Δεν είμαι καν σίγουρη αν υπάρχει σαν έκφραση ο μητρικός σεξισμός, ήθελα όμως να εκφράσω την σεξιστική συμπεριφορά που μπορεί να επιδεικνύει μια μητέρα προς τα παιδιά της, κάνοντας διακρίσεις μεταξύ τους με βάση το φύλο τους (δεν αναφέρομαι στην τυπική αδυναμία που μπορεί να εκφράζει ένας γονιός στο ένα ή στο άλλο παιδί, το οποίο μπορεί να συμβαίνει ανεξαρτήτως φύλου). Νομίζω είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία μισογυνικής συμπεριφοράς καθώς δεν είναι απλώς μια γυναίκα που στρέφεται εναντίον του εαυτού της, αλλά και εναντίον του παιδιού της (της κόρης) το οποίο υποτίθεται ότι προστατεύει περισσότερο και από την ίδια.
Η μητέρα μου είχε αδυναμία στον αδερφό μου, όλοι το έβλεπαν και δεν την άκουσα ποτέ να το αρνείται. Ευτυχώς κάποια στιγμή κατάλαβα ότι δεν έφταιγα εγώ για την συμπεριφορά της απέναντί μου, σταμάτησα να προσπαθώ για την αποδοχή της και συναισθηματικά αποστασιοποιημένη πλέον (κατά το δυνατόν) από το θέατρο του παραλόγου που εκτυλισσόταν στο σπίτι, άρχισα να παρατηρώ. Όταν ήμασταν παιδιά, η αδυναμία εκφραζόταν ουδέτερα: στο ένα παιδί φώναζε λιγότερο, έκανε λιγότερες παρατηρήσεις, ήξερε ή μάλλον θυμόταν περισσότερα πράγματα όπως το αγαπημένο φαΐ ή κάτι που του άρεσε και ήθελε, ήταν πιο ελαστική και υποστηρικτική στα λάθη, (πολύ!) λιγότερο επικριτική. Μέχρι εδώ είναι μια τυπική αδυναμία.
Τα παιδιά όμως μεγάλωσαν και σταδιακά έγιναν ένας άντρας και μια γυναίκα και τα πράγματα δεν έμειναν ουδέτερα. Έτσι κι η μητέρα μου σταδιακά έβγαλε από μέσα της έναν απίστευτο σεξισμό. Δεν ήταν ποτέ και η Σιμόν Ντε Μποβουάρ, αλλά δεν θα την άκουγες ποτέ να πει ακραία πράγματα όπως: ”Άντρες άχρηστοι δεν υπάρχουν, μόνο γυναίκες άχρηστες!” Φρέσκια φρέσκια ατάκα σημερινή, μυρίζει καμένα οιστρογόνα.
Η πρώτη και πιο απλή έκφραση αυτού ήταν εκεί στην εφηβεία μας: Οι δουλειές του σπιτιού στις οποίες μόνο εγώ καλούμουν να βοηθήσω. Στις εξόδους για εμένα ήταν αυστηρές οι ώρες και τα μέρη, για τον αδερφό μου όλα πιο χαλαρά. Ο αδερφός μου πάντα ντυνόταν καλά για να είναι ωραίος και να αρέσει στις κοπέλες, εγώ δεν ντυνόμουν καλά για να αρέσω στα αγόρια, εγώ επιβαλλόταν να είμαι περιποιημένη γιατί ”μη με δουν τίποτα γνωστοί και είμαι σαν λέτσος”, το ερωτικό δεν υπήρχε σαν διάσταση της προσωπικότητάς μου, ούτε το επιδιώκαμε με την εμφάνισή μου. Ο αδερφός μου πήρε κινητό όταν το ζήτησε γιατί ”Ε! Να μην αισθάνεται άσχημα το παιδί” (έπρεπε να είναι cool και μέσα στα πράγματα), εγώ έπρεπε πρώτα να φέρω καλούς βαθμούς για να πάρω (όχι ότι έπεσα ποτέ μου κάτω από το 18.5, αλλά έπρεπε πρώτα να αποδείξω ότι είμαι ”καλό κορίτσι” γιατί αυτό ήταν το κοινωνικό προφίλ στο οποίο καλούμουν να ανταποκριθώ εγώ και όχι το cool).
Με την ενηλικίωση τα πράγματα εκτροχιάστηκαν εντελώς: Εγώ δεν μπορούσα να μένω στον φίλο μου τα βράδια, αλλά στον αδερφό μου έδινε κουτιά με προφυλακτικά όταν πήγαινε διακοπές. Εγώ ήμουν υποχρεωμένη να μαγειρεύω ”γιατί είμαι γυναίκα”, ο άλλος δεν ήταν δουλειά του να απλώσει ”γιατί είναι άντρας”, άμα τολμούσα να κάνω μια παρατήρηση στον αδερφό μου για κάτι που άφησε στη μέση, αμέσως άκουγα από μέσα τη φωνή της να μου λέει να το μαζέψω εγώ συνοδευόμενο από μια λίστα με δικά μου στραβά που έκανα οποιαδήποτε χρονική στιγμή t μέσα στον χωροχρόνο. Συμβουλές στον αδερφό μου όπως ”Αυτές που τώρα το παίζουν κάποιες, μένουν στο ράφι και μετά θα σε παρακαλάνε να τις παντρευτείς!” και ”Οι σκρόφες! Όσο τις φτύνεις τόσο κολλάνε” όταν ήταν προβληματισμένος με τα ερωτικά του, ενώ εγώ άκουγα ”Μην είσαι ιδιότροπη, δε θα σε θέλει κανένας. Μην τα ταλαιπωρείς τα αγοράκια!”. Μια φορά που αρνήθηκα τελευταία στιγμή να ακυρώσω όλο μου το πρόγραμμα (δουλειές, ραντεβού) για να βοηθήσω στις δουλειές του σπιτιού και πρότεινα να βοηθήσει ο αδερφός που θα ήταν εκεί, ωρυόταν ότι ”είμαι τρελή” και ”τι δουλειά έχει να πιάσει ο Κρυσταλλένιος σφουγγαρόπανο”. Από τις κορυφαίες στιγμές ήταν, όταν μια φορά εμμέσως πλην σαφώς μου είπε ότι ”έχω νεύρα επειδή δεν κάνω σεξ!”
Όμως δεν αρκούσαν αυτά… Δεν αρκούσε να είναι ο γιος της ευνοημένος μέσα στο σπίτι της, έπρεπε να είναι και εκτός αυτού και για όλη του τη ζωή και έπρεπε να βάλει το μικρό λιθαράκι της στην διατήρηση ενός ευνοϊκού για τον γιο της συστήματος και βέβαια να καταλάβει και αυτός το συμφέρον του. Οι σεξιστικές απόψεις της επεκτάθηκαν και εκφράζονταν με την παραμικρή αφορμή:
”Οι γυναίκες δεν είναι για ψηλές θέσεις, πρέπει να κοιτάζουν το σπίτι”, ”Μεγάλοι σεφ/επιστήμονες/στελέχη είναι μόνο άνδρες γιατί είναι καλύτεροι από τις γυναίκες, πώς να το κάνουμε;”, ”Οι γυναίκες πρέπει να προσέχουν και να φροντίζουν τους άνδρες, αν δεν το κάνουν τότε δεν κάνουν τίποτα στη ζωή τους”, ”αυτές που το παίζουν φεμινίστριες, τις παρατάνε”, ”οι απελευθερωμένες, που κυνηγάνε την καριέρα, είναι όλες με ψυχολογικά”. Ότι εγώ είμαι επιστήμονας και τρέχω με την δουλειά μου δεν έχει σημασία. Ο αδερφός μου πρέπει να εμπεδώσει τι είδος γυναίκας πρέπει να βρει. Στην κοινωνία πρέπει να ακούγονται αυτές οι απόψεις.
Όποτε εγώ τολμώ να πω κάτι περί ισότητας, σε οποιοδήποτε πλαίσιο συζήτησης, αντιμετωπίζομαι ως η κακιά ζηλιάρα αδερφή που θέλει να ταλαιπωρείται ο αδερφός της! Όταν ήταν να συγκατοικήσω με τον σύντροφό μου, ανέφερα ότι τις δουλειές θα τις μοιραζόμαστε και άρχισε να μου λέει πως έπρεπε να κάνω εγώ τις δουλειές και αν δε μπορώ, να πάρω οικιακή βοηθό και να επιμένει να τα κάνω όλα μόνη μου, γιατί οι δουλειές είναι γυναικείες και ο άντρας είναι ”άντρας” και στο τέλος απηύδησε και μου πέταξε ξαφνικά ”Δηλαδή τι θέλεις να μου πείς; Ότι θα γυρίζει ο Κρυσταλλένιος από τη δουλειά του και θα καθαρίζει το σπίτι;!;!;”
Αυτός ήταν ο καημός της μάνας μου σε όλη τη συζήτηση για την δικιά μου συγκατοίκηση!Τι σημαίνει αυτό για τον κανακάρη της, για την κοινωνία, για τις υποψήφιες νύφες. Μην τυχόν κακοπαραδειγματιστεί ο αδερφός μου και μετά κάνει τα ίδια με καμιά (σαν εμένα-δεν το είπε) ακαμάτα, που θα τον βάλει στο βρακί της.
Την οικογένεια της δεν μπορώ να την κατηγορήσω για αυτές της τις αντιλήψεις, γιατί κάθε άλλο παρά τέτοια μηνύματα της έδωσαν: Ο παππούς μου βοηθούσε την νοικοκυρά γιαγιά μου και στο σπίτι και στα παιδιά με ψώνια, με καθάρισμα, με σίδερο, με διαβάσματα και πέρα από αυτό ενθάρρυναν τα παιδιά στην μόρφωση και την οικονομική ανεξαρτησία (ποτέ δεν είπαν στα κορίτσια κοιτάξτε να παντρευτείτε δεν χρειάζεται να ασχοληθείτε με πολλά πολλά), δεν ήταν αλλοπρόσαλοι ή διαχωριστικοί όσον αφορά την ερωτική ζωή των παιδιών, είχαν την ίδια στρατηγική και τις ίδιες συμβουλές ανεξαρτήτως φύλου. Ο αδερφός και η αδερφή της έχουν εξαιρετική ισότητα (θα έλεγα υποδειγματική) στις οικογένειές τους. Ωστόσο, ευτυχώς ή δυστυχώς, κανένας δεν λαμβάνει ερεθίσματα αποκλειστικά από την πυρηνική οικογένεια στην οποία μεγαλώνει και το παράδειγμα των γονέων δεν αρκεί.
Η τρελή αδυναμία στους γιους από τις μάνες ακούω ότι είναι πολύ συνηθισμένη και δεν ξέρω αν είναι τυχαίο. Σκεφτόμουν (ίσως να κάνω και λάθος, πείτε και εσείς τις σκέψεις σας) ότι όταν η πατριαρχία υποδεικνύει στις γυναίκες, αφενός ότι σκοπός τις ζωής τους είναι να προσέχουν και να υπηρετούν τους άντρες, αφετέρου ότι η αξία τους εξαρτάται από την ανδρική αποδοχή, τότε η μητρότητα ενός αγοριού είναι μια άριστη -και άρρωστη- ευκαιρία για την μέγιστη επιτυχία. Έχουν την ευκαιρία να πλάσουν από το μηδέν τον τέλειο αποδέκτη τους και αυτό είναι κάτι ακαταμάχητο. Και πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει πατριαρχία για να μην κακοπέσει το δημιούργημά τους, αλλά κυρίως για να συνεχίσουν να θεωρούνται οι ίδιες επιτυχημένες.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
