Ο Lorca στην Ελλάδα έχει μεν παράδοση, αλλά ο Σταμάτης Κραουνάκης, μελοποιώντας το «Duende» στο Θέατρο Τέχνης την άνοιξη, τον «θύμισε» ουσιαστικά. Σήμερα παρουσιάζει το βιβλίο / CD με τα τραγούδια της παράστασης και αυτή την εβδομάδα, από Τετάρτη έως Κυριακή, την «κατεβάζει» στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
«Εμένα μου αρέσει που ο κόσμος θυμήθηκε το Duende, άνοιξε η συζήτηση» λέει ξεκινώντας την κουβέντα μας, στην οποία αποκαλύπτει, αποκλειστικά, και τα επερχόμενα σχέδιά του.
— Γιατί Duende; Έτσι ξαφνικά;
Αυτό το κείμενο είναι το Ευαγγέλιο της νεότητάς μου. Και τώρα πια ίσως μπορώ να απαντήσω το γιατί. Υπήρχε αυτό το μελοποιημένο υλικό των δέκα ποιημάτων – τραγουδιών που «περίμενε». Είναι από διάφορα σημεία του έργου του. Είχα σχεδόν αποφασίσει να το ηχογραφήσω. Πάνω στην κουβέντα με την Μαριάννα Κάλμπαρη για το τι θα κάναμε, ήρθε η ιδέα. Θυμάμαι, μιλούσαμε νύχτα. Της το πρότεινα και της άρεσε. Κάποια κείμενα τα φέρω μονίμως πάνω μου, τα κουβαλάω. Κοίταζα το βιβλιαράκι. Μου το είχε χαρίσει στα 25 μου η ποιήτρια Ολυμπία Καράγιωργα. Τα όσα λέει αυτό το κείμενο τα είχα πάντα σημείο αναφοράς και το έλεγα στα παιδιά μου, τα παιδιά της Σπείρας.
Η παράσταση αποτελείται από μικρά χορικά μέσα στην αφήγηση. Όλο αυτό πήρε τη γοητεία μιας παραμυθίας, με τον τόνο της ποιητικής μου φωνής, ενώ όλο το εγχείρημα σκηνοθετήθηκε ομαδικά. Το σύνθημά μας ήταν ένα και μόνο: πάμε να πούμε αυτό που λέει ο ποιητής, απλά. Πιάνο, τσέλο, τραγούδι, αφήγηση.
Πρόκειται για μια διάλεξη που έγινε στο Μπουένος Άιρες δύο χρόνια πριν δολοφονηθεί. Ο Lorca ουσιαστικά φέρνει στο φως τη μαγεία της μεσογειακής τέχνης, αλλά και το γιατί αυτή κάνει τη διαφορά. Άλλωστε αυτή είναι που ξυπνάει μια δύναμη, έναν «μέσα θεό» (Duende), μια ορμή, που μετατρέπει τον καλλιτέχνη την ώρα της πράξης του ένθεο. (Αυτό είπε και ο ισπανολόγος Λέανδρος Πολενάκης, εξηγώντας μου ότι, μια και το Duende δεν μεταφράζεται, σημαίνει «ο εκ των έσω επερχόμενος θεός»).
Κάνει ένα μανιφέστο για την τέχνη του Νότου, για τη Μεσόγειο, για την Αναγέννηση, για τον θάνατο. Μιλάει για τους Επιταφίους, για την κοινή γλώσσα του πάθους στη Μεσόγειο. «Ο θάνατος υποδέχεται την άνοιξη με τεράστιες σάλπιγγες». Αποθεώνει κάτι που οι Έλληνες ξέρουμε πολύ καλά στη φύση μας: το γλέντι της ζωής είναι ταυτόσημο με την αποθέωση του θανάτου.
— Ο Lorca θανατώθηκε, χωρίς δίκη...
Και δεν βρέθηκε το πτώμα του ποτέ. Θυμάμαι μια φράση που μου είπε ένας φίλος, με δάκρυα στα μάτια, αφότου είδε την παράσταση: «Βρήκες τον τάφο του Lorca».
[... Μου μιλά και κοιτά τη φωτογραφία του Lorca, που έχει τυπωμένη δίπλα ακριβώς σε ένα εικόνισμα της Παναγίας, στο γραφείο του...]
Γερνάω γλυκά. Αυτά είναι διαβάσματα που μου ανοίγουν την επαφή μου με κόσμους που ακολούθως, με τη σειρά τους, μου γεννούν ήχους. Αρχικά το έκανα για μένα, για τη δικιά μου ψυχή. Δεν ήξερα το γιατί όταν το αποφάσισα. Φάνηκε όταν άρχισα να σωματοποιώ τον λόγο και να ταυτίζομαι. Είναι κάτι που μου αποκαλύπτεται ακόμα, και σήμερα, μεταξύ των δύο κύκλων παραστάσεων. Δεν ήξερα καν ότι φέτος είναι η επέτειος από τα 120 χρόνια της γέννησής του ποιητή.
Η μάχη μου με το κείμενο αυτό ήταν να το ξανακάνω προφορικό, δηλαδή να νιώσει το κοινό ότι μυείται πρώτη φορά σε αυτό. Επιπλέον, νιώθω ότι είμαι στην ιδανική στιγμή και στη σωστή ηλικία να πείσω αρθρώνοντας αυτό το περιεχόμενο. Δεδομένου ότι το κοινό, γνωρίζοντας έναν καλλιτέχνη με διαδρομή, μπορεί να ακούσει. Ο κόσμος τα κουβαλάει όλα αυτά μέσα του πάντα. Απλώς κάποιος τώρα ξεκλείδωσε αυτό το «μικρό πορτάκι της ψυχής του» και έβγαλε από μέσα τα «κρυμμένα μυρωδικά».
— Έχουμε να κάνουμε δηλαδή με μια μουσική τελετουργία;
Εντελώς! Η παράσταση αποτελείται από μικρά χορικά μέσα στην αφήγηση. Όλο αυτό πήρε τη γοητεία μιας παραμυθίας, με τον τόνο της ποιητικής μου φωνής, ενώ όλο το εγχείρημα σκηνοθετήθηκε ομαδικά. Το σύνθημά μας ήταν ένα και μόνο: πάμε να πούμε αυτό που λέει ο ποιητής, απλά. Πιάνο, τσέλο, τραγούδι, αφήγηση.
Υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να είναι κάτι που θα περιλάμβανε μέχρι και ισπανικό φολκλόρ. Τώρα όχι. Ο λόγος του Lorca έχει μια μυστικιστική ιερότητα, είναι υπεραρκετός. Μιλάει για πορτοκάλια, μυρωδιές, τη νύχτα, τον έρωτα. «Στο κεφαλάκι της καρφίτσας γυρνάει ο έρωτάς μου».
«Θα σας μιλήσω για το κρυμμένο πνεύμα της πληγωμένης χώρας μου». Αυτή είναι μια φράση από την αρχή του κειμένου και μας ενώνει σχεδόν αμέσως με το ακροατήριο. Άνθρωποι που το είχαν ανάγκη το ανακάλυψαν σιγά-σιγά. Δεν ξεκινήσαμε, δηλαδή, πανηγυρικά.
Ομολογώ, πάντως, ότι στη ζωή μου έως τώρα δεν έχω ξαναπάρει τέτοιο «κατεβατό» αποδοχής και ύμνων.
— Είναι επίκαιρος στη χώρα μας ο σπαραγμός του Lorca;
Μα, το Duende έρχεται από τους «μυστηριακούς Έλληνες». Ο Lorca, εκείνη την ώρα, ξέρει: από την Ελλάδα γεννήθηκαν όλα. Μια ελεύθερη ελληνική μετάφραση του Duende είναι «αυτό το κάτι που σε πιάνει». Αυτό που νικάει τους κανόνες, την ώρα εκείνη που «σε πιάνει». Οι Ισπανοί το 'χουν μέσα τους αυτό. Όμως, μήπως και οι Έλληνες δεν το' χουμε; Τι, άλλωστε, λέμε διονυσιακό στοιχείο;
— Το CD έρχεται ως υποκατάστατο μιας θεραπευτικής συνεδρίας;
Είναι CD με βιβλίο που περιλαμβάνει όλα τα τραγούδια της παράστασης. Όσοι το άκουσαν, πάντως, μου λένε πως το έβαλαν στο αυτοκίνητο και έκτοτε δεν το βγάζουν. Πρόκειται για ένα υλικό που, μέσα στην εποχή της απαξίωσης των CD, μας κάνει να λέμε περήφανα πως αφήνουμε και κάτι πίσω...
— Τα τελευταία χρόνια, εκτός από εργάτης της μουσικής, είσαι μαζί και εργάτης του θεάτρου.
Το «ζουμί» με νοιάζει, δεν άλλαξε ή τελείωσε τίποτα. Είμαι μέσα στη μουσική. Απλώς ήρθαν τα πράγματα έτσι. Το μόνο που μπορώ να πω για τον εαυτό μου είναι ότι από μόνος μου είμαι... μια παράσταση. Απλώς οδηγούμαι σε αυτή τη σύνδεση με τους ποιητές, αρχαίους και μη, τα τελευταία χρόνια.
— Μετά τον Lorca ο Πάριος;
Πέρασα ένα υπέροχο πρωινό στο studio με τον Γιάννη Πάριο και τους μουσικούς μου, ετοίμασα δύο τραγούδια για την επερχόμενη δισκογραφική του δουλειά, που κυκλοφορεί σύντομα. Πήρα αυτή τη χαρά, γιατί δεν είχα συνεργαστεί με τον Γιάννη, κι εκείνος χάρηκε εξίσου. Αυτό που ακούσαμε μας ικανοποίησε. Θα τα ακούσετε, είναι τραγούδια που του πάνε πολύ.
— «Φίλα με... στις Γραμμές» από τις 2 Νοεμβρίου – μπουζούκια;
Μετά από τις περσινές Δευτέρες στην Αθήνα (που είχαν όμως «χρώμα» Σαββάτου), είδα ότι ο κόσμος χρειάζεται και την πλευρά μου αυτή, της λαϊκής διασκέδασης. Το είδα και στη Θεσσαλονίκη και στην Κύπρο, ενώ το θέλει πάντα η πρωτεύουσα. Είχα μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση, κι έτσι αποφασίσαμε να «αναστήσουμε» ξανά το μαγαζί «Γραμμές», δύο χρόνια μετά την τελευταία λειτουργία του.
Χτίζω πάλι το ίδιο λαϊκό πρόγραμμα, για μεγάλη σκηνή αυτή τη φορά. Με λουλούδια, ίσως και πιάτα. Μπουζούκια, αλλά όχι «πίστα». Συζητάμε και για βραδιές-έκπληξη με guests επιπλέον φίλους μας. «Φίλα με... στις Γραμμές» ο τίτλος των εμφανίσεων. Θα παίζουμε τριήμερο: Σάββατο (22:00), Κυριακή (νωρίτερα, στις 19:00) και Δευτέρα (21:00). Avant Premiere στις 2 Νοεμβρίου και από 3/11 η επίσημη έναρξή μας.
Συν τοις άλλοις, με αυτό θέλω να αφήσω μια εγγενή περιουσία στα παιδιά μου, τους συνεργάτες μου της Σπείρας, που με ακολουθούν κοπιαστικά. Θέλω τα ονόματά τους να έχουν αξία. Όταν λοιπόν «ο Σταμάτης δεν θα μπορεί», πρέπει να είναι από μόνοι τους ισχυροί, εφοδιασμένοι με τη δυνατότητα ελευθερίας επιλογών.
Info
Το «Duende» κλείνει τον κύκλο του με 6 παραστάσεις στο νεοκλασικό φουαγιέ Α του Δημοτικού θεάτρου Πειραιά, από Τετάρτη 17 έως Κυριακή 21 Οκτωβρίου, με το φως των κεριών και με φυσικό ήχο.
Πρόκειται για μια συνεργασία του θεάτρου Τέχνης με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
Ο Σταμάτης Κραουνάκης υπογράφει τη μουσική στην παράσταση του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος «Καληνύχτα Μαργαρίτα», που ανέβηκε προ ημερών και βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Γεράσιμου Σταύρου, μια μεταφορά του διηγήματος του Δημήτρη Χατζή, «Μαργαρίτα Περδικάρη».
Επίσης, υπογράφει τη μουσική στην παράσταση του θεάτρου Κνωσσός «Φθινοπωρινή Ιστορία» του Νικολάι Αρμπούζοφ, σε σκηνοθεσία Μάνιας Παπαδημητρίου, που ανεβαίνει στα μέσα Νοεμβρίου.
Στα τέλη του έτους ξεκινά συνεργασία με τον Κώστα Τσιάνο για την «Τρισεύγενη» του Κωστή Παλαμά, από το ΔηΠεΘε Πάτρας.
«Φίλα με... στις Γραμμές» από 3/11 κάθε Σάββατο (22:00), Κυριακή (19:00) και Δευτέρα (21:00) στις «Γραμμές» (Κωνσταντινουπόλεως 111, Γκάζι).
Ο Σταμάτης Κραουνάκης με τους: Χρήστο Γεροντίδη, Σάκη Καραθανάση, Κώστα Μπουγιώτη, Νίκο Σταδιάτη, Βασίλη Ντουμπογιάννη, Βάιο Πράπα, Γιώργο Στιβανάκη, Γιώργο Ταμιωλάκη.
σχόλια