Βασιλική Γεωργιάδου: Η άνοδος και η πτώση του δεξιού εξτρεμισμού

Βασιλική Γεωργιάδου: Η άνοδος και η πτώση του δεξιού εξτρεμισμού Facebook Twitter
Παρότι η ελληνική δημοκρατία φάνηκε ανθεκτική και οι εικασίες για «βαϊμαροποίησή» της δεν επαληθεύτηκαν, το αποτύπωμα του βίαιου δεξιού εξτρεμισμού υπήρξε βαθύ. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
2

Η δεκαετία που διανύουμε, της οποίας ο κύκλος κλείνει στο τέλος της χρονιάς, υπήρξε έντονη και δύσκολη. Είναι η δεκαετία της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, εκείνη κατά την οποία φανερώθηκαν τα βαθιά ελλείμματα πολιτικής εμπιστοσύνης, η δεκαετία που κατέδειξε ότι πίσω από τις αναλύσεις για την «παραδοσιακά αλληλέγγυα» ελληνική κοινωνία κρυβόταν η έλλειψη διάθεσης των παλιότερων γενιών να υποχωρήσουν στα «κεκτημένα» τους, η διατήρηση των οποίων μπορούσε να συμβεί μόνο σε βάρος νεότερων γενιών. Η αποτύπωση χαμηλών τιμών στον δείκτη της κοινωνικής εμπιστοσύνης, η πεποίθηση των νεότερων ότι οι μεγαλύτεροι «βολεύονται» υποσκάπτοντας τα δικά τους δικαιώματα, όπως και η αίσθησή τους ότι θα ζήσουν μια χειρότερη ζωή από τους μεγαλύτερους, καταδεικνύουν ένα ισχυρό διαγενεακό χάσμα που καταγράφηκε τη δεκαετία του 2010 (στοιχεία Metron Analysis, 2012).


Τα ελλείμματα εμπιστοσύνης σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, όταν βαθαίνουν, ανοίγουν τον δρόμο για την άνοδο των λαϊκιστών και των εξτρεμιστών. Οι πρώτοι κερδίζουν σε μια τέτοια συγκυρία γιατί επιβεβαιώνεται το αφήγημά τους ότι «αυτοί εκεί πάνω» δεν νοιάζονται για τον «απλό λαό»· οι δεύτεροι αναζητούν τους συνοδοιπόρους τους σε πράξεις βίαιου ακτιβισμού κυρίως μεταξύ εκείνων που είναι αποξενωμένοι πολιτικά και υιοθετούν μια κυνική στάση απέναντι στην πραγματικότητα που τους περιβάλλει.

Η δεκαετία κλείνει με την περιθωριοποίηση του βίαιου δεξιού εξτρεμισμού. Αυτό δεν σημαίνει ότι θεραπεύτηκαν οι αιτίες που προκάλεσαν την άνοδό του. Tο εκλογικό σώμα, ωστόσο, πήρε ένα μάθημα όσον αφορά τις επώδυνες συνέπειες ακραίων επιλογών του.


Η δεκαετία του 2010 ξεκίνησε με τη σοκαριστική είσοδο της Χρυσής Αυγής στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας, τελειώνει όμως με την εκλογική της καταβαράθρωση και την έξοδό της από την κοινοβουλευτική αρένα. Όσα μεσολάβησαν, οι διπλές εκλογές του 2012 που της εξασφάλισαν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και οι εκλογές του Ιανουαρίου/Σεπτεμβρίου 2015 που της έδωσαν την τρίτη θέση μεταξύ των κοινοβουλευτικών κομμάτων, αποτελούν μελανές σελίδες της σύγχρονης κοινοβουλευτικής μας ιστορίας. Ιδίως στην Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία, στην οποία ο εν τη ευρεία εννοία χώρος της άκρας δεξιάς είχε μια περιθωριακή παρουσία, η είσοδος στη Βουλή ενός κόμματος-πολιτοφυλακή αποτελεί μια επώδυνη στιγμή στην ιστορία της Μεταπολίτευσης.


Παρότι η ελληνική δημοκρατία φάνηκε ανθεκτική και οι εικασίες για «βαϊμαροποίησή» της δεν επαληθεύτηκαν, το αποτύπωμα του βίαιου δεξιού εξτρεμισμού υπήρξε βαθύ. Είναι σοκαριστικό ότι η κοινοβουλευτική παρουσία της Χρυσής Αυγής πήγε χέρι-χέρι με την ανάπτυξη των βίαιων δράσεών της, με δραματική κορύφωση τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα· ότι η μαζική εμπλοκή της οργάνωσης σε δεκάδες βίαιες επιθέσεις εναντίον ανθρώπινων και υλικών στόχων (βλ. Λ. Ρόρη, Κ. Ρουμανίας & Β. Γεωργιάδου, Έρευνα για την Πολιτική Βία στην Ελλάδα της Κρίσης) πραγματοποιήθηκε μετά την είσοδό της στη Βουλή το 2012· ότι η κοινοβουλευτική της παρουσία έγινε άλλοθι για παράγοντες της Εκκλησίας και της δημόσιας σφαίρας που ήθελαν να κηρύξουν έναν μισαλλόδοξο λόγο.


Η δεκαετία κλείνει με την περιθωριοποίηση του βίαιου δεξιού εξτρεμισμού. Αυτό δεν σημαίνει ότι θεραπεύτηκαν οι αιτίες που προκάλεσαν την άνοδό του. Tο εκλογικό σώμα, ωστόσο, πήρε ένα μάθημα όσον αφορά τις επώδυνες συνέπειες ακραίων επιλογών του. Παράγοντες της μιντιακής σφαίρας επίσης: η απόδοση ορατότητας σε ακραία μορφώματα μπορεί να έχει βαρύ πολιτικό και κοινωνικό τίμημα. Κυρίως όμως έγινε αντιληπτό ότι η αδράνεια του κράτους μπορεί να δώσει ευκαιρίες στους εξτρεμιστές, ενώ η εγρήγορση των θεσμών (όπως έγινε με τη δικαστική διερεύνηση της Χρυσής Αυγής και την αναστολή της κρατικής χρηματοδότησής της από τη Βουλή) μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα σε τέτοιου είδους απειλητικές για τη λειτουργία και την ποιότητα της δημοκρατίας εκφράσεις.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. Επιμέλεια: Μερόπη Κοκκίνη

Στήλες
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Βασιλική Γεωργιάδου: «Η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας»

Η Ελληνική Ακροδεξιά / Βασιλική Γεωργιάδου: «Η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας»

Μια επίκαιρη συζήτηση με την αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου για το ακροδεξιό φαινόμενο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, τις ρίζες, τις διασυνδέσεις, τις προοπτικές και τους τρόπους αντιμετώπισής του με αφετηρία το νέο της βιβλίο «Η Ακροδεξιά στην Ελλάδα 1965-2018» (εκδ. Καστανιώτη)
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Μπερνάρ-Ανρί Λεβί: «Η αληθινά επαναστατική πράξη είναι να πάρουμε στα σοβαρά τη δημοκρατία»

Συνέντευξη / Μπερνάρ-Ανρί Λεβί: «Η αληθινά επαναστατική πράξη είναι να πάρουμε στα σοβαρά τη δημοκρατία»

Εν όψει της θεατρικής του παράστασης στην Ελλάδα ο σημαντικός Γάλλος διανοούμενος μιλά στη LiFO για τη χώρα μας, την άνοδο του λαϊκισμού, τον Τσίπρα, τον Πούτιν και τον Τραμπ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Θοδωρής Αντωνόπουλος / Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Αν θεωρήσουμε την ομοφυλοφιλία επάγγελμα, αξιότιμε κ. συνήγορε, τότε σίγουρα αυτό θα πρέπει να ενταχθεί στα βαρέα ανθυγιεινά. Τουλάχιστον για όσο μπορούν να δηλητηριάζουν τον δημόσιο λόγο κακοποιητικές απόψεις, αντιλήψεις και πρακτικές, σαν αυτές που είτε εκφέρετε είτε ενθαρρύνετε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
O βούρκος των ημερών

Στήλες / O βούρκος των ημερών

Σήμερα: Μηνύματα στο αλεξίπτωτο • • • βουλευτική ηπιότητα • • • περιβαλλοντικη καταστροφή στο Ισραήλ • • • δύσκολες μέρες για τον Μακρόν • • • εμβολιαστική ευνοιοκρατία • • • ένας γενναιόδωρος πρώην οδηγός νταλίκας • • • η περιπέτεια της «μυστικής ομιλίας»
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Αρετή Γεωργιλή / Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Γιατί όλη αυτή η πολιτική χυδαιότητα που αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα και στρέφει τη συζήτηση σε μια στείρα κομματική αντιπαράθεση, στις πλάτες όλων αυτών των παιδιών, που το μόνο που ζητούν είναι δικαίωση και γαλήνη;
ΑΡΕΤΗ ΓΕΩΡΓΙΛΗ
Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Τι διαβάζουμε σήμερα: / Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Σήμερα: Τα Ζεν της Βαϊκάλης • • • νίκη μεγαλοψυχίας • • • η βία δεν πτοεί (ακόμη) τους Βιρμανούς • • • μια πρώτη δικαίωση • • • οι επίμονοι Ινδοί αγρότες • • • δημοκρατία και πίτσα • • • ένας τιτάνας
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

2 σχόλια
Μπορεί προς το παρόν να έχουμε πτώση του δεξιού εξτρεμισμού, αλλά πολύ φοβάμαι ότι δεν έχουμε καθόλου πτώση στην γοητεία που ασκεί η άκρα δεξιά στο ελληνικό κοινό. Δυστυχώς υπάρχει ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού το οποίο αρέσκεται σε τέτοιες ιδεολογίες, απλά μετά την πτώση της ΧΑ βρήκε προσωρινά στέγη αλλού.Όπως πολύ σωστά επισημαίνει και ο Μαύρος Γάτος, τα mainstream media έδωσαν ρεσιτάλ στην προώθηση της σχετικής ατζέντας (ξενοφοβία, δήθεν πατριωτισμός, κτλ.). Σε διεθνές επίπεδο τα πράγματα είναι ακόμα πιο σκούρα: Τραμπ, Σαλβίνι, Μπόρις Τζόνσον, Ορμπάν κοκ.
Να μην ξεχνάμε και το χάιδεμά της ΧΑ από μερίδα το Τύπου που πρόβαλε τους Χρυσαυγίτες με όρους λαϊφστάιλ, εγκωμίαζε τους "Χρυσαυγίτες που προστάτευαν γιαγιούλες που κάνουν ανάληψη στα ΑΤΜ" και έκανε έκκληση για μια περισσότερο ευπρεπή και κοστουμαρισμένη ΧΑ που θα μπορούσε να αποτελέσει κυβερνητικό εταίρο, όταν η δεξιά φαινόταν να βρίσκεται σε μεγάλη ύφεση και ο δεξιός χώρος να στερείται πολιτικών εφεδρειών.