο άνθρωπος συνεχίζει σε πείσμα των καιρών να ονειρεύεται και να ελπίζει. Δύσκολα.
— Τι σημαίνει να είστε μια νέα ηθοποιός σήμερα; Τι σας μαθαίνει και ο χώρος που κινείστε σε σχέση με την κοινωνία και το γύρω σας
Αισθάνομαι αφάνταστα τυχερή που μπορώ να κάνω αυτό που αγαπώ, ειδικά σήμερα. Οι άνθρωποι που έχω συναντήσει και τα κείμενα που έρχομαι σ’ επαφή με βοηθούν να κατανοώ καλύτερα την πραγματικότητα γύρω μου αλλά και την κοινωνία που γεννά αυτό το θέατρο και γίνεται αποδέκτης του. Να την παρατηρώ με μεγαλύτερη οξυδέρκεια κι ευαισθησία και να την αφουγκράζομαι, όχι μέσα από οθόνες και παραμορφωτικούς καθρέφτες αλλά όπως είναι, για να μπορώ να μιλήσω γι αυτήν, να αρθρώσω τον δικό μου λόγο και να απευθυνθώ όσο πιο προσωπικά μπορώ ώστε να επιστρέψω κάποιο νόημα πίσω που θα την αφορά.
— Πώς θα σας ενδιέφερε να συνεχίσετε; Σας ενδιαφέρουν οι ρόλοι, οι συνεργασίες και τι είναι αυτό που σας προκαλεί να δείτε την ουσία της δουλειάς σας;
Μ’ ενδιαφέρει να συνεχίσω να δουλεύω με ανθρώπους που με εμπνέουν κι εκτιμώ. Όσο τα χρόνια περνούν απ’ όταν ξεκίνησα και υπάρχει μια κάποια μεγαλύτερη εμπειρία και τριβή με τη δουλειά η ανάγκη μου για συναντήσεις με ανθρώπους που μοιραζόμαστε κοινές καλλιτεχνικές ανησυχίες, βαθαίνει και έχει πολύ μεγάλη σημασία για μένα. Αυτό ενέχει κι’ άλλο ρίσκο σε μια εποχή που ο βιοπορισμός απ’ αυτήν τη δουλεία είναι πια μείζον ζήτημα. Όταν χρείαζεται να κάνεις 2-3 πράγματα μαζί για να ζεις αξιοπρεπώς αλλά και για προβλέψεις διαστήματα ανεργίας, πανδημίας ή κάποιας άλλης καταστροφής που ίσως έρθει. Αλλά κι ο τρόπος που κάνουμε θέατρο είναι μια θέση που κάποια στιγμή στην πορεία μας, πρέπει να πάρουμε, πιστεύω. Δεν ξέρω αν έτσι θα γίνουν τα πράγματα αλλά προς τα εκεί κοιτώ, προσβλέπω. Αυτό ονειρεύομαι.
— Τι ήταν αυτό που σας έκανε να γίνετε ηθοποιός;
Πραγματικά δεν ξέρω για ποιο λόγο επέλεξα να γίνω ηθοποιός. Θυμάμαι όμως ότι ήταν τόσο έντονη ανάγκη που δεν μ’ ένοιαζε να την εξηγήσω αλλά την ακολούθησα χωρίς δεύτερη σκέψη. Φαντάζομαι ότι τότε άρχιζε και τέλειωνε σε μένα. Στην πορεία ξέρω πως είναι γι’ αυτήν τη στιγμή που ακούγεται μια σιωπή ανάμεσα στις τόσες λέξεις και ηθοποιοί και θεατές σαν να αναπνέουν την ίδια ανάσα. Είναι η στιγμή που επιτέλους συναντιόμαστε και -μεταφορικά μπορώ να το πω- κάτι που βρήκα, ας πούμε, σε μια “ανασκαφή”, το καθάρισα, το μελέτησα, εν τέλει το αγάπησα, στο προσφέρω κι εσύ το παίρνεις! Γιατί δικό σου ήταν πάντα αλλά το ‘χες χάσει ή ξεχάσει. Και άξιζε ο κόπος και το τόσο χώμα κι όλα αυτά…
— Αποφοιτήσατε από το εθνικό θέατρο. Στο εθνικό δίνουν εξετάσεις περισσότερα από χίλια παιδιά για δεκαπέντε θέσεις, έχετε περάσει αυτή τη δοκιμασία των εξετάσεων, τι είναι αυτό που κινεί σήμερα ένα νέο άνθρωπο να μπει σε ένα τόσο επισφαλές επάγγελμα;
Δεν πιστεύω ότι οι νέοι που επιλέγουν να δώσουν εξετάσεις σε μια δραματική σχολή σκέφτονται ότι είναι μια επισφαλής επαγγελματική επιλογή. Διαφορετικοί λόγοι μπορεί να τους κινούν σε μια τέτοια απόφαση, άλλους πιο συνειδητοί και προσωπικοί άλλους όχι. Δεν θεωρώ ότι αυτό είναι το θέμα αν δηλαδη στα 18 ή τα 20 σου ψάχνεσαι χωρίς να ξέρεις πραγματικά τι θέλεις. Αυτό είναι μια χαρά. Το θέμα θεωρώ είναι ότι στην αντίληψη της ελληνικής κοινωνίας το να είσαι ηθοποιός δεν είναι επάγγελμα αφού ακόμα δεν αντιμετωπίζεται ως επάγγελμα, ως μια κανονική, κανονικότατη, δουλειά που επιλέγεις να κάνεις για να ζεις απ’ αυτήν. Αλλά ως χόμπι που αν θες να κάνεις…να βρεις και μια δουλειά για να ζεις. Κάποια ίσως απ’ τα χίλια παιδία που δίνουν εξετάσεις να μην ξέρουν ακόμα τι δουλειά θέλουν να κάνουν και να στρέφονται στο θέατρο γιατί έχουν καλλιτεχνικές ανυσυχίες, κι αυτό είναι μια αρχή για να ξεκινήσεις από κάπου. Και μπορεί κάποια απ’ αυτά να γίνουν τελικά ηθοποιοί, να μπουν στο επάγγελμα, που νόμιζαν ότι είναι χόμπι αλλά θα έχουν καταλάβει ότι είναι μια απαιτητική, κακά αμειβόμενη, συχνά ανασφάλιστη, επισφαλής εργασία.
— Μιλήστε μου για το ρόλο των γυναικών στο ελληνικό θέατρο, αν έχουν παραγνωριστεί, αν έχουν λιγότερες ευκαιρίες να σκηνοθετήσουν και αν βλέπετε να αλλάζει αυτό.
‘Οπως και στους περισσότερους χώρους οι γυναίκες είναι παραγκωνισμένες κι έχουν ξεκάθαρα πολύ λιγότερες ευκαιρίες. Έτσι συμβαίνει και στο θέατρο που θα πίστευε κανείς ότι δεν θα υπήρχε τόση ανισότητα. Αλλά ακόμα υπάρχει. Πέρυσι ήταν μια χρονιά που έγινε μια αρχή κι αυτό είναι ελπιδοφόρο. Θα πρέπει να συνεχιστεί για να πούμε ότι κάτι πάει ν’ αλλάξει. Βέβαια πάντοτε, ανά τους αιώνες, η γυναίκα κρίνεται σκληρότερα από τον άντρα για τα πάντα, κι αυτό είναι βιωμένο στο πετσί μας… έτσι που συχνά οι ευκαιρίες που μας δίνονται μοιάζουν τελικά με παραχωρήσεις που μας έγιναν . Έτσι όμως η ευκαιρία χάνει το νόημα και τον σκοπό της. Έχουμε ακόμα δρόμο.
«Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι» του Μάριους φον Μάγενμπουργκ
Σκηνοθεσία: Γιώργος Κουτλής
Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας
Παίζουν (αλφαβητικά): Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Θάνος Λέκκας, Βασίλης Μαγουλιώτης
Πειραιώς 260 (Η)
18/7-21/7, 21:00
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
